Νέο τοπίο στα δίκτυα μεταφοράς ενέργειας - πετρελαίου και φυσικού αερίου- αναμένεται να διαμορφωθεί τους επόμενους μήνες με κύριο χαρακτηριστικό τη σταδιακή εγκατάλειψη σχεδίων που δεν έχουν εμπορική βιωσιμότητα ή που έχουν αλληλοεπικαλυπτόμενη διαδρομή. Σε εποχή κρίσης και επενδυτικής στενότητας υπάρχει χώρος μόνον για δίκτυα που έχουν διασφαλισμένη ποσότητα ενέργειας και ταυτόχρονα σύντομη και πολιτικά ασφαλή διαδρομή.
Το νέο τοπίο θα είναι παράπλευρη συνέπεια της απόφασης των ΗΠΑ και της Ρωσίας -μετά την εγκατάλειψη της αντιπυραυλικής ασπίδας από τον Ομπάμα- να αναζητήσουν από κοινού ένα κοινό πλαίσιο εγγύησης της ευρωπαϊκής ασφάλειας. Ετσι τερματίζονται είκοσι χρόνια μεταψυχροπολεμικών αψιμαχιών καχυποψίας και κακής πίστης με άμεσες συνέπειες στην ενέργεια:
- Πρώτον, προϋπόθεση για την αύξηση της άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου στη Ρωσία είναι η ροή δυτικών επενδύσεων και μεταφοράς τεχνολογίας και τεχνογνωσίας. Το σημερινό δόγμα της Μόσχας για πλήρη εθνικό έλεγχο της παραγωγής, μεταφοράς και ει δυνατόν διανομής στις διεθνείς αγορές έχει ημερομηνία λήξης. Με άλλα λόγια για να είναι η Μόσχα αξιόπιστη όταν εγγυάται την πληρότητα δικτύων μεταφοράς ενέργειας χρειάζεται τη βοήθεια της Δύσης.
- Δεύτερον, η προσέγγιση ΗΠΑ - Ρωσίας επιταχύνει την ήδη δρομολογημένη φιλορωσική αλλαγή φρουράς στην Ουκρανία με ορόσημο τις προεδρικές εκλογές του Ιανουαρίου. Χωρίς την ενθάρρυνση της Ουάσιγκτον αλλά και την επένδυση χωρών της πρώην ΕΣΣΔ και της Ανατολικής Ευρώπης σε μια νέα ψυχροπολεμική αντιπαράθεση ΗΠΑ - Ρωσίας όχι μόνον δεν θα υπάρχει παρενόχληση στη διοχέτευση του ενεργειακού πλούτου της Μόσχας στη Δύση μέσω των υπαρχόντων δικτύων, αλλά αντίθετα προσπάθεια περιφρούρησης του ρόλου της χώρας διέλευσης.
Μένει να διευκρινισθεί αν η Μόσχα θα επιμείνει στην κατασκευή των δικτύων παράκαμψης της Ουκρανίας και της Ανατολικής Ευρώπης των αγωγών, δηλαδή Northstream και Southstream. Σε κάθε περίπτωση ο κύριος όγκος του ρωσικού φυσικού αερίου θα εξακολουθήσει να προωθείται προς τη Δυτική Ευρώπη μέσω του υπάρχοντος δικτύου, που έχει σαν σπονδυλική στήλη τον αγωγό της Φιλίας των Λαών που λειτουργεί από τις αρχές της δεκαετίας του '70.
Σε ό,τι αφορά τη Νοτιοανατολική Ευρώπη θα εξακολουθεί να υπάρχει ζωτικό συμφέρον της Μόσχας για τον Southstream: Όχι μόνον ως εναλλακτικής διαδρομής σε περίπτωση νέας εμπλοκής με την Ουκρανία, αλλά ως δικτύου που θα είναι η πιο συμφέρουσα και οικονομική λύση για την προώθηση των μελλοντικών εξαγωγών τόσο του Ιράν όσο και των άλλων παράκτιων της Κασπίας χωρών.
Επιπλέον, η διέλευση δικτύων ενεργείας ρωσικών συμφερόντων από τη Νοτιοανατολική Ευρώπη με τις χώρες της περιοχής κάτω από το Ευρωατλαντικό Στέγαστρο θα αποτελεί παράγοντα όχι ανταγωνισμού αλλά αλληλεξάρτησης των συμφερόντων ΗΠΑ - Ρωσίας που θα έχουν ως κοινό παρονομαστή την περιφερειακή σταθερότητα.
Η διαφαινόμενη συνολική προσέγγιση Ουάσιγκτον - Μόσχας δεν άφησε μόνον στον αέρα την Πολωνία και την Τσεχία που είχαν ταυτίσει την ασφάλειά τους με την εγκατάσταση στο έδαφός τους της αντιπυραυλικής ασπίδας. Αργά ή γρήγορα θα προσγειώσει στην πραγματικότητα όλες τις χώρες που είχαν επενδύσει στην ενεργειακή αντιπαράθεση ΗΠΑ - Ρωσίας. Από ότι φαίνεται το «Μεγάλο Παιχνίδι» τελειώνει λίγο μετά τους τίτλους αρχής...
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 22/09/2009)