Η εβδομάδα που πέρασε ίσως αποδειχθεί μία από τις ιστορικότερες της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα. Σίγουρα δε, θα επηρεάσει την πορεία της ανθρωπότητας για τα προσεχή δέκα ή και είκοσι χρόνια.
Από την 31η Μαρτίου 2009 έως και την 6η Απριλίου 2009 πραγματοποιήθηκαν 12 συναντήσεις κορυφής –οι οποίες στην χώρα μας πέρασαν σχεδόν απαρατήρητες, ενώ ορισμένες από αυτές υποβαθμίστηκαν σε φθηνό, τηλεοπτικό κυρίως, κουτσομπολιό. Ας δούμε, όμως, ποιες ήταν αυτές οι συναντήσεις κορυφής.
- Την 31η Μαρτίου έγινε στην Χάγη συνάντηση κορυφής των εκπροσώπων 80 χωρών, ενώ στο Βερολίνο συναντήθηκαν ο Ρώσος πρόεδρος κ. Ντμίτρι Μεντβέντεφ και η Γερμανίδα καγκελλάριος κ. Άγκελα Μέρκελ.
- Την 1η Απριλίου, ο Ρώσος πρόεδρος συναντήθηκε στο Λονδίνο με τον Βρεταννό πρωθυπουργό κ. Γκόρντον Μπράουν, ενώ ο Αμερικανός πρόεδρος κ. Μπαράκ Ομπάμα συναντήθηκε με τον Κινέζο ομόλογό του κ. Χου Ζιντάο, με τον Ρώσο πρόεδρο και με τον Βρεταννό πρωθυπουργό. Υπήρξε επίσης επιμέρους συνάντηση των προέδρων της Ρωσίας και της Κίνας. Την ίδια μέρα, συναντήθηκαν στην Άγκυρα κυβερνητικοί αξιωματούχοι της Τουρκίας, του Ιράν και του Αφγανιστάν.
- Την 2α Απριλίου πραγματοποιήθηκε η συνάντηση κορυφής του G20 (Αργεντινή, Αυστραλία, Βραζιλία, Καναδάς, Ινδία, Κίνα, Γαλλία, Γερμανία, Ινδονησία, Ιταλία, Ιαπωνία, Μεξικό, Ρωσία, Σαουδική Αραβία, Νότιος Αφρική, Νότιος Κορέα, Τουρκία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Ευρωπαϊκή Ένωση), καθώς και η συνάντηση του Αμερικανού προέδρου με τον Ινδό πρωθυπουργό κ. Μανμοχάν Σινγκ.
- Την 3η και την 4η Απριλίου εορτάστηκαν τα 60 χρόνια από την ίδρυση του ΝΑΤΟ, επικυρώθηκε για μία ακόμη φορά η γαλλο-γερμανική φιλία και πραγματοποιήθηκε η Σύνοδος Κορυφής της Ατλαντικής Συμμαχίας. Επίσης, στις 4 Απριλίου, Κροατία και Αλβανία έγιναν μέλη του ΝΑΤΟ και ο κ. Ομπάμα συναντήθηκε με τον Έλληνα πρωθυπουργό κ. Κώστα Καραμανλή.
- Την Κυριακή 5 Απριλίου, η Ευρώπη παρακολούθησε την ιστορική ομιλία του Αμερικανού προέδρου στην Πράγα, όπου και πραγματοποιήθηκε η συνάντηση ΗΠΑ και Ευρωπαϊκής Ενώσεως.
- Τέλος, την 6η και 7η Απριλίου, στην Κωνσταντινούπολη και στην Άγκυρα πραγματοποιήθηκε, με συμμετοχή του προέδρου Ομπάμα, το συνέδριο «Συμμαχία για τους Πολιτισμούς», στο πλαίσιο του οποίου ο Αμερικανός πρόεδρος συναντήθηκε με τον Ιρανό πρώην πρωθυπουργό Μοχάμεντ Κανταμί, ο οποίος θεωρείται «μεταρρυθμιστής» και ευνοϊκός σε έναν ιρανο-αμερικανικό διάλογο. Στην Άγκυρα, ο κ. Ομπάμα είχε συναντήσεις με την ανώτατη τουρκική ηγεσία και υπογράμμισε στους συνομιλητές του ότι στην νέα αμερικανική εξωτερική πολιτική η Τουρκία αποτελεί ένα από τα στηρίγματά της (διάλογος με Ιράν, Αφγανιστάν, Ρωσία).
