«Στόχος μας είναι να φύγουμε από το γραμμικό κατασκευαστικό μοντέλο και να πάμε σε ένα πιο κυκλικό κάνοντας τους σωστούς υπολογισμούς σε κάθε ένα από τα στάδια ανέγερσης ενός κτιρίου που ξεκινούν από πάρα πολύ νωρίς, ήτοι την εξόρυξη των πρώτων υλών, την παραγωγή των δομικών υλικών, την μεταφορά τους και τη χρήση και συντήρησή του και να ακολουθήσει έτσι η αποδόμησηκαι διαχείρισή του» επισημαίνει η πρόεδρος του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Κατερίνα Τσικαλουδάκη, διευθύντρια του Εργαστηρίου Οικοδομικής και Φυσικής των Κτιρίων. Προσθέτει ότι «μετά το τέλος του κύκλου ζωής των κτιρίων, θα πρέπει να ελαχιστοποιήσουμε τα απόβλητα και να δούμε πώς μπορούμε να επαναχρησιμοποιήσουμε τα υλικά και να τα ξαναβάλουμε στο κατασκευαστικό μοντέλο».
'Αλλωστε, όπως σημειώνει, «στον κτιριακό τομέα δεν αρκεί η μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης κατά τη φάση της λειτουργίας του κτιρίου, αλλά απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση με επιλογές σε επίπεδο διάρκειας ζωής» και προσθέτει ότι ναι μεν σχεδιάζονται και προωθούνται οι απαραίτητες και κατάλληλες πολιτικές, αλλά υπάρχουν εμπόδια που πρέπει να αρθούν και επιτάσσουν πέραν της εκπαίδευσης και των μηχανικών στην φιλοσοφία της κυκλικής οικονομίας στον κατασκευαστικό τομέα, και την παροχή κινήτρων για μεταξύ άλλων αύξηση του ρυθμού των ανακαινίσεων.
Στο πλαίσιο αυτό, αναφέροντας ότι σε παγκόσμιο επίπεδο τα κτίρια είναι υπεύθυνα για το 36% της ενέργειας που καταναλώνεται και για το περίπου 39% των εκπεμπόμενων ρύπων, η κ. Τσικαλουδάκη σημειώνει ότι διεθνώς το κτιριακό απόθεμα είναι γηρασμένο. Συγκεκριμένα λέει ότι «σχεδόν το 60% του κτιριακού αποθέματος παγκοσμίως είναι πάνω από 50 ετών και μάλιστα περίπου τα μισά από τα κτίρια αυτά θα χρησιμοποιούνται το 2050». Σε επίπεδο ΕΕ, η ίδια σημειώνει ότι μέχρι το 2050 το 85% με 95% των κτιρίων θα είναι άνω των 50 χρόνων.
«Η κυκλική οικονομία αποτελεί ένα ζήτημα που απασχολεί τον τεχνικό κόσμο, αλλά και συνολικά την κοινωνία, ενώ το Τεχνικό Επιμελητήριο αναλαμβάνει με συνέπεια πρωτοβουλίες και στηρίζει έμπρακτα δράσεις που προωθούν την ορθολογική διαχείριση των πόρων. Στην πράξη, η κυκλική οικονομία μεταφράζεται σε εξοικονόμηση πόρων και ενέργειας στη διαδικασία των κατασκευών», τονίζει από την πλευρά του ο πρόεδρος του ΤΕΕ/ΤΚΜ, Ηλίας Περτζινίδης.
Εξηγεί ότι πρόκειται για έναν κύκλο, ο οποίος ξεκινά από τις πρώτες ύλες από τις οποίες παράγονται τα υλικά και περιλαμβάνει τη δόμησή τους και όλο τον χρόνο ζωής τους μέχρι τελικά να φτάσουμε στην ανακύκλωση ή στην επανάχρησή τους. «Σε αυτή τη φάση είμαστε σε καλό δρόμο σε ό,τι αφορά την ανακύκλωση», τονίζει ο ίδιος και προσθέτει ότι σε αυτό το πεδίο η επιστημονική έρευνα έχει προχωρήσει σημαντικά.
«Σιγά - σιγά, όμως, πρέπει να ενεργοποιήσουμε και τους άλλους κρίκους της αλυσίδας, ξεκινώντας από τον τρόπο παραγωγής των υλικών, όπου ακόμη βρισκόμαστε σε πρωτόλειο στάδιο, ώστε να επιτύχουμε βιώσιμες κατασκευές και ένα καλύτερο περιβάλλον για μας και τα παιδιά μας», υπογραμμίζει ο ίδιος.
