Η λύση της αφαλάτωσης υπόσχεται πολλά σε έναν πλανήτη που απειλείται από τις κλιματικές μεταβολές και ταυτόχρονα έχει να συντηρήσει 6,77 δισ.ανθρώπους! Μια νέα μέθοδος που επιτυγχάνει υψηλού επιπέδου αφαλάτωση και ταυτόχρονα χωράει σε ένα...φορτηγάκι χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό.
Ο καημός είναι παλιός όσο και οι πρώτοι θαλασσινοί: Αν αυτή η γαλάζια μάζα- στην οποία κολυμπούν ήπειροι στεριάς- ήταν πόσιμη, πολλά προβλήματά μας θα είχαν λυθεί. Ιδιαίτερα σε περιόδους ανόδου της θερμοκρασίας, όπως αυτή στην οποία έχουμε για τα καλά μπει τώρα, η επιτυχής αφαίρεση των αλάτων από το θαλασσινό νερό και ο καθαρισμός του γίνονται πανανθρώπινο όνειρο.
Τεχνολογικές λύσεις βέβαια υπάρχουν εδώ και δεκαετίες. Στη χώρα μας τουλάχιστον, μια σειρά εργοστασίων αφαλάτωσης είχε στηθεί σε διάφορα νησιά από την εταιρεία ΜΕΤΕΚ του ομίλου της Εμπορικής Τράπεζας- προτού τη διαλύσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη υπό το δόγμα της αποκρατικοποίησης. Οι υπάρχουσες όμως τεχνολογίες είναι ακριβές, ενεργοβόρες και δυσπροσάρμοστες, χωρίς τελικό αποτέλεσμα που να πλησιάζει στη γεύση «το νερό της πηγής». Αυτό ίσχυε για τις τεχνολογίες αφαλάτωσης όπου γης ως... τη Δευτέρα, 13 Ιουλίου του 2009.
Ο «νερουλάς με το φορτηγάκι»
Την εν λόγω Δευτέρα ένα μικρό ημιφορτηγό κατέφθασε στην περιοχή με το χειρότερο νερό της Καλιφόρνιας, την Κοιλάδα του Αγίου Ιωακείμ (San Joaquin Valley). Μολονότι η κοιλάδα αυτή είναι από τις πιο εντατικά καλλιεργούμενες αγροτικές περιοχές της Καλιφόρνιας, κανένα πανεπιστήμιο, ερευνητικό ίδρυμα ή επιχείρηση δεν είχε καταφέρει να αφαλατώσει τα γεμάτα από θειώδη άλατα ασβεστίου νερά της περιοχής, παρά τις αλλεπάλληλες προσπάθειες εδώ και 50 χρόνια.
Το φορτηγάκι είχε στην καρότσα του μια «έξυπνη» διάταξη αφαλάτωσης και φιλτραρισμού ονόματι «Μ3», που είχε σχεδιαστεί από επιστήμονες και φοιτητές του πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας UCLΑ. Με το που έγινε η σύνδεσή της σε μια βάνα γεώτρησης και τέθηκε σε λειτουργία, νερό πόσιμο έρευσε στην έξοδο της διάταξης, με την εφαρμογή μιας και μόνο φάσης αντίστροφης όσμωσης. Οι επιστήμονες μέτρησαν με αγωνία την απόδοση: 65% του εισερχόμενου νερού είχε καθαριστεί μονομιάς! Φωνές χαράς ακούστηκαν από όλους για το επίτευγμα. Οπως εξήγησε ο επικεφαλής Γιόραμ Κόεν (Υoram Cohen), καθηγητής Χημικής και Βιομοριακής Μηχανικής στο UCLΑ, ήταν κατά 30% μεγαλύτερη απόδοση από εκείνη της 20πλασίου μεγέθους διάταξης που είχε εγκαταστήσει παλαιότερα το ίδιο πανεπιστήμιο στην ίδια περιοχή. Μάλιστα εφαρμόζοντας επιπρόσθετα μια διεργασία επιταχυνόμενης χημικής αποσκλήρυνσης- την οποία επίσης ανέπτυξαν στο UCLΑ- ήταν τώρα βέβαιοι ότι η απόδοση αυτή θα φθάνει στο 95%. Πρακτικά δηλαδή όλο το εισερχόμενο νερό γίνεται πόσιμο! Μεταφράζοντάς το σε κάλυψη αναγκών, ο Κόεν δήλωσε ότι το δυναμικό της διάταξης «Μ3» είναι για 6.000 γαλόνια πόσιμου νερού ημερησίως αν αυτό προέρχεται από τη θάλασσα ή 9.000 γαλόνια αν προέρχεται από γεωτρήσεις. Δηλαδή η συσκευή της καρότσας του ημιφορτηγού φθάνει και περισσεύει για να ξεδιψάσει ημερησίως 6.000 ανθρώπους, με ανώτατο όριο τους 12.000 (τους κατοίκους μιας τυπικής κωμόπολης της ελληνικής επαρχίας).
