Βήμα προς την... έξοδο από την κατάσταση έκτακτης ανάγκης ελέω κρίσης έκανε την Παρασκευή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, προαναγγέλλοντας μερικό κλείσιμο της «στρόφιγγας» ρευστότητας στη διατραπεζική αγορά. Από τον προσεχή Μάρτιο, η ΕΚΤ θα αποδέχεται ως ενέχυρο από τις τράπεζες μόνο τιτλοποιήσεις που έχουν αξιολογηθεί με ΑΑΑ από δύο οίκους, ενώ σήμερα αρκεί η αξιολόγηση μόνον από έναν οίκο.
Αν και οι αναλυτές εκτιμούν ότι το μέτρο θα έχει μικρή άμεση επίπτωση στις τιμές των τίτλων στη δευτερογενή αγορά, εν τούτοις συμφωνούν ότι πρόκειται για ένα από τα πρώτα βήματα στη «στρατηγική εξόδου» της ΕΚΤ.
Δεν θα πρέπει, άλλωστε, να θεωρηθεί τυχαίο ότι η ανακοίνωση της ΕΚΤ έγινε λίγες μόλις ώρες μετά από μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα ομιλία του Ζαν Κλοντ Τρισέ. Μιλώντας σε τραπεζικό συνέδριο στη Φραγκφούρτη, ο επικεφαλής της ΕΚΤ κάλεσε τις τράπεζες «να διασφαλίσουν ότι μια μελλοντική αφαίρεση της στήριξης από την κεντρική τράπεζα δεν θα προκαλέσει επίπονα συμπτώματα στέρησης».
Ο κ. Τρισέ υπογράμμισε ότι «τα ισχυρά φάρμακα είναι μερικές φορές απαραίτητα αλλά αν η χρήση τους παραταθεί μπορεί να οδηγήσουν σε εξάρτηση ή ακόμα και εθισμό». Προειδοποίησε, δηλαδή, τις τράπεζες να μην συνηθίσουν να λειτουργούν σε περιβάλλον άφθονης ρευστότητας και εξαιρετικά χαμηλών επιτοκίων, καθώς όταν χρειαστεί η ΕΚΤ θα αφαιρέσει τη στήριξη «γοργά και χωρίς ενδοιασμούς».
Κάλεσε δε τις τράπεζες να αξιοποιούν τα κέρδη τους για να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους βάση και όχι για να αυξήσουν τα μερίσματα προς τους μετόχους και τα μπόνους προς τα στελέχη τους.
Νέα φούσκα
Ομιλητής στο ίδιο συνέδριο ήταν και ο νέος υπουργός Οικονομικών της Γερμανίας, Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, που υποστήριξε ότι «η υπερβολική ρευστότητα παγκοσμίως απειλεί να δημιουργήσει μια νέα φούσκα αξιών».
Η προειδοποίηση δεν απευθυνόταν στην ΕΚΤ αλλά στην κεντρική τράπεζα των ΗΠΑ, κάτι που ο Γερμανός υπουργός δεν έκρυψε: «Νομίσματα με χαμηλά επιτόκια, όπως το δολάριο, χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο για carry trades και αυτό θα πρέπει να μας βάλει σε σκέψεις».
Αντίστοιχο σχόλιο είχε κάνει προ μίας εβδομάδας και ο επικεφαλής της εποπτικής αρχής των τραπεζών στην Κίνα, Λιου Μινγκάνγκ, κατηγορώντας την Fed ότι τροφοδοτεί το carry trade, που προκαλεί την εξασθένηση του δολαρίου και απειλεί να δημιουργήσει νέες φούσκες στις αγορές.
Οι δηλώσεις Σόιμπλε ευθυγραμμίζουν την ευρωπαϊκή πλευρά με τους Κινέζους, λίγες ημέρες πριν Τρισέ, Αλμούνια και Γιούνκερ επισκεφθούν το Πεκίνο για να ζητήσουν να επιτραπεί στο γιουάν να ανατιμηθεί. Δύσκολα, όμως, θα λάβουν θετική απάντηση: Σε χθεσινό άρθρο στη διεθνή έκδοση της «Λαϊκής Ημερησίας» αναφέρεται ότι «η ανατίμηση του γιουάν δεν θα βοηθούσε την παγκόσμια ανάκαμψη», καθώς κάτι τέτοιο θα ενίσχυε την αστάθεια στις αγορές.
Επόμενο βήμα
Το ασθενές δολάριο μεταφράζεται σε «σκληρό» ευρώ, που πλήττει τις εξαγωγές και απειλεί την ανάκαμψη στην Ευρωζώνη. Ειδικά στη Γερμανία οι επιπτώσεις είναι σημαντικές, με το υπουργείο Οικονομικών να παραδέχεται ότι η ανάπτυξη έχει ήδη αρχίσει να επιβραδύνεται.
Μια αύξηση των ευρωπαϊκών επιτοκίων θα προκαλούσε περαιτέρω ενίσχυση του ευρώ αν προηγουμένως δεν έχει αυξήσει τα δικά της επιτόκια η Fed. «Καθυστερήσεις στην στρατηγική εξόδου σε μία χώρα δημιουργεί στρεβλώσεις και ενθαρρύνει τις άλλες χώρες να καθυστερήσουν επίσης», υποστηρίζει το μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της ΕΚΤ, Λορέντζο Μπίνι-Σμάγκι.
Ο ίδιος έσπευσε να καθησυχάσει τις αγορές ότι τα βήματα περιορισμού της πρόσθετης ρευστότητας στη διατραπεζική, δεν συνεπάγονται αύξηση των επιτοκίων τους επόμενους μήνες: «Η στρατηγική εξόδου θα είναι σταδιακή και θα περιλαμβάνει δύο σκέλη (τα μέτρα για τη ρευστότητα και τα επιτόκια). Θα ήταν λάθος ένα βήμα στο ένα σκέλος να θεωρηθεί προάγγελος ενός βήματος στο άλλο».
Σαφήνεια
Ο συνάδελφός του στη διοίκηση της ΕΚΤ, Χοσέ Μανουέλ Γκονζάλες-Παράμο, παραδέχθηκε χθες ότι στη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου, η ΕΚΤ θα γίνει «περισσότερο σαφής» σχετικά με τα μέτρα αφαίρεσης της πρόσθετης ρευστότητας. Μετά την συνεδρίαση του Νοεμβρίου, ο κ. Τρισέ είχε αφήσει να εννοηθεί ότι τον Δεκέμβριο θα πραγματοποιηθεί η τελευταία πράξη απεριόριστου δανεισμού των τραπεζών, για 12 μήνες, στο επιτόκιο του 1%.
Δεν είναι, όμως, σαφές, αν η ΕΚΤ επιστρέψει στην πρακτική των δημοπρασιών (που ίσχυε πριν την κρίση) ή απλά περιορίσει τη διάρκεια του δανεισμού.
Γ. Ακερμαν
Στο συνέδριο της Φραγκφούρτης, ο επικεφαλής της Deutsche Bank, Γιόζεφ Άκερμαν, υποστήριξε ότι «από την κρίση με τις ολλανδικές τουλίπες (σ.σ. τον 17ο αιώνα), δεν έχουμε κάνει σημαντική πρόοδο στον εντοπισμό μιας φούσκας».
Τιτλοποιήσεις
Το 28% των ενέχυρων που κατέβαλαν οι τράπεζες για να δανειστούν από την ΕΚΤ το 2008 αφορούσε τιτλοποιήσεις, έναντι ποσοστού 16% το 2007.
Ομόλογα ΗΠΑ
Σε αρνητικό επίπεδο υποχώρησαν, στα τέλη της προηγούμενης εβδομάδας, οι αποδόσεις που αντιστοιχούν στα τρίμηνα ομόλογα του αμερικανικού δημοσίου
(Από την εφημερίδα ΗΜΕΡΗΣΙΑ, 23/11/2009)