Την ανάγκη δημιουργίας μηχανισμών έγκαιρης προειδοποίησης για την εκδήλωση τσουνάμι στην περιοχή της Μεσογείου συζητούν από χθες εκπρόσωποι κυβερνήσεων και επιστημονικών ιδρυμάτων της περιοχής στην τριήμερη συνάντηση της Διακυβερνητικής Συντονιστικής Επιτροπής για το Σύστημα Προειδοποίησης Τσουνάμι στον Βορειοανατολικό Ατλαντικό, τη Μεσόγειο και τις Ομορες Θάλασσες (ICG/NEAMTWS), που πραγματοποιείται στην Κωνσταντινούπολη. Την ευθύνη σύγκλησης ανάλογων διεθνών συναντήσεων για την προστασία από τα τσουνάμι έχει η Ουνέσκο. Πρόκειται για απότοκο της εποχής του Ψυχρού Πολέμου, καθώς η Ουνέσκο ήταν ένας από τους λίγους οργανισμούς όπου μπορούσαν να συνεργαστούν οι ΗΠΑ και η ΕΣΣΔ. Αυτό δεν σημαίνει, όμως, ότι δεν παρατηρούνται ακόμα σημαντικές αντιπαραθέσεις μεταξύ κρατών, όσον αφορά το ποιος θα αναλάβει τα συστήματα προειδοποίησης, καθώς διακυβεύονται σημαντικά κονδύλια και γεωπολιτικά συμφέροντα. Σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία πραγματοποίησε δυναμική παρέμβαση στη συνάντηση που φιλοξενεί, διεκδικώντας τη δημιουργία Περιφερειακού Μεσογειακού Κέντρου Προειδοποίησης, που θα περιλαμβάνει και το Αιγαίο, με έδρα την περιοχή της Κωνσταντινούπολης.
Χρειάζεται όμως μηχανισμός προειδοποίησης για τσουνάμι στη Μεσόγειο; Αν και ο όρος «τσουνάμι» επανήλθε στο λεξιλόγιό μας μετά τα καταστροφικά κύματα που έπληξαν τον Ινδικό Ωκεανό το 2004 (με 250.000 νεκρούς), λίγοι γνωρίζουν ότι η Μεσόγειος (και ειδικά το Αιγαίο) είναι μία από τις πιο επικίνδυνες θαλάσσιες περιοχές για εκδήλωση τσουνάμι. Το 1956 ένας μεγάλος σεισμός κοντά στην Αμοργό (7,5 βαθμοί της κλίμακας Ρίχτερ) προκάλεσε τσουνάμι, με μέγιστο ύψος κύματος 15 μέτρα, που έπληξε τις Κυκλάδες, την Κρήτη και όλο το Νότιο Αιγαίο. Επίσης, οι παραλίες του Δυτικού Κορινθιακού Κόλπου επλήγησαν το 1963 από ισχυρό τσουνάμι (μέγιστο ύψος κύματος 6 μέτρα) μετά σεισμική κατολίσθηση κοντά στο Αίγιο.
Γι’ αυτό είναι απαραίτητη η εγκατάσταση συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης για τσουνάμι στην περιοχή της ανατολικής Μεσογείου. Η Ελλάδα συγκεντρώνει τις γεωγραφικές προϋποθέσεις για αποτελεσματική εγκατάσταση. «Η ύπαρξη των ελληνικών νησιών σε όλο το Αιγαίο δίνει μια γεωγραφική διασπορά έτσι ώστε να καταγραφεί έγκαιρα η δημιουργία τσουνάμι», λέει στην «Κ» ο κ. Κώστας Συνολάκης, καθηγητής στο Πολυτεχνείο Κρήτης, που συμμετέχει στη συνάντηση της ICG/NEAMTWS. «Αν εγκαταστήσουμε τσουναμογράφους στο κεντρικό Αιγαίο, στο Λιβυκό και στο Ιόνιο Πέλαγος θα έχουμε μοναδικές δυνατότητες ελέγχου γέννησης τσουνάμι», συμπληρώνει.
Καθώς προχωρεί, αν και με μεγάλες καθυστερήσεις, η δημιουργία Εθνικού Κέντρου Προειδοποίησης Τσουνάμι (ΕΚεΠΤ) στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, η ελληνική πλευρά σημειώνει ότι το σύστημα που προτείνει η Τουρκία ελάχιστα θα είχε να προσφέρει στην έγκαιρη προειδοποίηση για τσουνάμι. Παλιρροιογράφοι τοποθετημένοι κοντά στα τουρκικά παράλια μπορούν μόνο να πιστοποιήσουν την άφιξη ενός τσουνάμι και όχι να χτυπήσουν τη σειρήνα του συναγερμού. «Αν ένα τσουνάμι προκληθεί στη Νότια Κρήτη, θα πλήξει τις ακτές της Βορείου Αφρικής πολύ πριν ανιχνευθεί από τους παλιρροιογράφους της Τουρκίας», τονίζει ο κ. Συνολάκης.
(Από την εφημερίδα Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ, 12/11/2009)