Οι κρατικοί επενδυτικοί όμιλοι (
sovereign wealth funds – SWFs), οι
οποίοι επενδύουν στις αγορές των χωρών προέλευσής τους, αλλά και διεθνώς έχουν
προκαλέσει στο παρελθόν ανησυχία στις δυτικές οικονομίες, καθώς χρησιμοποιούν
τα έσοδα από τις εξαγωγές πρώτων υλών όπως το πετρέλαιο για εξαγορές
επιχειρήσεων, ενώ οι σκοποί τους δεν είναι πάντα ευδιάκριτοι. Δεδομένης της
άμεσης σχέσης μεταξύ των
SWFs
και του εθνικού συμφέροντος των κρατών που εκπροσωπούν, οι επενδύσεις και οι
εξαγορές στον διεθνή χώρο προκαλούν συχνά προβληματισμό. Δείγμα για το παραπάνω
αποτελεί η πρόσφατη άρνηση της κυβέρνησης της Αυστραλίας να προβεί στην πώληση
μεριδίου επιχείρησης στον τομέα των μεταλλευμάτων σε κινεζικό
fund, η οποία επικαλέστηκε λόγους
εθνικής ασφάλειας.
Ο αντίκτυπός τους όμως ίσως να έχει υπερεκτιμηθεί σε ένα
βαθμό, με βάση έρευνα της
RiskMetrics
για λογαριασμό του
Investor
Responsibility Research Institute, όπως αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο της η
FT. Η έρευνα αφορά
μεταξύ άλλων τη διαφάνεια και την ποσότητα πληροφοριών που οι κρατικοί
SWFs είναι διατεθειμένoi να
παρέχουν στο ευρύ κοινό. Προκύπτει ότι το συνολικό ποσό που έχει δαπανηθεί εκ
μέρους τους για εξαγορές δεν ξεπερνά το ένα τρις δολάρια.
Αναλυτής του ινστιτούτου σχολιάζει πως «συχνά ο κόσμος
μπερδεύει το σύνολο των
funds
με τα ποσά που διαθέτουν προς επένδυση». Λιγότερο από το μισό του ποσού αυτού
διατίθεται προς εξαγορές στις διεθνείς αγορές. Στα τέλη του 2007, η
Morgan Stanley υπολογίζει πως
τα
SWFs διέθεταν 3 τρις
δολάρια σε ενεργητικά, ενώ το ποσό αυτό αναμένεται να ξεπεράσει τα 12 τρις
μέχρι το 2015. Σήμερα τα ενεργητικά τους ανέρχονται σε 2.6 τρις, καθώς έχασαν
μέρος της αξίας τους στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, ενώ ταυτόχρονα οι
κυβερνήσεις στράφηκαν προς την ενίσχυση της οικονομίας, παρά των ίδιων. Τέλος,
οι χαμηλές τιμές του πετρελαίου στις αρχές του 2009 έπληξαν εκείνα τα
funds που βασίζονται στον
Μαύρο Χρυσό.
Εκτός από την σχετική τους αποδυνάμωση, τα
SWFs εμφανίζονται πλέον πιο ανοιχτά ως προς
τις επενδυτικές τους επιλογές. Πέρυσι, ένας όμιλος από 28
funds εξέδωσε έναν κώδικα πρακτικών, τα
Santiago Principles, σε
συνεργασία με το ΔΝΤ, ο οποίος έθεσε συγκεκριμένα επίπεδα για τη διαφάνεια σε
ζητήματα όπως οι πηγές τους, οι επενδυτικοί σκοποί, η δομή και η διοίκηση. Ένα
χρόνο μετά, η μελέτη του ινστιτούτου εξετάζει την πρόοδο που έχει συντελεστεί.
Τα αποτελέσματα κάνουν λόγο για συμμόρφωση των ομίλων με
τους κανόνες που θεσπίστηκαν. Ψηλά στη λίστα τοποθετούνται το
Norwegian Government Pension Fund Global, το
Australian Future Fund,
καθώς και το
Government of
Singapore Investment Corporation. Στις πιο χαμηλές θέσεις βρίσκονται το
Abu Dhabi Investment Authority, ενώ
το κινεζικό
China Investment
Corporation βρίσκεται στη μέση.
Σημειώνεται ότι οι
SWFs απολαμβάνουν ένα μεγάλο βαθμό ανεξαρτησίας, καθώς δεν είναι
υποχρεωμένοι να ανακοινώνουν πληροφορίες για τις πηγές τους, τον βαθμό της
επενδυτικής δραστηριότητας και τους υπόλοιπους παράγοντες που απαριθμούνται στα
Santiago Principles. Ο
λόγος που το πράττουν είναι τελικά ιδιοτελής: Οι υποψίες και ο εθνικισμός
έφτασαν να τους εμποδίζουν από τις επενδύσεις που θα επιθυμούσαν. Το ινστιτούτο
που διεξήγαγε την έρευνα υπενθυμίζει την περίπτωση της προσφοράς του
Dubai Ports World για τους
αμερικανικούς λιμένες. Το συμπέρασμα είναι ότι όσο πιο διαφανείς είναι οι
μεγάλοι επενδυτές στη δραστηριότητά τους, τόσο πιο αποτελεσματικές καθίστανται
οι αγορές, ενώ οι επενδύσεις γίνονται πιο προσιτές.