«Η κυκλική οικονομία δεν είναι μια περιβαλλοντική ευαισθησία που ξαφνικά αποκτήσαμε. Είναι ένα αναπόσπαστο μέρος της ευρωπαϊκής πολιτικής για την κλιματική ουδετερότητα το 2050», σημειώνει ο καθηγητής στο Εργαστήριο Οικοδομικής και Φυσικής των Κτιρίων του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών του ΑΠΘ, Θεόδωρος Θεοδοσίου.
Ως επιστημονικά υπεύθυνος του έργου «RECONMATIC», που ξεκίνησε να «τρέχει» το 2022 και ολοκληρώνεται το 2026, με τα συμμετέχοντα κράτη να ανέρχονται σε επτά (πέντε από την ΕΕ και από μία από Ηνωμένο Βασίλειο και την Κίνα) και 23 συνεργάτες, ο κ. Θεοδοσίου επισημαίνει ότι «για να αποφύγει κανείς τα μπάζα θα πρέπει τελικά να μην χρησιμοποιεί υλικά που θα γίνουν απόβλητα, αλλά που θα μπορούν να επαναχρησιμοποιηθούν».
«Η ενσωμάτωση της τεχνητής νοημοσύνης στην τρισδιάστατη εκτύπωση αναμένεται να επιταχύνει τη διαδικασία σχεδίασης και παραγωγής, επιτρέποντας την αυτοματοποίηση και τη βελτίωση της παραγωγικότητας. Η τεχνητή νοημοσύνη επιτρέπει τη δημιουργία πολύπλοκων σχεδίων με ακρίβεια και μπορεί να μειώσει το κόστος της κατασκευής έως 40% και τον χρόνο της κατασκευής έως 70%», επισημαίνει η διευθύντρια του Εργαστηρίου Δομικών Υλικών του ΑΠΘ Μαρία Στεφανίδου, μιλώντας για τα 3D εκτυπωμένα δομικά υλικά. Σύμφωνα με την ίδια, η παγκόσμια αγορά τρισδιάστατης εκτύπωσης θα φτάσει τα 51,6 δισ. δολάρια μέχρι το 2026 και αναφερόμενη στα θετικά της 3D εκτύπωσης, τονίζει ότι έχει χαμηλότερο κόστος κατασκευής, οδηγεί σε πολύ γρηγορότερη ανέγερση των κατασκευών και παράγει λιγότερα απορρίμματα, ενώ «τα τρισδιάστατα εκτυπωμένα κτίρια έχουν σαφώς μικρότερο αποτύπωμα άνθρακα, σύμφωνα με τα όσα έχουν καταγραφεί έως τώρα», υπογραμμίζει.
Τα προαναφερόμενα επισημάνθηκαν στη διάρκεια χθεσινοβραδινής εκδήλωσης που διοργάνωσε το Τεχνικό Επιμελητήριο Ελλάδας/Τμήμα Κεντρικής Μακεδονίας (ΤΕΕ/ΤΚΜ) και το Εργαστήριο Οικοδομικής και Φυσικής των Κτιρίων του τμήματος Πολιτικών Μηχανικών της Πολυτεχνικής Σχολής του ΑΠΘ με θέμα «Έξυπνες Λύσεις Κυκλικής Οικονομίας: Ανακύκλωση, Επανάχρηση και Ψηφιακή Καινοτομία». Τονίζεται δε ότι η εκδήλωση ήταν ενταγμένη στο πλαίσιο των Open Days του έργου «HORIZON RECONMATIC Automated solutions for sustainable & circular construction & demolition waste management», που έχει στόχο την έρευνα και ανάπτυξη νέων τεχνολογιών υποστήριξης της κυκλικής οικονομίας στον κλάδο των κατασκευών.
Στην εκδήλωση, για το μέλλον της βιώσιμης οδοποιίας μέσα από την επαναχρησιμοποίηση και την ανακύκλωση υλικών στην κατασκευή οδοστρωμάτων, μίλησε ο διευθυντής του Εργαστηρίου Οδοποιίας του ΑΠΘ, Ευάγγελος Μάνθος, λέγοντας μεταξύ άλλων ότι η βιομηχανία των οδικών υποδομών αντιμετωπίζει τέσσερα βασικά ζητήματα που αφορούν την αντιμετώπιση της μείωσης των διαθέσιμων κονδυλίων, τον έλεγχο της συνεχούς προμήθειας πρώτων υλών, την εξοικονόμηση ενέργειας και την προστασία του περιβάλλοντος.
