Νέα τροπή στις ελληνορωσικές ενεργειακές σχέσεις δίνει η διένεξη για το φυσικό αέριο που ταλαιπώρησε επί δύο και πλέον εβδομάδες την Ευρώπη.
Η κρίση που έθεσε σε ομηρεία πολλές ευρωπαϊκές χώρες- μεταξύ αυτών και την Ελλάδα- ανέδειξε περισσότερο παρά ποτέ τη σημασία των εναλλακτικών πηγών τροφοδοσίας μέσω άλλων αγωγών, καθώς και άλλων προμηθευτών. Καλά πληροφορημένες πηγές αναφέρουν ότι η Αθήνα εξετάζει τώρα «περισσότερο ψύχραιμα» τη σύσφιγξη των ενεργειακών σχέσεων με τη Μόσχα, ενώ παράλληλα επιδιώκει να αναθερμάνει τις σχέσεις της γύρω από τα ενεργειακά με την Ουάσιγκτον.
Το μέχρι πρόσφατα θερμό ειδύλλιο Αθήνας- Μόσχας φαίνεται να έχει ψυχρανθεί κάπως και η κυβέρνηση ακολουθώντας και τη γραμμή της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα επιχειρήσει στο αμέσως προσεχές διάστημα να επιταχύνει τις διαδικασίες διαφοροποίησης των πηγών τροφοδοσίας της χώρας σε φυσικό αέριο. Τέτοια βασική και μη ρωσική πηγή τροφοδοσίας για την Ελλάδα που να εξασφαλίζει μόνιμη ροή καυσίμου, δεν μπορεί να είναι άλλη από τον σχεδιαζόμενο αγωγό Τουρκίας- Ελλάδας- Ιταλίας (ΤGΙ). Αγωγός που όταν ολοκληρωθεί, γύρω στο 2012-2013, θα μας τροφοδοτεί με αέριο της Κασπίας και που παρεμπιπτόντως έχει τις ευλογίες των ΗΠΑ. Και αυτό καθώς αναμένεται να οδηγήσει σε μείωση των εισαγωγών ρωσικού αερίου ίσως και κάτω του 50%, από το 70% που είναι σήμερα. Αν και μέχρι τότε η Ελλάδα θα συνεχίσει να εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τη Ρωσία, οι γνωρίζοντες τα ενεργειακά εκτιμούν πως η κυβέρνηση θα επιδιώξει να εξισορροπήσει την εντύπωση που είχε καλλιεργηθεί μέχρι πρότινος με τα τρία απανωτά ταξίδια του Κώστα Καραμανλή στη Μόσχα (μετά το 2004). Πόσω μάλλον τώρα, που στις ΗΠΑ υπάρχει μια νέα κυβέρνηση αλλά και που από τον Ιανουάριο η Ελλάδα προεδρεύει στον Οργανισμό Ασφάλειας και Συνεργασίας της Ευρώπης (ΟΑΣΕ), θέση που την υποχρεώνει να τηρήσει ίσες αποστάσεις μεταξύ Ουάσιγκτον και Μόσχας.
Κοινές διαπραγματεύσεις
Στην κατεύθυνση της αναθεώρησης της ενεργειακής πολιτικής της Ε.Ε. απέναντι στη Μόσχα, δεν αποκλείεται να δούμε στο μέλλον τις χώρες- μέλη της Ε.Ε. να κάνουν διαπραγματεύσεις για την προμήθεια φυσικού αερίου με την Gazprom υπό την «ομπρέλα» των Βρυξελλών, και όχι η κάθε μία ξεχωριστά, όπως ισχύει μέχρι σήμερα. Το βέβαιο είναι πως στο αμέσως επόμενο διάστημα, Βρυξέλλες και Αθήνα θα επισπεύσουν τις διαδικασίες γύρω από τον περίφημο νότιο διάδρομο ή South Corridor, που ενώνει τις καταναλώτριες χώρες της Δύσης με τα πλούσια κοιτάσματα φυσικού αερίου της Κασπίας (με 82 τρισ. κ.μ. είναι τα μεγαλύτερα στον κόσμο). Στον νότιο διάδρομο διαγκωνίζονται τουλάχιστον τέσσερα σχέδια αγωγών: Ο γνωστός ρωσικός South Stream, ο «πολυεθνικός» Νabucco, ο τουρκο-ελληνο-ιταλικός (ΤGΙ), και ο αγωγός ΤΑΡ, συμφερόντων της ελβετικής ΕGL και της νορβηγικής Statoil.
SΟUΤΗ SΤRΕΑΜ
Κατ΄ επανάληψη ο μέχρι πρότινος υφυπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάθιου Μπράιζα τον είχε χαρακτηρίσει ως αγωγό υπερβολικού κόστους, που δεν μπορεί να λειτουργήσει με όρους αγοράς. Σήμερα, με τη ρωσική οικονομία να βρίσκεται εγκλωβισμένη στη δίνη της διεθνούς οικονομικής κρίσης, τα χρονοδιαγράμματα του γιγαντιαίου αυτού έργου, κόστους 20 δισ. ευρώ, φαίνεται ότι απομακρύνονται. Πόσω μάλλον, όταν όπως έχει δηλώσει η ρωσική πλευρά θα χρηματοδοτηθεί εξ ολοκλήρου από ίδια κεφάλαια, χωρίς την προσφυγή σε δανεισμό από δυτικές τράπεζες. Βεβαίως οι εξαγγελίες αυτές είχαν γίνει με την Gazprom να προβλέπει τιμή πάνω από 200 δολ./ βαρέλι για το πετρέλαιο. Μετά την κατακόρυφη πτώση της τιμής του πετρελαίου που εξάγει η Ρωσία (το αργό των Ουραλίων βρίσκεται στα 32 δολ./ βαρέλι), τα δεδομένα έχουν αλλάξει.
NΑΒUCCΟ
Το κόστος του μπορεί να είναι πολύ μικρότερο του South Stream (γύρω στα 8 δισ. δολάρια), ωστόσο οι εμπνευστές του συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα. Βασικότερο εξαυτών, η εξασφάλιση των συμφωνιών διέλευσης transit, αλλά και η διασφάλιση των απαραίτητων ποσοτήτων αερίου που θα τροφοδοτήσουν τον αγωγό. Κατά μια έννοια ανταγωνίζεται τον ΤGΙ, καθώς διεκδικούν και οι δύο ποσότητες αερίου από το ίδιο κοίτασμα του Αζερμπαϊτζάν- το SachDeniz ΙΙ. Ωστόσο είναι λιγότερο ώριμο σχέδιο από το πρώτο, αφού δεν έχει κατασκευαστεί ούτε ένα μέτρο.
ΤGΙ
Πρόκειται για το πιο προχωρημένο από όλα τα άλλα σχέδια, καθώς το ένα τρίτο του βρίσκεται ήδη σε λειτουργία (ελληνοτουρκικός αγωγός). Το μεγάλο πλεονέκτημα του αγωγού, ετήσιας χωρητικότητας 11,5 δισ. κ.μ., είναι ότι έχουν ήδη υπογραφεί οι απαραίτητες διακρατικές συμφωνίες καθώς και οι συμβάσεις διέλευσης (απομένει η επικύρωση από την Τουρκία).
(Από την εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, 24-25/01/2009)