Οι βαλκανικές χώρες θεωρούν την ενέργεια ως τον τρόπο αναθέρμανσης της μελλοντικής οικονομικής ανάπτυξης αλλά για να επιτύχουν πρέπει πρώτα να βρουν την πολιτική θέληση να ανοίξουν τις κρατικές εταιρείες για να προσελκύσουν πιο πολλούς εξωτερικούς επενδυτές.
Οι κυβερνητικές δεσμεύσεις για επενδύσεις δισεκατομμυρίων ευρώ δεν θα έχουν κανένα αντίκρισμα αν οι χώρες δεν ξεκαθαρίσουν τα συγκεχυμένα διοικητικά εμπόδια και το σκοτεινό ρυθμιστικό τοπίο που αποτελούν τεράστια εμπόδια για την ανάπτυξη του μακροχρόνια υπο-χρηματοδοτούμενου ενεργειακού τομέα.
"Τα έργα θα καθυστερήσουν εξαιτίας της διστακτικότητας των επενδυτών για επενδύσεις σε μια πολιτικά ασταθή περιφέρεια με πολύπλοκους διοικητικούς κανόνες και διαδικασίες,’’ σχολίασε ο Mladen Zeljko του Κροατικού Ινστιτούτου Ενέργειας.
"Υπάρχουν ακόμα υπερβολικά πολλά άλυτα πολιτικά ζητήματα,’’ πρόσθεσε ο Zeljko, του οποίου η ανεξάρτητη υπηρεσία συμβουλεύει την κυβέρνηση σχετικά με την ενεργειακή πολιτική.
Για παράδειγμα, σε ένα έργο για νέο εργοστάσιο ηλεκτρικής ενέργειας στην ΠΓΔΜ, οι επενδυτές παραπονιούνται για καιρό ότι οι διοικητικές διαδικασίες είναι υπερβολικά αυστηρές και χρονοβόρες, με αποκορύφωμα την απόφαση της κυβέρνησης να ακυρώσει δύο δημοπρασίες χωρίς εξήγηση.
Στη Βοσνία, η τσεχική CEZ δήλωσε ότι θέλει να αποχωρήσει από ένα έργο αξίας 1,4 δισ. ευρώ που αφορά την κατασκευή θερμοηλεκτρικού εργοστασίου καύσης λιθάνθρακα εξαιτίας της αποτυχίας της κυβέρνησης να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της σε σύμβαση κοινοπραξίας.
Αλλά με τη βιομηχανία ακόμα να συνέρχεται από την καταστροφή και την οικονομική απομόνωση των γιουγκοσλαβικών πολέμων τη δεκαετία του 1990, οι ενεργειακές επενδύσεις θεωρούνται τρομερά απαραίτητες για την οικονομία.
Η περιφέρεια έχει μεγάλες ενεργειακές προοπτικές.
Για τη Βοσνία, είναι η υδροηλεκτρική προοπτική των πολλών ποταμών της, στο Κόσοβο τα μεγάλα αποθέματα λιγνίτη, ενώ η Σερβία ελπίζει να αξιοποιήσει και τα δύο.
Αυτοί οι ανεκμετάλλευτοι πόροι και η στενή εγγύτητα της περιφέρειας με τα διψασμένα για ενέργεια μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, εξηγούν γιατί οι κυβερνήσεις θέλουν να αναπτύξουν δίκτυα μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας για να εξάγουν ηλεκτρισμό.
Πρόσφατο συνέδριο στο Βελιγράδι, που συγκέντρωσε τους προέδρους του κρατικού μονοπωλίου της Σερβίας, της εταιρείας διαχείρισης δικτύου της χώρας, αναλυτές και αξιωματούχους από ολόκληρη την περιφέρεια, υπογράμμισε αυτή την ώθηση.
"Η ενέργεια είναι από τους πιο αναξιοποίητους πόρους που έχουν αυτές οι χώρες,’’ σχολίασε ο Jens Bastian, οικονομολόγος στο Ελληνικό Ίδρυμα Ευρωπαϊκής και Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ). "Είναι από τα λίγα πράγματα που μπορούν να εξάγουν αυτές οι χώρες."
