Έφτασε η ώρα των μεγάλων αποφάσεων για τα στρατηγικής σημασίας ενεργειακά πρότζεκτ που θα μεταφέρουν το φυσικό αέριο από την Κασπία θάλασσα στα ευρωπαϊκά νοικοκυριά.
Η Αθήνα παίζει ενεργό ρόλο στη διαμόρφωση των νέων συσχετισμών που θα κρίνουν το ενεργειακό μέλλον της Ευρώπης. Οι αγωγοί που προωθούν οι Βρυξέλες, TGI (Τουρκία Ελλάδα Ιταλία) και Nabucco, δίνουν αγώνα δρόμου τόσο μεταξύ τους, όσο και με τον ρωσικών συμφερόντων South Stream (στον οποίο επίσης συμμετέχει η Ελλάδα) για την πρωτιά στην κατασκευή τους. Κλειδί σε αυτή την εξίσωση για δυνατούς λύτες είναι το Αζερμπαϊτζάν, χώρα παραγωγός. Χωρίς τη συμμετοχή της δεν είναι κανένα πρότζεκτ βιώσιμο. Κρίσιμο ρόλο έχει και η Τουρκία, από το έδαφος της οποίας θα περνάνε όλοι οι σχεδιαζόμενοι αγωγοί. Το Παιχνίδι έχει αρχίσει και η «Οικονομία» είχε την ευκαιρία να συνομιλήσει με έναν από τους πρωταγωνιστές.
Ο Ελσάντ Νασίροφ, αντιπρόεδρος επενδύσεων της κρατικής εταιρείας υδρογονανθράκων του Αζερμπαϊτζάν, SOCAR, μας εξήγησε τη στρατηγική της χώρας του και μας διαβεβαίωσε πως -σε κάθε περίπτωση- η Αθήνα θα πάρει μερίδιο από το ενεργειακό ελντοράντο που μόλις αναδύεται.
Τουλάχιστον τρεις αγωγοί, TGI, Nabucco και South Stream, βρίσκονται στα σκαριά και όλοι επειδιώκουν να μεταφέρουν το αζέρικο φυσικό αέριο. Εχετε κάποια προτίμιση;
Οχι, κανένας δεν έχει προβάδισμα. Οι διαπραγματεύσεις με την τουρκική πλευρά για τη διέλευση βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο και σύντομα, μόλις ολοκληρωθούν, θα αρχίσουμε επίσημες συνομιλίες με όλες τις χώρες που ενδιαφέρονται να αγοράσουν αζέρικο αέριο. Για εμάς, είναι θέση αρχής ότι το αέριο είναι εμπόρευμα (commodity) και δεν είναι μέσο για επίτευξη πολιτικών στόχων. Η ιδανική κατάσταση είναι να μεταφέρεται το αέριο σε όσο το δυνατόν περισσότερους προορισμούς μέσα από πολλούς αγωγούς. Η επιλογή θα γίνει με καθαρά οικονομικά, εμπορικά κριτήρια και διαφοροποίηση διαδρομών που θα εγγυώνται κέρδη, σταθερό περιβάλλον και ενεργειακή ασφάλεια.
Είναι όλα αυτά τα πρότζεκτ βιώσιμα; Υπάρχει τόσο αέριο για να γεμίσουν όλοι οι αγωγοί;
Τόσα χρόνια, δεν έχω δει άδειο αγωγό. Οταν αρχίσαμε την κατασκευή του πετρελαιαγωγού BTC (Μπακού-Τιφλίδα-Τσεϊχάν), υπήρχαν από αρκετούς αμφιβολίες αν επαρκεί το αζέρικο πετρέλαιο για να τον γεμίσει. Τώρα ο BTC δεν επαρκεί, σχεδιάζουμε επεκτάσεις και εξάγουμε και από δεύτερο αγωγό. Το ίδιο θα γίνει και με το φυσικό αέριο. Μόλις περάσει στον TGI (Τουρκία-Ελλάδα-Ιταλία) ή τον Nabucco, θα είναι μόνο η αρχή. Αμέσως θα πέσει στο σύστημα πρόσθετο αέριο από Ιράκ, Ιράν, Τουρκμενιστάν, Ουζμπεϊκιστάν, Καζακστάν, ακόμη και από την Αίγυπτο. Μόλις ανοίξει αυτός ο διάδρομος, το αέριο θα βρει τον δρόμο του. Διαφωνώ με την ιδέα πως όποιος αγωγός πάρει προβάδισμα «σκοτώνει» τον ανταγωνιστή του. Υπάρχει πολύ αέριο στην περιοχή, περισσότερο από όσο θα μεταφέρουν και οι τρεις αυτοί αγωγοί. Προβλέπω δε πως μέχρι τα έτη 2020-2025, θα περνάνε πάνω από τρεις μεγάλοι αγωγοί μέσω της Τουρκίας προς την Ευρώπη. Είναι πολύ σημαντικό για εμάς να μην εξαρτώμαστε μόνο από έναν αγωγό.