Στα πλαίσια όλων των προαναφερθεισών συναντήσεων κορυφής, διάχυτη υπήρξε η θέληση να βρεθούν λύσεις στο τεράστιο και πολύ επικίνδυνο θέμα της παγκόσμιας οικονομικής κρίσεως και να τεθούν νέες βάσεις για τις γεωπολιτικές ισορροπίες. Από τις ομιλίες του Αμερικανού προέδρου προκύπτει ξεκάθαρα ότι η –ολέθρια για την χώρα του και τον κόσμο– μονομερής και αλαζονική πολιτική του προκατόχου του Τζωρτζ Μπους αποτελεί για καλά παρελθόν.
Ως φαίνεται, η Αμερική του Μπαράκ Ομπάμα προκρίνει τον διάλογο, την μετριοπάθεια, τον ρεαλισμό και την ενεργό συμμετοχή σε καίρια πλανητικά προβλήματα, όπως αυτό της κλιματικής αλλαγής. Έγινε επίσης φανερό ότι αναβαθμίζεται αισθητά ο γεωοικονομικός και γεωπολιτικός ρόλος της Κίνας, της Ρωσίας, της Ινδίας και της Βραζιλίας –χώρες με ενεργειακή και οικονομική δύναμη, που ακολουθούν ανοδική πορεία.
Σαφώς, λοιπόν, ζούμε σήμερα μία σημαντική εποχή, στην διάρκεια της οποίας τα παραγωγικά κέντρα του καπιταλισμού είναι πιθανότατο να μετατοπισθούν από την Δύση στην Ανατολή, από την Αμερική στην Κίνα. Κάποιοι δε ειδικοί κάνουν ήδη λόγο για την Σαγκάη των 20 εκατομμυρίων κατοίκων, υπογραμμίζοντας ότι είναι η Νέα Υόρκη του αύριο.
Όσον αφορά στην Ευρώπη, είναι κατάδηλο ότι προσπαθεί να βρεί την θέση της στο νέο γεωπολιτικό τοπίο, όχι όμως χωρίς να αντιμετωπίζει σοβαρά προβλήματα συνοχής, συντονισμού και, κυρίως, πολιτικής προσωπικότητας. Πάντως, η αναθέρμανση των ευρω-αμερικανικών σχέσεων θα έχει θετικές επιπτώσεις και στις εσωτερικές ευρωπαϊκές πολιτικές ισορροπίες, οι οποίες τα τελευταία χρόνια είχαν σοβαρότατα διαταραχθεί.
Και η Ελλάδα; Δυστυχώς, όπως προκύπτει και από την σημασία που δίνει στις διεθνείς εξελίξεις, η χώρα μας πάσχει από τρεις πολύ σοβαρές αναποτελεσματικότητες: την θεσμική, την τεχνολογική και την πνευματική. Φοβάται τις μεταρρυθμίσεις, δεν θέλει να καταλάβει τις αλλαγές που γίνονται γύρω της, δεν ενσωματώνει στις λειτουργίες της τεχνολογία και γνώση και, τελικά, διέπεται από το σύνδρομο της πεπερασμένης σκέψεως (bounded rationality).
Συνεπώς, με αφορμή την κρίση, αν κάτι δεν αλλάξει γρήγορα και βαθειά, η περιθωριοποίηση της χώρας μας θα πρέπει να θεωρείται το άμεσο γεγονός του μέλλοντος. Σε συνδυασμό δε με την αυξημένη φαυλότητα, το κοκτέϊλ θα είναι εκρηκτικό.
(Από την εφημερίδα ΕΣΤΙΑ, 09/04/2009)