Τεχνικό επίτευγμα
Τα καλά του «Μ3» δεν περιορίζονται στην υψηλή απόδοση. Το σύστημα αυτό σχεδιάστηκε από μια διεπιστημονική ομάδα χημικών μηχανικών, ηλεκτρολόγων μηχανικών και πολιτικών μηχανικών με ιδιαίτερες γνώσεις στη θεωρία ελέγχου, στον έλεγχο και στη βελτιστοποίηση διεργασιών, στην υπολογιστική της ρευστοδυναμικής, στη θερμοδυναμική και στην ανάπτυξη λογισμικού. Ο στόχος τους ήταν διττός: Αφενός να υποκαταστήσουν τις πανάκριβες πιλοτικές εγκαταστάσεις που απαιτούνται προτού στηθεί οποιοδήποτε εργοστάσιο αφαλάτωσης και αφετέρου να μπορεί η ίδια αυτή διάταξη να λειτουργήσει ως μίνι μονάδα αφαλάτωσης για την αντιμετώπιση εκτάκτων αναγκών. Ετσι το «Μ3» που παρουσίασαν ενσωματώνει όργανα μέτρησης σε πραγματικό χρόνο του pΗ του νερού, της θερμοκρασίας του, της αλατότητάς του και της στροβίλωσής του, ενώ ταυτόχρονα ελέγχει και μια σωρεία παραμέτρων όπως τις ακριβείς ποσότητες χημικών προσθέτων που απαιτεί η κάθαρση των συγκεκριμένων υδάτων. Μπορεί επίσης να επιμετρά την ενέργεια που καταναλώνει και να αυτορρυθμίζεται ώστε να τη μειώνει. Ολες οι βαλβίδες του είναι βέβαια ελεγχόμενες από υπολογιστή και οι μεμβράνες του μπορούν να ανταποκρίνονται ταχύτατα στις όποιες αλλαγές στην ποιότητα του νερού.
Τέλος της λειψυδρίας στα νησιά;
Η επιτυχής δοκιμή του «Μ3» στην Κοιλάδα του Αγίου Ιωακείμ συγκίνησε ιδιαίτερα τους πληττόμενους από ξηρασία Καλιφορνέζους, αλλά όχι μόνον αυτούς: Με την ερευνητική μονάδα του UCLΑ συνεργάζονται ήδη αντίστοιχα ερευνητικά κέντρα της Αυστραλίας (Πανεπιστήμιο Victoria), της Ισπανίας (Πανεπιστήμιο Τarragona) και του Ισραήλ (Πανεπιστήμιο Βen Gurion) που προσδοκούν να ξεδιψάσουν δοκιμαζόμενες περιοχές των χωρών τους. Φυσικά ανάλογο ενδιαφέρον αναμένεται να δείξουν τώρα και όλες οι χώρες που έχουν προβλήματα ύδρευσης. Αν μάλιστα θυμηθούμε ότι τα 2/3 του πλανήτη ήδη κατοικούν σε παραθαλάσσιες πόλεις, η ζήτησή του μάλλον θα εξελιχθεί σε... πανδημία.
Για τη χώρα μας είναι περιττό να σημειώσουμε ότι το «Μ3» δείχνει ιδανικό για τα νησιά μας, αλλά και για όλες τις μαστιζόμενες παραθαλάσσιες κωμοπόλεις και χωριά μας. Δεν γνωρίζουμε ακόμη την τιμή πώλησής του, αλλά αξίζει να διερευνηθεί. Παράλληλα μαθαίνουμε ότι ετοιμάζεται να έλθει στη χώρα μας και «το αντίπαλον δέος»: Μια επίσης ρηξικέλευθη ρωσική μέθοδος αφαλάτωσης που έχει βρει τα κονδύλια χρηματοδότησης στη Ρωσία και θέλει να στήσει τις πρώτες της εγκαταστάσεις στην Ελλάδα. Εκείνη δεν υπόσχεται να... χωράει σε ημιφορτηγάκι, αλλά διατείνεται ότι- αφότου εγκατασταθεί στη θάλασσαπαράγει και ηλεκτρική ενέργεια από τη διαφορά πίεσης του νερού!
Μακάρι να τα καταφέρουν αμφότεροι διότι διαφορετικά το μέλλον διαγράφεται ζοφερό. Ολοι γνωρίζουμε ότι ήδη η οικονομία των νησιών μας «δουλεύει για τους νερουλάδες»...
(Από την εφημερίδα ΤΟ ΒΗΜΑ, 26/05/2009)