Η Αντιγνωμία για την καταγωγή του ανθρώπου επιμένει εδώ και ενάμιση αιώνα. Πως μπορεί Ο Νεοδαρβινισμός να συμφιλιώσει πολιτισμό και φύση;
Δύσκολα θα βρεθεί έργο που να έχει ξεσηκώσει τόσο ενθουσιασμό αλλά και αντίστοιχης έντασης πολεμικές όπως το «Περί της Καταγωγής των Ειδών» του Κάρολου Δαρβίνου. Παρά το ότι, μέσω του νεοδαρβινισμού, η θεωρία της Εξέλιξης έχει παγιωθεί ως κυρίαρχη ερμηνευτική προσέγγιση του φυσικού κόσμου, ο Δαρβίνος και οι επίγονοί του αντιμετωπίζονται συχνά με καχυποψία, τόσο από μαχητικές θρησκευτικές ομάδες που αντιπαρατάσσουν τη... Βίβλο όσο και από ορισμένες εκδοχές της Αριστεράς πουμέσω ενός κοινωνικού αναγωγισμού- είδαν στον φυσικό ανταγωνισμό μια απόπειρα επιστημονικής εδραίωσης του φιλελευθερισμού και της καπιταλιστικής κοινωνίας.
Ο ομότιμος καθηγητής Βιολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης Λευτέρης Ζούρος, με ακαδημαϊκή καριέρα σε ποικίλα ιδρύματα ανά τον κόσμο, λέει απλά και σταράτα σε αυτό το γλαφυρό σύγγραμμα υψηλής εκλαΐκευσης ότι η εξέλιξη της ζωής είναι αδιαμφισβήτητο επιστημονικό γεγονός τουλάχιστον μέχρι τη διάψευσή της από μια άλλη επαρκέστερη ή έστω ακριβέστερη θεωρία- αυτό άλλωστε είναι κατά Πόπερ το κριτήριο της επιστημονικότητας.
Ο νεοδαρβινισμός έχει για τη Βιολογία και τις συναφείς επιστήμες την ίδια ερμηνευτική ισχύ που η θεωρία της Κβαντομηχανικής έχει για τη Φυσική, γράφει ο Ζούρος. Ποιος λοιπόν ο λόγος για μια αντιγνωμία που συνεχίζεται αμείωτη επί τουλάχιστον 150 χρόνια; Η απάντηση είναι κατά τον συγγραφέα απλή: ο Δαρβίνος απομυθοποίησε τον άνθρωπο, τον τοποθέτησε εντός του φυσικού κόσμου, τον έκανε αντικείμενο επιστημονικής προσέγγισης και αυτό είναι κάτι που πολλοί δεν θέλουν να δεχθούν.
Το βιβλίο επιχειρεί να δείξει ότι η άρνηση της εξελικτικής θεωρίας είναι κατάλοιπο της ιστορίας των ιδεών που δεν εξυπηρετεί πλέον κανέναν σκοπό, ούτε καν τη συντήρηση της ιδέας μιας μεταφυσικής δύναμης. Ότι λειτουργεί ως τροχοπέδη στην καλλιέργεια μιας οικουμενικής αντίληψης για τον άνθρωπο και την αρμονική συνύπαρξή του με τη φύση. Ότι αντίθετα, η παραδοχή πως είμαστε κι εμείς προϊόν της ίδιας διαδικασίας με την οποία δημιουργήθηκε κάθε άλλη μορφή ζωής είναι, πέρα από την επιστημονική της ορθότητα, πηγή ταπεινότητας και υπευθυνότητας μπροστά στο κοινό μας μέλλον.
Η απληστία υπονομεύει το φυσικό περιβάλλον- τη βάση της βιολογικής μας υπόστασης. Ο φανατισμός υπονομεύει τη βάση της κοινωνικής μας υπόστασηςτην πολιτισμική ποικιλότητα. Μέσω της θεωρίας της εξέλιξης μπορούμε να κατανοήσουμε και να τιθασεύσουμε τις δυνάμεις που μας έφεραν στο σημείο όπου είμαστε σήμερα. Αυτονόμηση από τη φύση και πλήρης ανατροπή των οικολογικών ισορροπιών έχουν τις ρίζες τους στην ιδεολογία της διαρκούς ανάπτυξης που βασίζεται στη βιβλική ρήση «αυξάνεσθε και πληθύνεσθε και κατακυριεύσατε την γην». Ο Δαρβίνος και οι επίγονοι, κατά τον συγγραφέα, μπορούν ακόμη σήμερα να μας εξοπλίσουν με τα απαραίτητα εργαλεία για την επανένταξή μας στη φύση. Άλλωστε η εξ αποκαλύψεως αλήθεια οφείλει, σύμφωνα με τον Στέφεν Γκουλντ, να διαχωριστεί από την εμπράγματη γνώση.
ISBN: 978-960-524-284-8
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Συγγραφέας: Λευτέρης Ζούρος
Επιμέλεια αφιερώματος Μιχάλης Μοδινός