Τη Δευτέρα, ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν θα υποδεχθεί τον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Ριάντ, όπου θα διεξαχθούν συνομιλίες μεταξύ αξιωματούχων από την Ουάσινγκτον και το Κίεβο για ένα ειρηνευτικό πλαίσιο για τον τερματισμό του πολέμου.
Θα είναι η πρώτη συνάντηση υψηλού επιπέδου των ΗΠΑ και της Ουκρανίας μετά την έντονη διαφωνία μεταξύ του Ζελένσκι και του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ στο Οβάλ Γραφείο στις αρχές του μήνα.
Οι συνομιλίες αυτές έρχονται μόλις λίγες εβδομάδες αφότου το Ριάντ φιλοξένησε κορυφαίους αξιωματούχους των ΗΠΑ και της Ρωσίας για την πιο εκτεταμένη εμπλοκή τους από την έναρξη του πολέμου της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022. Στο πλαίσιο του διπλωματικού ξεπαγώματος, η Ουάσινγκτον και η Μόσχα συμφώνησαν να συνεργαστούν για τον τερματισμό της σύγκρουσης.
Πώς λοιπόν η Σαουδική Αραβία έχει τοποθετηθεί ως μεσίτης ισχύος στη διεθνή διπλωματία;
Δύναμη στο αργό πετρέλαιο
Η διπλωματία του πετρελαίου προσφέρει μια μερική εξήγηση. Μαζί με τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, η Σαουδική Αραβία είναι ένας από τους κυρίαρχους παραγωγούς αργού πετρελαίου στον κόσμο.
Μάλιστα, το Ριάντ πρωτοστάτησε στην πρόσφατη συμφωνία των οκτώ χωρών του ΟΠΕΚ+ να αρχίσουν να αυξάνουν την παραγωγή αργού πετρελαίου από τον Απρίλιο του 2025, μια κίνηση που συνέβαλε στην πτώση των τιμών αυτή την εβδομάδα - και εκπλήρωσε ένα αίτημα του Τραμπ.
Στις 24 Ιανουαρίου, ο Τραμπ δήλωσε στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ στο Νταβός ότι η μείωση των τιμών του πετρελαίου θα μπορούσε να επιφέρει τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία και δήλωσε ότι θα ζητήσει από τη Σαουδική Αραβία και άλλες χώρες του ΟΠΕΚ να αναλάβουν δράση.
"Αυτή τη στιγμή η τιμή είναι αρκετά υψηλή ώστε αυτός ο πόλεμος να συνεχιστεί", δήλωσε ο Τραμπ στο Νταβός. "Πρέπει να μειώσετε την τιμή του πετρελαίου και να τερματίσετε τον πόλεμο".
Τα μέλη του ΟΠΕΚ+ είναι η Σαουδική Αραβία, η Ρωσία, το Ιράκ, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Κουβέιτ, το Καζακστάν, η Αλγερία και το Ομάν.
Δεδομένου ότι η Ρωσία συμμετείχε σε αυτή την απόφαση, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η Μόσχα αναμένει ότι η μείωση της τιμής του πετρελαίου θα βλάψει τα δικά της συμφέροντα, δήλωσε ο Raffaele Marchetti, καθηγητής Διεθνών Σχέσεων στο Πανεπιστήμιο LUISS της Ρώμης.
"Είναι πολύ απλοϊκό να σκεφτόμαστε με τον όρο κόστος της πρώτης ύλης ως μοχλό πίεσης για την αποδυνάμωση της Ρωσίας", όπως δήλωσε.
"Βλέπουμε μια δέσμευση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας, της Ρωσίας και των ΗΠΑ για την εξεύρεση μιας νέας παγκόσμιας ισορροπίας χρησιμοποιώντας ένα κοινό αγαθό (πετρέλαιο) του αποκλειστικού τους κύκλου με ευρύτερους πολιτικούς στόχους".
Μεγάλος χορηγός ασφάλειας
Η Σαουδική Αραβία έχει κεντρικό ρόλο στη Μέση Ανατολή, από τη λήψη αποφάσεων και τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση στη Γάζα, το Λίβανο και τη Συρία, καθώς και τον περιορισμό του Ιράν και των πληρεξουσίων του.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, η σαουδαραβική μοναρχία είχε απειληθεί και σχεδόν αποσταθεροποιηθεί από την ισλαμική φονταμενταλιστική τρομοκρατία -με επικεφαλής τον Οσάμα μπιν Λάντεν- που κορυφώθηκε με τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2011 στους Δίδυμους Πύργους στη Νέα Υόρκη. Έκτοτε, η Σαουδική Αραβία έχει επενδύσει μαζικά στις πολιτικές ασφαλείας της και στην προβολή της αυξανόμενης δύναμής της προς τα έξω.
Υπό το πρίσμα της εισβολής των ΗΠΑ στο Ιράκ, της αποτυχίας της ειρηνευτικής διαδικασίας Ισραήλ-Παλαιστίνης (πριν από τις 7 Οκτωβρίου 2023) και του καταστροφικού εμφυλίου πολέμου στη Συρία, το κύρος της Σαουδικής Αραβίας αυξάνεται σταθερά και είναι η μόνη δύναμη στην περιοχή που μπορεί να ανταγωνιστεί το Ισραήλ, το Ιράν και την Τουρκία.
"Η παγκόσμια εξέλιξη του αραβικού κόσμου προκάλεσε μια μετατόπιση της ισχύος από την Αίγυπτο, τη Συρία και το Ιράκ προς τις χώρες του Κόλπου", δήλωσε ο Yves Aubin de la Messuzière, πρώην πρέσβης της Γαλλίας στην Τυνησία και ειδικός στην ευρύτερη περιοχή.
