Ολα είναι έτοιμα στις Βρυξέλλες και τις πρωτεύουσες των 27
χωρών-μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης για να τεθεί κανονικά σε ισχύ -από
σήμερα, 1η Δεκεμβρίου 2009- η Μεταρρυθμιστική Συνθήκη της Λισαβόνας. Ή
μήπως η πραγματικότητα είναι κατά τι διαφορετική;
Είναι γεγονός ότι η υπογραφή που έβαλε κάτω από το κείμενο της
συνθήκης, στις 3 Νοεμβρίου, ο πρόεδρος της Τσεχίας Βλάτσλαβ Κλάους, ήρε
και το τελευταίο τυπικό εμπόδιο για την εφαρμογή της Συνθήκης.
Με την επιλογή δε των δύο προσώπων που θα πληρώσουν τις δύο νέες
θέσεις-κλειδιά στην Ε.Ε. -προέδρου και υπουργού Εξωτερικών- θα έπρεπε
πλέον οι κοινοτικές «μηχανές» να δουλεύουν στο φουλ για να καλύψουν τον
χαμένο χρόνο (εξαιτίας των «όχι» που προηγήθηκαν από Γάλλους, Ολλανδούς
και Ιρλανδούς στα δημοψηφίσματά τους) και να αρχίσουν να γράφουν το νέο
κεφάλαιο στην ιστορία της «ενωμένης Ευρώπης».
Ηπιοι τόνοι
Ωστόσο, οι «27» επιλέγουν τους
ήπιους τόνους και, για την ώρα, βάζουν χαμηλά τον πήχυ των προσδοκιών
-συμπεριλαμβανομένων των δυνάμεων που πρωταγωνίστησαν στην έγκριση της
νέας συνθήκης, όπως η Γερμανία, η Γαλλία, η Ισπανία και οι χώρες της
Μπενελούξ. Εξάλλου, όπως όλοι παραδέχονται, ο ρόλος των νέων θεσμών, η
λειτουργικότητα των καινούργιων διατάξεων, αλλά και οι ισορροπίες της
επόμενης μέρας θα κριθούν στην πράξη, ανεξαρτήτως του τι προβλέπουν τα
επίσημα κείμενα.
«Δεν πρόκειται για επανάσταση. Στη διάρκεια των πρώτων χρόνων,
τουλάχιστον, η μεγάλη πρόκληση δεν θα έγκειται κυρίως στη διευθέτηση
σημαντικών κρίσεων, αλλά στο να καταστεί ο νέος μηχανισμός λειτουργικός
και να δημιουργήσει δεδικασμένα που θα αποδειχθούν χρήσιμα για
αργότερα», δήλωσε χαρακτηριστικά στο πρακτορείο Reuters ο Ντάνιελ
Γκρος, αναλυτής στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών.
Ούτως ή άλλως, μια ματιά στο χρονοδιάγραμμα πείθει ότι οι νομοθέτες
έχουν προνοήσει για τη σταδιακή εφαρμογή των όσων προβλέπει η νέα
συνθήκη. Έτσι, ενώ η νέα Κομισιόν του Ζοζέ Μπαρόζο θα αναλάβει τα
καθήκοντά της (μετά, φυσικά, από την έγκριση του ευρωκοινοβουλίου) την
1η Φεβρουαρίου, ενώ ένα μήνα νωρίτερα θα έχει καθίσει στον «θρόνο» του
προέδρου του Συμβουλίου ο Χέρμαν βαν Ρομπέι, υπάρχουν άρθρα της
συνθήκης, τα οποία θα τεθούν σε εφαρμογή μετά από μία ολόκληρη
πενταετία ή και ακόμη περισσότερο!
Αποφάσεις
Ενδεικτική είναι η περίπτωση της
διαδικασίας λήψης αποφάσεων. Εδώ, η Λισαβόνα θεσπίζει τη λεγόμενη
«διπλή πλειοψηφία» - με άλλα λόγια, για να εγκριθεί μια πρόταση πρέπει
να συγκεντρώνει τις ψήφους του 55% των χωρών-μελών, οι οποίες όμως
ταυτόχρονα πρέπει να εκπροσωπούν το 65% του πληθυσμού της Ε.Ε.
Ωστόσο, η αλλαγή αυτή θα αρχίσει να τίθεται σε εφαρμογή μετά το 2014
και μάλιστα σταδιακά: Ως το 2017, όποια χώρα επιθυμεί θα μπορεί να ζητά
την εφαρμογή των ρυθμίσεων της ισχύουσας από το 2000 Συνθήκης της
Νίκαιας.
Παράλληλα, μετά την ικανοποίηση των απαιτήσεων της Ιρλανδίας, η
μείωση του αριθμού των μελών της Κομισιόν αναβάλλεται επίσης για το
2014, δηλαδή, μετά τις επόμενες ευρωεκλογές.
Κάτι τέτοιο, όμως, σημαίνει πρακτικά ένα δυσλειτουργικό σχετικά
σχήμα, τα προβλήματα του οποίου θα ενταθούν στην περίπτωση που, στο
μεταξύ, η ΕΕ αποκτήσει και νέα μέλη -κάτι που δεν αποκλείεται να γίνει,
ειδικά μετά το ξεμπλοκάρισμα των διαδικασιών ένταξης της Κροατίας-
γεγονός που θα οδηγήσει αυτομάτως στην αύξηση του αριθμού των μελών της.
Αρμοδιότητες
Τέλος, όσον αφορά στο
ευρωκοινοβούλιο, αν και τυπικά διαθέτει πλέον ενισχυμένες αρμοδιότητες,
θα πρέπει να αποδείξει στην πράξη ότι μπορεί να τις αξιοποιήσει. Η
«μάχη» που αναμένεται να δοθεί για την κατανομή του κοινοτικού
προϋπολογισμού, τόσο του τρέχοντα όσο και του επόμενου που θα ισχύσει
από το 2013, θα είναι η πρώτη δοκιμασία για τους αντιπροσώπους των 500
εκατομμυρίων Ευρωπαίων στο Στρασβούργο.
Η Συνθήκη της Λισσαβώνας
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 01/12/2009)