Αν κάποιος προσθέσει τις οικονομικές πιέσεις που ενδέχεται να επιφέρει η εφαρμογή των ανακοινωμένων πολιτικών του προέδρου Τραμπ, τότε οι προοπτικές ανάπτυξης και η μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της Ευρώπης και της χώρας μας απειλούνται.
Οι τιμές του φυσικού αερίου σχεδόν σε όλη την Ευρώπη θα παραμείνουν σε υψηλά επίπεδα, ιδιαίτερα συγκρινόμενες με αυτές των ΗΠΑ. Η διακοπή της ροής φυσικού αερίου μέσω Ουκρανίας θα φέρει αναπόφευκτα την αύξηση των εισαγωγών ακριβότερου LNG, κυρίως από τις δύο μεγαλύτερες παραγωγές χώρες, ΗΠΑ και Κατάρ. Δεδομένης της απουσίας αγωγών με μεγάλη χωρητικότητα που να μεταφέρουν μη ρωσικό φυσικό αέριο προς την Ευρώπη, οι υψηλές τιμές θα επιμείνουν μεσοπρόθεσμα.
Αλλά και οι τιμές του ηλεκτρισμού θα παραμείνουν ψηλά σε όλη την Ευρώπη και την Ελλάδα, με σημαντικές όμως διαφοροποιήσεις μεταξύ ομάδων χωρών, παρακολουθώντας γενικά την τιμή του φυσικού αερίου που αποτελεί το οριακό καύσιμο. Σε συνθήκες περιορισμένης σταθερής ισχύος, που είναι απαραίτητη για την ευσταθή λειτουργία των ηλεκτρικών συστημάτων με μεγάλο μερίδιο ΑΠΕ, η χρηματιστηριακή οργάνωση των αγορών ηλεκτρισμού οδηγεί σε υψηλότερες τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας.
Στην πετρελαϊκή αγορά μοιάζει να έχει αποκατασταθεί η ισορροπία και οι τιμές του πετρελαίου διακυμαίνονται μέσα σε ένα σχετικά μικρό εύρος. Αν ευοδωθούν οι προσπάθειες για μια ενιαία Συρία, τότε ίσως υπάρξει μια μικρή αύξηση του παραγωγικού δυναμικού που να ρίξει λίγο τις τιμές.
Οπως είναι πολυγραμμένο, η ισχυρά προωθούμενη μετάβαση προς μηδενικές εκπομπές απαιτεί γιγάντιες επενδύσεις στην παραγωγή, μεταφορά και διανομή και αποθήκευση της ηλεκτρικής ενέργειας. Χωρίς συνολικό σχεδιασμό και συντονισμό μεταξύ χωρών, η μετάβαση κινείται με πολύ αργό ρυθμό και οι οικονομικές αποδόσεις των αναγκαίων επενδύσεων είναι προς το παρόν χαμηλές. Ετσι, το έλλειμμα σταθερής ηλεκτρικής ισχύος και η απαραίτητη πυκνή διασυνδεσιμότητα των δικτύων δεν είναι εύκολα χρηματοδοτήσιμα από τον ιδιωτικό τομέα ούτε γρήγορα υλοποιήσιμα, με άμεσες αρνητικές επιπτώσεις στο κόστος του ηλεκτρισμού.
Οι γενικώς ατελείς ρυθμίσεις που έχει θεσμοθετήσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στον χώρο της ενέργειας αυξάνουν τις τιμές και προσθέτουν κόστος στους χρήστες. Οι ρυθμιζόμενες χρηματιστηριακές αγορές ηλεκτρισμού δεν λειτουργούν αποτελεσματικά, καθώς δεν αντανακλούν το κόστος της οριακής διαθέσιμης ισχύος και η τιμή της ενέργειας στις αιχμές της ζήτησης δεν σχετίζεται με το κόστος παραγωγής της. Επιπλέον, οι ειδικού χαρακτήρα ρυθμίσεις της τελικής αγοράς και οι επιδοτήσεις της κατανάλωσης, που οι περισσότερες κυβερνήσεις εφαρμόζουν σαν αντιστάθμισμα των ατελειών, επιτείνουν αντί να αντιμετωπίζουν το πρόβλημα.
Για να συγκρατηθεί η δομική άνοδος των τιμών του ηλεκτρισμού και του φυσικού αερίου πρέπει να υπάρξει σε ευρωπαϊκό επίπεδο συμπόρευση στην προμήθεια LNG και συναντίληψη για την κατεύθυνση των απαραίτητων γενναίων ρυθμιστικών αλλαγών. Και για να επιταχυνθούν οι επενδύσεις της ενεργειακής μετάβασης χρειάζεται ενιαίο ευρωπαϊκό πλαίσιο, με σωστή προτεραιοποίηση δράσεων, στηριγμένο σε κοινή χρηματοδότηση. Η ικανοποίηση αυτών των προϋποθέσεων απαιτεί συντονισμένη πολιτική προσπάθεια από την Ευρωπαϊκή Ενωση, την οποία η χώρα μας έχει θεσμικά διεγείρει, αλλά πρέπει να διατηρήσει την πίεση στη σωστή κατεύθυνση.
*Ο κ. Κώστας Σ. Μητρόπουλος είναι σύμβουλος επιχειρήσεων.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ")