Είκοσι χρόνια μετά την πτώση του Τείχους και εβδομήντα χρόνια μετά την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου η επέτειος της έναρξης των εχθροπραξιών την 1.1.1939 με τη γερμανική εισβολή στην Πολωνία εξακολουθεί να διχάζει.
Να διχάζει όχι πλέον σαν διαμάχη ανάμεσα στα δύο μπλοκ με την μια πλευρά να επιρρίπτει στην άλλη τις ευθύνες για την έναρξη του Β' Παγκοσμίου Πολέμου αλλά σαν αξιοποίηση του ιστορικού παρελθόντος σε όφελος σημερινών στοχεύσεων:
- Η Πολωνία με τη συνεχή αναφορά στη διπλή γερμανική και σοβιετική εισβολή τον Σεπτέμβριο του 1939 προσπαθεί προφανώς να δικαιολογήσει τον σημερινό ευρωσκεπτικισμό και την ρωσοφοβία που σφραγίζουν την εξωτερική της πολιτική. Μια προσέγγιση αντι-ιστορική, καθώς η Μόσχα επέβαλε μετά το 1945 τη συγκρότηση μιας Πολωνίας με εντελώς διαφορετικά σύνορα και πληθυσμιακή σύνθεση από αυτήν του 1918-39 που απεδείχθη μη βιώσιμη.
Ετσι ένα ομογενές εθνικά κράτος με φυσικά σύνορα συγχέεται με μια χώρα, το 40% του πληθυσμού της οποίας ήταν μειονότητες, ενώ τα σύνορά της διαιρούσαν στα δύο τη Γερμανία με τον διάδρομο του Νταντσίχ.
-Η Ρωσία όπως την σταθεροποίησε και την διαμόρφωσε ο Πούτιν, ενσωματώνει στη μετακομμουνιστική εθνική της ταυτότητα το σοβιετικό παρελθόν: Η απομόνωση και περικύκλωση της ΕΣΣΔ στη διάρκεια του Μεσοπολέμου ταυτίζεται με την αδυναμία της σημερινής Ρωσίας να κατοχυρώσει θεσμικά το ρόλο της στην ευρωπαϊκή ασφάλεια. Με αυτά τα δεδομένα μπορούμε να κατανοήσουμε τι σημαίνει για τη Μόσχα ακόμη και σε συμβολικό επίπεδο η εγκατάσταση - ελάχιστα πιθανή πλέον- της Αντιπυραυλικής Ασπίδας των ΗΠΑ στην πολωνική επικράτεια.
- Η Γερμανία νιώθει και αυτή με τη σειρά της ενοχλημένη, καθώς η Βαρσοβία δεν κάνει σαφή τη διάκριση ανάμεσα στο παρελθόν και στο παρόν, ένα παρόν που δεν είναι άλλο από το ότι η Πολωνία οφείλει σε καθοριστικό βαθμό την πλήρη και ισότιμη ένταξή της στην Ε.Ε. χάρη στη στήριξη της διεύρυνσης προς Ανατολάς από το Βερολίνο. Ενας από τους λόγους της πτώσης του ευρωπαϊκού ζήλου του Βερολίνου είναι προφανώς και τα πενιχρά αν όχι ανύπαρκτα γεωπολιτικά κέρδη της γερμανικής διπλωματίας στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη.
Τούτων λεχθέντων θα πρέπει να επισημανθεί ότι η Πολωνία του 1939 δεν διέφερε μόνο ως προς τα σύνορα και την πληθυσμιακή σύνθεση με τη σημερινή: Ήταν ένα κράτος σοβινιστικό - επεκτατικό που μόλις ένα χρόνο πριν από την ναζιστική εισβολή -τον Οκτώβριο του 1939- έσπευσε να επωφεληθεί από τον ακρωτηριασμό της Τσεχοσλοβακίας στη Συμφωνία του Μονάχου, για να αποσπάσει και αυτό ένα κομμάτι εδάφους.
Η Πολωνία που διαμελίστηκε πλήρως ανάμεσα στην Πρωσία, την Αυστρία και την Ρωσία μετά το τέλος των Ναπολεόντειων Πολέμων στο Συνέδριο της Βιέννης το 1815, αναστήθηκε το 1919 από τους νικητές του Α' Παγκοσμίου Πολέμου για να λειτουργήσει ταυτόχρονα ως αντίπαλο δέος απέναντι τόσο στη Γερμανία της Βαϊμάρης όσο και στη Σοβιετική Ρωσία.
Η μεγάλη πρόκληση των αρχών του 21ου αιώνα είναι η χώρα να μπορέσει να λειτουργήσει ως γέφυρα ανάμεσα στην Ε.Ε. και τη Ρωσία. Ενας ρόλος πιο ενδιαφέρων για τη Βαρσοβία από την παράκαμψή της με τη διμερή απευθείας συνεργασία Μόσχας-Βερολίνου.
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 03/09/2009)