Eχουν περάσει 30 χρόνια από την ταινία «Mad Max», αφετηρία της καριέρας του Μελ Γκίμπσον. Η ταινία προκάλεσε τότε θόρυβο γιατί περιέγραφε έναν τρομακτικό κόσμο χωρίς πετρέλαιο, όπου συμμορίες περιπλανώνται στις ερήμους σκοτώνοντας η μια την άλλη για να εξασφαλίσουν τις ελάχιστες σταγόνες βενζίνης που κάποιοι παρήγαγαν σε αυτοσχέδια διυλιστήρια. Η δημόσια τάξη είχε εξ ολοκλήρου διαρραγεί.
Σπουδαία ταινία για τους οπαδούς του είδους. Ανταποκρίνεται, όμως, στην πραγματικότητα; Τρεις δεκαετίες αργότερα, αναρωτιέμαι μήπως η ταινία ήταν τελικά «έτη μπροστά» από την εποχή της. Θυμηθείτε το περυσινό καλοκαίρι, όταν οι τιμές του αργού είχαν εκτιναχθεί στα 150 δολάρια το βαρέλι, δέκα φορές υψηλότερα σε σχέση με μια δεκαετία πριν. Σε πρατήρια της Ευρώπης, κόσμος άρχισε να φεύγει χωρίς να πληρώνει, ενώ στη Βρετανία έκλεβαν πετρέλαιο θέρμανσης από τις δεξαμενές σπιτιών. Φανταστείτε τι θα συνέβαινε αν οι τιμές εκτοξεύονταν στα 300 δολάρια. Τα τρόφιμα θα γίνονταν απαγορευτικά ακριβά για να παραχθούν, αγαθά από την Κίνα δεν θα μπορούσαν να μεταφερθούν και η παραγωγή πλαστικού από πετρέλαιο θα γινόταν ασύμφορη. Για τις αναπτυσσόμενες χώρες, αυτό θα ήταν μοιραίο.
Η τιμή του πετρελαίου έχει μειωθεί κατακόρυφα από το καλοκαίρι του 2008, όμως αυτό συνέβη μόνο εξαιτίας της ύφεσης. Οι τιμές, που υποχώρησαν κάτω από τα 40 δολάρια στις αρχές του έτους, επανήλθαν πάνω από τα 81 πρόσφατα, στα υψηλά έτους. Οι λόγοι είναι πολλοί, όμως ένας από αυτούς αφορά την προσφορά και τη ζήτηση. Σίγουρα, η πρώτη έχει μειωθεί δραστικά, όμως και η δεύτερη δεν είναι αυτό που ήταν. Μια γραφική παράσταση της τιμής του αργού τις τελευταίες δεκαετίες, εξαιρουμένης της περυσινής εκτίναξης και της φετινής βουτιάς στα 35 δολάρια, δείχνει ότι η τάση είναι σταθερά ανοδική επί δεκαετία. Γιατί;
Μια εξαιρετική πρόσφατη έκθεση με τίτλο «Heads in the Sand» (Κεφάλια στην Αμμο) της μη κυβερνητικής οργάνωσης Global Witness -εκείνης που έστρεψε για πρώτη φορά την προσοχή του κοινού στα «ματωμένα διαμάντια» - εξετάζει εις βάθος αυτό που συμβαίνει στην προσφορά πετρελαίου. Το οποίο είναι τρομακτικό. Ο συγγραφέας της, Σάιμον Τέιλορ, εργάστηκε στο θέμα επί μία διετία, αναλύοντας τις προβλέψεις που εξέδωσε πέρυσι η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ), παραδεχόμενη για πρώτη φορά ότι η παγκόσμια προσφορά αρχίζει να εξαντλείται ακριβώς τη στιγμή που η ζήτηση από χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία αυξάνεται ραγδαία.