Βρεθήκατε στην Αθήνα συνοδεύοντας τον πρόεδρο του Αζερμπαϊτζάν. Ποιο είναι το μέλλον των οικονομικών μας σχέσεων;
Εκτιμούμε πολύ την οικονομική μας συνεργασία και θεωρούμε την Ελλάδα ως χώρα -κλειδί στα Βαλκάνια και τη Μεσόγειο. Αζέρικο πετρέλαιο και αέριο καταναλώνονται στην ελληνική αγορά, το πετρέλαιό μας διυλίστηκε επί πολλά χρόνια σε ελληνικά διυλιστήρια, οι εξαγωγές μας στην Ελλάδα συνεχώς αυξάνουν. Η Ελλάδα συμμετέχει σε τουλάχιστον δύο από τους σχεδιαζόμενους αγωγούς αερίου της περιοχής κι αν κατασκευαστεί ο Nabucco, η Ελλάδα δεν θα μείνει χωρίς αέριο.
Μετά την επίσημη επίσκεψη του προέδρου μας στην Αθήνα, αρχίσαμε επαφές και συνομιλίες με διάφορες ελληνικές ιδιωτικές εταιρείες που δημιουργήθηκαν μετά την απελευθέρωση της ελληνικής αγοράς αερίου. Ταυτοχρόνως, έχουμε εξαιρετικές σχέσεις με τη ΔΕΠΑ και τα στελέχη της μας επισκέπτονται συχνά.
Τα παιχνίδια ελέγχου των ενεργειακών δρόμων
Η διαμάχη Ρωσίας - Ουκρανίας για το φυσικό αέριο που προκάλεσε τον περασμένο χειμώνα παγωμένα Χριστούγεννα σε εκατομμύρια ευρωπαϊκά νοικοκυριά και η μεγάλη εξάρτηση της Ε.Ε. από ρωσικές ενεργειακές πηγές ανάγκασε τις Βρυξέλλες να προτάξουν στην πολιτική τους την ενεργειακή ασφάλεια.
Στόχος είναι να περάσει στο ευρωπαϊκό σύστημα φυσικό αέριο μη ρωσικής προέλευσης μέσω αγωγών που θα διασχίζουν τον αποκαλούμενο «νότιο διάδρομο». Η πηγή του αερίου βρίσκεται στην Κασπία, το κλειδί το κρατάει το Αζερμπαϊτζάν, ενώ χώρα διέλευσης είναι η Τουρκία, πριν φτάσουν οι αγωγοί στα Βαλκάνια και από εκεί στην Κεντρική Ευρώπη.
Οι Ευρωπαίοι προωθούν δύο τουλάχιστον αγωγούς, ανταγωνιστικούς μεταξύ τους, τον «νότιο» TGI, που διέρχεται από Τουρκία, Ελλάδα και Ιταλία, και τον «κεντρο-ευρωπαϊκό» Nabucco, που διέρχεται από Βουλγαρία, Ρουμανία, Ουγγαρία, Αυστρία. Ταυτοχρόνως, η Μόσχα βάζει στο νότιο διάδρομο έναν αγωγό δικών της συμφερόντων, τον South Stream, στον οποίο επίσης συμμετέχει η Ελλάδα. Το μεγάλο παιχνίδι του ελέγχου των ενεργειακών δρόμων από την Κεντρική Ασία και τον Καύκασο προς την Ευρώπη έχει ξεκινήσει και το διακύβευμα είναι μια αγορά 300 εκατομμυρίων καταναλωτών, διψασμένη για φυσικό αέριο, το μόνο καθαρό ορυκτό καύσιμο που θα σημαδέψει ανεξίτηλα τον 21ο αιώνα.
Ο Ελσάντ Νασίροφ είναι αντιπρόεδρος επενδύσεων της κρατικής εταιρείας υδρογονανθράκων του Αζερμπαϊτζάν, SOCAR
(Από την εφημερίδα ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ, 20/009/2009)