εύκολα και γρήγορα. Με τη διακυβέρνηση Τραμπ να διατηρεί μία αμφίσημη στάση έναντι των κυρώσεων, οι περιορισμοί προς τα ρωσικά καύσιμα αναμένεται να αμβλυνθούν περαιτέρω.
Στις 10 Ιανουαρίου, η κυβέρνηση Μπάιντεν ανακοίνωσε ένα ευρύ πακέτο κυρώσεων κατά του πετρελαϊκού κλάδου της Ρωσίας, βάζοντας στο στόχαστρο ολόκληρη την εφοδιαστική αλυσίδα, από τους παραγωγούς αργού μέχρι τα τάνκερ. Το συγκεκριμένο πακέτο θεωρήθηκε ένα από τα αυστηρότερα και πιο εκτενή, αναγκάζοντας τους βασικούς αγοραστές ρωσικού πετρελαίου, δηλαδή την Κίνα και την Ινδία, να αναζητήσουν εναλλακτικούς προμηθευτές και μία σειρά μη ρωσικών επιχειρήσεων που σχετίζονται με τους εμπλεκόμενους ρωσικούς φορείς να διακόψουν τη συνεργασία τους. Επισήμως, οι κυρώσεις αυτές θα ξεκινούσαν στα τέλη Φεβρουαρίου, ωστόσο οι επιπτώσεις τους έγιναν εμφανείς από τις πρώτες ημέρες, οδηγώντας σε αύξηση των τιμών του αργού.
Οι εξαγωγές πετρελαίου συνιστούν τη μεγαλύτερη πηγή εσόδων για τη Ρωσία. Πηγή: CREA.
Δύο μήνες αργότερα, και οι ρωσικές εξαγωγές φαίνονται να ανακάμπτουν ταχύτατα. Ένα από τα πρώτα μέσα για την παράκαμψη των κυρώσεων ήταν η ναύλωση νέων τάνκερ τα οποία δεν είχαν υπαχθεί στη λίστα των κυρώσεων. Έτσι, πλοία που συνήθως ταξίδευαν στον Ατλαντικό βρέθηκαν ξαφνικά να ταξιδεύουν στον Ειρηνικό, μεταφέροντας πετρέλαιο από τα ανατολικά λιμάνια της Ρωσίας προς τις μεγάλες ασιατικές αγορές. Ένας άλλος τρόπος είναι η αξιοποίηση του πολυσυζητημένου «σκιώδους στόλου». Τα πετρελαιοφόρα που έχουν υποστεί κυρώσεις αράζουν στα ανοιχτά περιμένοντας άλλα πλοία για να μεταφέρουν το καύσιμο μεταξύ τους, με τα δεύτερα σκάφη να μπορούν να φτάσουν εύκολα στον τελικό προορισμό τους. Συχνά, το πετρέλαιο αυτό καταγράφεται με ψευδή στοιχεία προέλευσης, για παράδειγμα ως προϊόν Μαλαισίας.
Οι θαλάσσιες εξαγωγές ρωσικού αργού. Πηγή: Bloomberg.
Οι πωλήσεις ρωσικού αργού σε εκατομμύρια βαρέλια την ημέρα στους πελάτες στην Ασία. Πηγή: Bloomberg.
Πέραν από την προθυμία των αγοραστών του ρωσικού πετρελαίου να αγνοήσουν τις αμερικανικές κυρώσεις, δεν μπορεί να υποτιμάται η στάση της νέας αμερικανικής κυβέρνησης. Παρόλο που οι ΗΠΑ έχουν κάθε πολιτικό και οικονομικό λόγο να επιθυμούν μία συρρίκνωση των ρωσικών εξαγωγών πετρελαίου, ο Τραμπ και το επιτελείο του έχουν συχνά δηλώσει ότι οι κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας μπορεί να μειωθούν αν η Μόσχα προσέλθει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων για το ζήτημα της Ουκρανίας, ενώ ο Αμερικανός Πρόεδρος εμφανίζεται φιλικά προσκείμενος προς τη ρωσική ηγεσία. Ως εκ τούτου, οι πελάτες της Ρωσίας δεν έχουν ουσιαστικά κίνητρα για να ανησυχούν, καθώς οι σημερινές αμερικανικές αρχές επιδεικνύουν ιδιαίτερη ελαστικότητα στο συγκεκριμένο θέμα.
Βέβαια, η στάση αυτή δεν πλήττει μόνο τη διπλωματική ισχύ των ΗΠΑ, αλλά και τα οικονομικά τους οφέλη. Πρόσφατες έρευνες έδειχναν ότι η Ινδία αντικατέστησε ένα μεγάλο μέρος του ρωσικού πετρελαίου με αμερικανικό, κάτι η διακυβέρνηση Τραμπ έχει συμπεριλάβει στις προτεραιότητές της. Ωστόσο, με τις ρωσικές εξαγωγές να επανακάμπτουν και το ρωσικό πετρέλαιο να είναι σαφώς φθηνότερο του αμερικανικού, η Ινδία δεν έχει πολλά κίνητρα για να συνεχίζει να εισάγει από τις ΗΠΑ. Όσο για την Κίνα, η επιμονή του Τραμπ να ξεκινήσει έναν δεύτερο εμπορικό πόλεμο σήμανε κινεζικές κυρώσεις κατά του αμερικανικού πετρελαίου, καθιστώντας την μεγαλύτερη αγορά καυσίμων ένα μακρινό όνειρο για τους παραγωγούς από τις ΗΠΑ.