Τα στοιχεία της ΙΕΑ δείχνουν ότι μπορεί να υπάρξει χάσμα 7 εκατ. βαρελιών ημερησίως στην προσφορά και τη ζήτηση ώς το 2015. Η ποσότητα αντιστοιχεί στο 8% της προσδοκώμενης τότε παγκόσμιας ζήτησης, που ανέρχεται στα 91 εκατ. βαρέλια ημερησίως. Το χάσμα θα μεγαλώνει μαζί με τη ζήτηση. Ο συγγραφέας προειδοποιεί ότι η παγκόσμια προσφορά αποκλιμακώθηκε το 2005-08, επομένως είναι ασαφές από πού θα προέλθουν οι νέες ποσότητες. Σύμφωνα με την ΙΕΑ, δαπανήθηκαν 450 δισ. δολάρια ετησίως στην αναζήτηση νέων, αβέβαιων κοιτασμάτων. Ο κ. Τέιλορ θεωρεί πως οι κυβερνήσεις πρέπει να παραδεχθούν ότι αγνόησαν το πρόβλημα και δεν διαθέτουν εναλλακτικό σχέδιο.
Και σίγουρα το χρειάζονται: Η πετρελαϊκή παραγωγή της Βρετανίας έχει ήδη μειωθεί κατά το ήμισυ την τελευταία δεκαετία. Η ΙΕΑ αναμένει αντίστοιχη πτώση όλων των υπαρχόντων κοιτασμάτων ώς το 2020. Οπως προειδοποιεί, ο κόσμος πρέπει να δημιουργήσει νέα παραγωγική δυνατότητα 64 εκατ. βαρελιών ημερησίως ώς το 2030, ποσότητα αντίστοιχη με τη σημερινή παραγωγή της Σαουδικής Αραβίας. Ομως, οι ανακαλύψεις νέων κοιτασμάτων έφθασαν στο ζενίθ τους το 1965, και το 1984 η παραγωγή πετρελαίου τις ξεπέρασε για πρώτη φορά...
450 δισ. δολ. στην ανανεώσιμη ενέργεια
Σύμφωνα με την έκθεση της μη κυβερνητικής οργάνωσης Global Witness, οι κυβερνήσεις πρέπει να κινηθούν με ταχύτητα αστραπής για να μειώσουν την ενεργειακή ζήτηση, με εκλογίκευση της χρήσης ενέργειας, και να προωθήσουν τις ανανεώσιμες πηγές, έστω κι αν είναι ίσως πολύ αργά για να αποφευχθεί τεράστιο ενεργειακό κραχ την ερχόμενη δεκαετία. Τα 450 δισ. δολ. για τα οποία κάνει λόγο η ΙΕΑ μπορούν να αγοράσουν τεράστιες ποσότητες ανανεώσιμης ενέργειας, αν δεν δαπανηθούν στην αναζήτηση όλο και πιο δυσεύρετου πετρελαίου και φυσικού αερίου. Η βρετανική «επανάσταση» των ανανεώσιμων απλώς δεν επαρκεί. Σε ένα μήνα, το υπουργείο Ενέργειας θα ανακοινώσει τις αποφάσεις του, όμως ο πήχυς παραμένει χαμηλά. Το υπουργείο επιδιώκει απόδοση επένδυσης 5%-8% από την τιμή που πληρώνει στους καταναλωτές για να τροφοδοτήσουν το δίκτυο ηλεκτρικού. Οι Γερμανοί λαμβάνουν περί το 10%. Οσοι έχουν ήδη επενδύσει, και λάβει ένα από τα λίγα επιδόματα που δόθηκαν τα τελευταία χρόνια, είναι πιθανό να ζημιωθούν από το μέτρο. Θα τιμωρηθούν, δηλαδή, γιατί έβαλαν το χέρι στην τσέπη νωρίς, συνεισφέροντας κατά χιλιάδες στερλίνες. Τελικά, όταν πράγματι θα επέλθει κραχ στην προσφορά πετρελαίου, αυτό θα είναι μεγάλο...
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 31/10/2009)