«Η Ευρωπαϊκή Ενωση πρέπει να βρεθεί ξανά στην πρωτοπορία της επιστημονικής έρευνας, μιας έρευνας χωρίς σύνορα, που θα διέπεται από το πνεύμα συνεργασίας των επιστημόνων και το όραμά τους για ένα καλύτερο αύριο για όλους. Η Ευρωπαϊκή Ενωση οφείλει να βάλει οριστικό τέλος στις εθνικιστικές τάσεις που δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη των επιστημών και ταυτόχρονα πρέπει να πολλαπλασιάσει τους πόρους που δαπανά για την εκπόνηση επιστημονικών προγραμμάτων». Με αυτά τα απλά και σαφή λόγια, ο επίτροπος Ερευνας και Επιστημών της Ε. Ε., Γιάνεζ Ποτότσνικ. αποκάλυψε το δικό του όραμα και στόχο για μια ενοποιημένη Ε. Ε. της έρευνας και της επιστήμης.
Και όπως φαίνεται, αυτό το όραμα της επιστημονικής πρωτοπορίας μοιράζεται και η Επιτροπή Ευρωπαϊκής Ερευνας που με την πολιτική που χαράσσει φιλοδοξεί να βάλει την Ευρώπη στους πρωτοπόρους.
Τα Νομπέλ Ιατρικής και Χημείας απονεμήθηκαν φέτος σε Αμερικανούς επιστήμονες, γεγονός που αποκαλύπτει μια άκρως δυσάρεστη πραγματικότητα για τη Γηραιά Ηπειρο. Οπως δήλωσε ο πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκής Ερευνας, καθηγητής Τζον Γουντ, ο αριθμός των επιστημονικών βραβείων που απονεμήθηκαν τα τελευταία δέκα χρόνια σε Ευρωπαίους ερευνητές, κέντρα και ινστιτούτα μειώνεται διαρκώς.
Αγνωστη η καινοτομία
Η έκθεση, μάλιστα, που έδωσε στη δημοσιότητα η Επιτροπή Ευρωπαϊκής Ερευνας αναφέρει χαρακτηριστικά ότι η Ε. Ε. έχει ένα πραγματικό και σοβαρό πρόβλημα: δεν έχει καταφέρει να συλλάβει την έννοια της λέξης «καινοτομία» και δεν έχει κατανοήσει τη σημασία της. Δεν είναι τυχαίο ότι οι Ευρωπαίοι επιστήμονες εξασφαλίζουν όλο και λιγότερα διπλώματα ευρεσιτεχνίας για τις εφευρέσεις και ανακαλύψεις τους. Ο αριθμός των διπλωμάτων, μάλιστα, έχει μειωθεί κατά 14% τα τελευταία έξι χρόνια.
«Οι προκλήσεις που μας περιμένουν στο εγγύς μέλλον απαιτούν να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο σκεπτόμαστε, εργαζόμαστε και ερευνούμε», αναφέρεται στην έκθεση. Πολλά από τα ευρωπαϊκά ινστιτούτα δεν χρηματοδοτούνται με αρκετά χρήματα. Ενώ η Ε. Ε. δαπανά μόλις το 1,1% του Ακαθάριστου Εγχωρίου Προϊόντος της στην ανώτερη εκπαίδευση. Ενδεικτικά, οι ΗΠΑ δαπανούν το 2,6% του ΑΕΠ για τον ίδιο σκοπό.
Σύμφωνα με το τελικό πόρισμα και τα συμπεράσματα των συντακτών της, η Ε. Ε. θα πρέπει να καταβάλει κάθε δυνατή προσπάθεια για να φτάσει στα ίδια επίπεδα δαπανών με τις ΗΠΑ για ερευνητικούς σκοπούς έως το 2020. Τα προβλήματα, ωστόσο, της ευρωπαϊκής έρευνας δεν είναι αποκλειστικώς οικονομικά, αναφέρει η έκθεση, αλλά και θέματα νοοτροπίας.
Αν και η Ε. Ε. μεταβάλλεται όλο και περισσότερο σε μια ενιαία αγορά όπου οι Ευρωπαίοι πολίτες μπορούν να εργαστούν και να ζήσουν σε όποιο από τα 27 κράτη - μέλη, τα προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης περιορίζονται στο εσωτερικό των εθνικών συνόρων κάθε κράτους.
«Περιορισμένες προσπάθειες και ερευνητικά προγράμματα δεν πρόκειται να λύσουν τα μεγάλα προβλήματα που αντιμετωπίζει σήμερα η υφήλιος», εξηγεί ο καθηγητής Γουντ.
Τα ερευνητικά ινστιτούτα των κρατών - μελών της Ε. Ε. θα πρέπει να συντονιστούν και να ενοποιηθούν κατά τον καλύτερο τρόπο με αυτά των άλλων κρατών της Ε. Ε. αλλά και με τον ιδιωτικό τομέα, αναφέρεται στην έκθεση. Θα πρέπει η ευρωπαϊκή έρευνα να είναι ενιαία έως το 2030 και οι επιστήμονες να συνεργάζονται χωρίς σύνορα και χωρίς τα προσχώματα της γραφειοκρατίας.
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 10/10/2009)