Από την πλευρά του, ο αναπληρωτής καθηγητής στο Εργαστήριο Δομικών Υλικών του ΑΠΘ, Ελευθέριος Αναστασίου, μίλησε για την αειφορία και την ανακύκλωση υλικών στο σκυρόδεμα και μεταξύ άλλων επισήμανε ότι «ο κατασκευαστικός τομέας καταναλώνει τεράστιες ποσότητες φυσικών υλικών» καθώς και ότι «τα αδρανή υλικά, μετά το νερό και το τσιμέντο, είναι τα υλικά με τη μεγαλύτερη κατανάλωση παγκοσμίως».
Ο innovation Project Manager της Future Needs, Ιωάννης Κουτσός επεσήμανε ότι ο κατασκευαστικός κλάδος παρέχει 18 εκατ. άμεσες θέσεις εργασίας, συμβάλλει περίπου στο 9% του ΑΕΠ στην Ε.Ε., αλλά την ίδια ώρα ευθύνεται για περισσότερα από το ένα τρίτο των αποβλήτων που παράγονται στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσίασε για λογαριασμό της ΑΝΑΚΕΜ ο μηχανικός περιβάλλοντος, Φώτης Μπέκας, λειτουργούν σήμερα 13 συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης, που καλύπτουν το 90% της χώρας και διαχειρίζονται ποσότητες περίπου των 11 εκατ. τόνων.
Τις εργασίες της ημερίδας χαιρέτισε ο αντιπεριφερειάρχης Υποδομών και Δικτύων Πάρις Μπίλλιας, ο οποίος σημείωσε: «Για μας στην Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας είναι πολύ σημαντικό να προάγουμε την καινοτομία και την έρευνα. Απαιτείται η συνεργασία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των ερευνητικών κέντρων με την κατασκευαστική βιομηχανία, ώστε, αξιοποιώντας τη γνώση που παράγεται στα πανεπιστήμια, να δημιουργήσουμε επιχειρήσεις με εξαγωγικό προσανατολισμό που θα μπορέσουν να ανταποκριθούν στον διεθνή ανταγωνισμό. Για αυτό τον λόγο χρηματοδοτούμε με δεκάδες εκατομμύρια ευρώ από το ΕΣΠΑ και τα ερευνητικά κέντρα και τη συνεργασία των ερευνητικών κέντρων με τη βιομηχανία».
«Το πεδίο της ανακύκλωσης και της επανάχρησης των υλικών μάς ενδιαφέρει πάρα πολύ ως Δήμο Θεσσαλονίκης», υπογράμμισε από την πλευρά του ο αντιδήμαρχος Καθαριότητας, Ανακύκλωσης και Κλιματικής Προστασίας, Γιώργος Δημαρέλος, υπογραμμίζοντας την ανάγκη να βρεθεί ένας βιώσιμος τρόπος διαχείρισης και επισημαίνοντας τα προβλήματα που δημιουργούνται από την παράνομη απόθεση υλικών στο αστικό περιβάλλον.
Ο αντιπρύτανης Έρευνας και Καινοτομίας του ΑΠΘ Κυριάκος (Κύρος) Υάκινθος χαρακτήρισε το ΤΕΕ «το σπίτι του μηχανικού» και δήλωσε υπερήφανος για το υψηλού επιπέδου επιστημονικό και ερευνητικό δυναμικό του πανεπιστημίου.
Τη διαβεβαίωση ότι «ο πρωθυπουργός και η κυβέρνηση έχουν σε προτεραιότητα τις πολιτικές για το περιβάλλον και την πράσινη μετάβαση», έδωσε ο συντονιστής του Γραφείου του Πρωθυπουργού στη Θεσσαλονίκη Γιάννης Παπαγεωργίου. «Αυτό αποδεικνύεται με δράσεις τόσο στο κομμάτι της ανακύκλωσης και της διαχείρισης αποβλήτων όσο και σε αυτό της βιώσιμης επιχειρηματικότητας», πρόσθεσε ο ίδιος.