Ιχνηλάτες στον μυστηριακό κόσμο του εξαιρετικά μικρού, αλλά και
«οδηγοί» της Φυσικής του ασύλληπτα γρήγορου, αναγνωρισμένοι επιστήμονες
της Φυσικής σωματιδίων υψηλών ενεργειών από όλο τον κόσμο θα
συγκεντρωθούν στην Καρδαμύλη Μεσσηνίας από 22 - 26 Ιουνίου για το
Διεθνές Συνέδριο των Συμπαγών Γραμμικών Επιταχυντών Σωματιδίων.
Η
εικόνα, από την ερχόμενη Δευτέρα, θα είναι εντυπωσιακή στο όμορφο χωριό
της μεσσηνιακής Μάνης. Πάνω από 80 επιστήμονες από 14 χώρες του κόσμου
θα συνεδριάζουν στο κτίριο του παλιού δημοτικού σχολείου, εξερευνώντας
μερικές από τις πιο πρωτοποριακές περιοχές της Φυσικής. «Το
συγκεκριμένο συνέδριο πραγματοποιείται κάθε δύο χρόνια. Είναι η 4η φορά
που γίνεται στην Καρδαμύλη», λέει στην «Κ» ο κ. Σωτήρης Κατσουλέας, που
βοηθά στη φιλοξενία του συνεδρίου και κατάγεται από το χωριό. Ο γιος
του, θεωρητικός φυσικός Τομ Κατσουλέας, ένας από τους πρωτοπόρους της
ιδέας των Συμπαγών Γραμμικών Επιταχυντών Σωματιδίων είναι από τους
βασικούς συντελεστές του συνεδρίου.
Περί τίνος πρόκειται; Τι
είναι αυτοί οι επιταχυντές; Ο πιο γνωστός στην Ευρώπη επιταχυντής
σωματιδίων είναι ο Μεγάλος Επιταχυντής Αδρονίων (LHC) του CERN στη
Γενεύη, με την υπόγεια κυκλική σήραγγα των 27 χιλιομέτρων. Ο
επιταχυντής είναι σαν μια... πίστα ταχύτητας, όπου σωματίδια ύλης
αναπτύσσουν ασύλληπτες ταχύτητες, έτσι ώστε να δοκιμαστούν σε οριακές
συνθήκες θεωρίες της Φυσικής ή μέσα από τα «συντρίμμια» τους να
προκύψουν τα μικρότερα δυνατά κομματάκια της ύλης.
Αποτελεσματικότεροι
Οι
επιστήμονες που θα συγκεντρωθούν στην Καρδαμύλη θεωρούν τους
επιταχυντές τύπου CERN «παλιούς» και πειραματίζονται για μια νέα γενιά
επιταχυντών, που θα είναι φθηνότεροι, αποτελεσματικότεροι και
μικρότεροι. Η νέα μέθοδος επιτάχυνσης χρησιμοποιεί ιονισμένο αέριο
(πλάσμα). Σύμφωνα με τους υποστηρικτές της μεθόδου, μπορεί να
επιτευχθούν μικρότεροι επιταχυντές έως και χίλιες φορές μικρότεροι από
τον CERN, δηλαδή με μήκος μόλις 27 μέτρων(!), κάτι σαν επιταχυντές...
τσέπης. Επίσης, θα είναι γραμμικοί, δηλαδή σε ευθεία γραμμή,
ξεπερνώντας τις δυσκολίες που επιφέρουν οι στροφές.
«Η δημιουργία
παρόμοιων επιταχυντών θα είναι πολύ σημαντική, γιατί θα απλοποιηθούν οι
όροι της έρευνας. Αλλο να απαιτείται μια διάταξη τόσο πολύπλοκη (ας μην
ξεχνούμε τη βλάβη που έβγαλε εκτός λειτουργίας για μήνες τον LHC) και
δαπανηρή, και άλλο να μπορείς να κάνεις την ίδια έρευνα -και χωρίς τα
ανώτατα όρια ταχύτητας που έχει ο LHC- με πιο απλές διατάξεις», λέει ο
κ. Κατσουλέας.
Η νέα μέθοδος μπορεί να αποβεί πολύ αποτελεσματική
και σε άλλους τομείς, όπως για παράδειγμα στη δημιουργία μικρών
επιτραπέζιων(!) επιταχυντών με χρήση λέιζερ για ιατρικές και βιολογικές
εφαρμογές (π.χ. καταπολέμηση καρκινικών κυττάρων).
Στην Καρδαμύλη
θα παρουσιαστεί για πρώτη φορά σε επιστημονικό συνέδριο ο διπλασιασμός
της ενέργειας ηλεκτρονίων, ο οποίος επιτεύχθηκε στον γραμμικό
επιταχυντή SLAC στο Στάνφορντ της Καλιφόρνιας, μέσα σε απόσταση μόλις
ενός μέτρου!
Οι προοπτικές ανάπτυξης της μεθόδου είναι πολύ
μεγάλες. Το φθινόπωρο του 2008, στην Επιτροπή Ερευνας και Τεχνολογίας
των ΗΠΑ, παρουσιάστηκε από ομάδα επιστημόνων (Τομ Κατσουλέας, Tor
Raubenheimer, Marc Hogan) πρόταση για τη δημιουργία ενός νέου υβριδικού
συμπαγούς επιταχυντή, μήκους ενός χιλιομέτρου, στον οποίο υπολογίζεται
ότι θα εκλυθεί μέχρι και διπλάσια ενέργεια από τον CERN. Τον Ιανουάριο
2009 ανακοινώθηκε η χρηματοδότηση της πρότασης από την αμερικανική
κυβέρνηση. Το μέλλον επιταχύνεται...
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 19/06/2009)