"Η Σαουδική Αραβία διαθέτει όλους τους παράγοντες ισχύος, όπως το οικονομικό της βάρος, μια εκτεταμένη επικράτεια, 30 εκατομμύρια κατοίκους και τη θρησκευτική ηγεσία επί της παγκόσμιας σουνιτικής κοινότητας".
Το Ριάντ ανακοίνωσε τον περασμένο μήνα ότι θα αυξήσει τις αμυντικές του δαπάνες σε σχεδόν 75 δισεκατομμύρια ευρώ φέτος, αυξημένες κατά σχεδόν 3 δισεκατομμύρια ευρώ σε σχέση με τις περσινές δαπάνες.
Η κατανομή αυτή ανεβάζει τις στρατιωτικές της δαπάνες στο 7,1% του ΑΕΠ και σημαίνει ότι είναι μία από τις πέντε κορυφαίες χώρες τόσο από άποψη σχετικών όσο και απόλυτων αμυντικών δαπανών.
Διαρκής διεθνής αναγνώριση
Η μακροχρόνια εξισορρόπηση της Σαουδικής Αραβίας που την έχει δει να αναπτύσσει και να διατηρεί ισχυρές σχέσεις με διάφορα μπλοκ, από το GCC έως τα BRICS, καθώς και με σημαντικούς συμμάχους όπως οι ΗΠΑ, είναι ο τρόπος με τον οποίο έφτασε να παίξει το ρόλο του διαμεσολαβητή στη σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας.
"Για κάθε χώρα, το να φιλοξενεί σημαντικές διεθνείς συνομιλίες έχει έμμεση πολιτική προστιθέμενη αξία, όπως παραδοσιακά στην περίπτωση της Ελβετίας", λέει ο Luigi Narbone, ο οποίος διετέλεσε πρέσβης, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της ΕΕ στη Σαουδική Αραβία και μη μόνιμος πρέσβης της ΕΕ στο Κατάρ, το Ομάν, το Μπαχρέιν, τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και το Κουβέιτ.
"Δεν πρέπει να υποτιμήσουμε αυτό το συμβολικό στοιχείο (της φιλοξενίας των συνομιλιών στο Ριάντ). Είναι σαφές ότι η Σαουδική Αραβία επιδιώκει μια οριστική και διαρκή διεθνή αναγνώριση", όπως δήλωσε.
Πράγματι, το δίκτυο διμερών σχέσεων της Σαουδικής Αραβίας την καθιστά ελκυστική επιλογή όταν πρόκειται για παγκόσμια διπλωματία, σύμφωνα με τον Michael Harris, αναλυτή του Royal United Services Institute (RUSI) - μιας δεξαμενής σκέψης με έδρα το Ηνωμένο Βασίλειο.
"Συναντήθηκαν (οι ΗΠΑ και η Ρωσία) στη Σαουδική Αραβία γιατί πόσες χώρες θα αισθάνονταν άνετα να τους φιλοξενήσουν;", δήλωσε.
"Επίσης, υπάρχει η ανάγκη ο Τραμπ να εμπλακεί με τους Σαουδάραβες ούτως ή άλλως. Και είναι πολύ νωρίς για να πάνε αξιωματούχοι των ΗΠΑ στη Ρωσία. Πιθανότατα το ίδιο ισχύει και σε ό,τι αφορά τη Ρωσία που πηγαίνει οπουδήποτε στην Ευρώπη για τις ΗΠΑ", πρόσθεσε ο Χάρις.
Η Σαουδική Αραβία διατηρεί μια εγκάρδια σχέση με τη Ρωσία παρά την αντιπαλότητά της με το Ιράν και, ταυτόχρονα, αποτελεί φάρο σταθερότητας σε μια διασπασμένη και πληττόμενη από κρίσεις Μέση Ανατολή.
Το παλαιστινιακό ζήτημα
Η Ουάσινγκτον θα ήθελε το Ριάντ να υπογράψει τις λεγόμενες Συμφωνίες του Αβραάμ για την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ισραήλ. Το σημαντικότερο επίτευγμα της εξωτερικής πολιτικής του Τραμπ από την πρώτη του θητεία ήταν η φιλοξενία της υπογραφής μιας σειράς συμφωνιών εξομάλυνσης στο πλαίσιο των συμφωνιών μεταξύ του Ισραήλ και του Μπαχρέιν, του Μαρόκου και των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ) τον Σεπτέμβριο του 2020.
Ωστόσο, η Σαουδική Αραβία αρνείται να υπογράψει τις συμφωνίες του Αβραάμ χωρίς τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους.
"Ενώ ο νεαρός πρίγκιπας Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν έχει κατ' αρχήν μια ρεαλιστική πολιτική προσέγγιση, ο 89χρονος ηγεμόνας βασιλιάς Σαλμάν Αλ Σαούντ είναι εξαιρετικά ευαίσθητος στην παλαιστινιακή υπόθεση, ιδίως για θρησκευτικούς λόγους", δήλωσε ο de la Messuzière.
Επιπλέον, παρά το αυταρχικό μοναρχικό του σύστημα, το καθεστώς της Σαουδικής Αραβίας επαγρυπνεί απέναντι σε τυχόν αντιδράσεις ή αναταραχές των πολιτών του όταν πρόκειται για σημαντικές πολιτικές αποφάσεις.
"Ο σαουδαραβικός πληθυσμός είναι ως επί το πλείστον νέος και ιδιαίτερα ευαίσθητος στο παλαιστινιακό ζήτημα", πρόσθεσε ο de la Messuzière.
Πηγή: Euronews