ΚΑΘΥΣΤΕΡΗΣΗ ΤΩΝ ΕΡΓΩΝ
Η Σερβία έχει υποσχεθεί να δαπανήσει εννέα δισεκατομμύρια ευρώ για επενδύσεις στον ενεργειακό τομέα ως το 2015, και η γειτονική της Κροατία 10 δισεκατομμύρια ευρώ μέχρι το 2020.
Ο Αλβανός Πρωθυπουργός Σαλί Μπερίσα έχει προσκαλέσει ξένες εταιρείες για να αναπτύξουν έργα ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα ώστε να βάλει τέλος στις χρόνιες ελλείψεις της σε ηλεκτρική ενέργεια, εξαιτίας της αυξανόμενης ζήτησης που ακολούθησε το τέλος του κομμουνισμού. Η ατζέντα περιλαμβάνει αιολικές φάρμες, εργοστάσια καύσης λιθάνθρακα, ακόμα και έργα πυρηνικής ενέργειας.
Αλλά πολύ λίγα έργα έχουν ξεκινήσει εξαιτίας των μακρών διοικητικών διαδικασιών που οι επενδυτές θεωρούν τεράστιο εμπόδιο για την είσοδο στην αγορά.
Ένα άλλο πρόβλημα είναι ότι οι κυβερνήσεις διστάζουν να παραχωρήσουν τον έλεγχο πάνω στα κρατικά μονοπώλια και στη διανομή ηλεκτρικής ενέργειας, που τους επιτρέπει να ελέγχουν τις τιμές και να διασφαλίζουν καλύτερα κοινωνική και πολιτική σταθερότητα.
"Υπάρχει τεράστια ενεργειακή προοπτική στα Βαλκάνια και η ενέργεια είναι βασικό θεμελιώδες στοιχείο σε μια επιτυχημένη οικονομία,’’ σχολίασε ο Michael LaBelle, ερευνητής στο Περιφερειακό Κέντρο Έρευνας Ενεργειακής Πολιτικής στο Πανεπιστήμιο Corvinus της Βουδαπέστης.
"Τα ρυθμιστικά ιδρύματα είναι λίγο πολύ κάνουν τη δουλειά τους αλλά το μεγάλο ερώτημα είναι πόσο ανεξάρτητα είναι στο να λαμβάνουν τις δικές τους αποφάσεις."
Αλλά οι βαλκανικές χώρες τρέφουν φιλοδοξίες και τουλάχιστον συζητούν για το πώς σχεδιάζουν να εκμεταλλευτούν τη στρατηγική τους τοποθεσία μεταξύ Κεντρικής και Νότιας Ευρώπης και τη συνοριακή τους εγγύτητα με έναν αριθμό εθνών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Ένα προτεινόμενο έργο που μπορεί να επιφέρει μεγάλη αλλαγή είναι το σχέδιο για την κατασκευή υποθαλάσσιου καλωδίου 1.000 megawatt που θα συνδέει τα δίκτυα του Μαυροβουνίου και της Ιταλίας. Αυτό μπορεί να επιτρέψει στις βαλκανικές χώρες να εξάγουν ευκολότερα ηλεκτρική ενέργεια στην Ιταλία και σε άλλες χώρες.
Ενώ η παγκόσμια οικονομική ύφεση έχει επιτείνει τη δυσκολία στην προσέλκυση κεφαλαίων για τον ενεργειακό τομέα, ο Ian Brown της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Ανοικοδόμησης και Ανάπτυξης (ΕΤΑΑ) είπε ότι το ρευστό θα έρθει αν οι χώρες βελτιώσουν τις συνθήκες για τους επενδυτές.
"Οι επενδυτές θα θέσουν προτεραιότητα όπου πιστεύουν ότι οι προσπάθειες και τα χρήματα τους θα εκτιμηθούν περισσότερο,’’ είπε. ‘’Τα καλά έργα θα βρουν επενδυτές αρκεί οι συνθήκες για τις επενδύσεις να είναι οι σωστές, αλλά η υπομονή των επενδυτών δεν είναι απεριόριστη. Δεν είμαι σίγουρος ότι αυτό είναι κατανοητό (στα Βαλκάνια)."
Πηγή: Reuters, Balkans.com Business News