Μπορεί η ηφαιστειακή στάχτη από την Ισλανδία να ανέβαλε μέχρι την Τετάρτη (21/4) τις διαπραγματεύσεις μεταξύ της ελληνικής κυβέρνησης και των στελεχών της «Eυρωπαϊκής Eπιτροπής» (Κομισιόν), της «Eυρωπαϊκής Kεντρικής Tράπεζας» (ΕΚΤ) και του «Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου» (ΔΝΤ) αλλά ἤγγικεν η ώρα του λογαριασμού!
Εντός
των επομένων δύο εβδομάδων, τα σατανικά μέτρα που συνοδεύουν
τον ύψους 45 δις ευρώ μηχανισμό στήριξης που είναι
πλέον διαθέσιμος στην Ελλάδα θα γίνουν από φήμες πραγματικότητα. Η Ελλάδα χρειάζεται
απεγνωσμένα πρόσβαση σε ρευστότητα με επιτόκιο χαμηλότερο από αυτό
που βρίσκει στις αγορές. Η διατήρηση ενός δανειστικού προγράμματος με επιτόκια της τάξης
του 7.5% είναι εκτός συζήτησης. Σε αυτό
το πλαίσιο, μερικοί χαιρετίζουν ως «θετική εξέλιξη» της ανάμειξη του ΔΝΤ. Από την άλλη, είναι ζωτικής σημασίας η διασαφήνιση των πολιτικών που ο οργανισμός προτίθεται να
συνταγογραφήσει για την Ελλάδα. Η πραγματική απάντηση που θα κληθεί να
απαντήσει ο Έλληνας πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου είναι η εξής: αξίζει τον
κόπο;
Μαθαίνουμε πως τα στελέχη που
καταφτάνουν από την Ουάσινγκτον ζητούν: απολύσεις
από το δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα, μεταρρυθμίσεις
της αγοράς εργασίας προς την κατεύθυνση της «ευελιξισφάλειας» (το υποτιθέμενο υβρίδιο ευελιξίας και ασφάλειας, που στην
πράξη ευνοεί πάντα την πρώτη), ένα νέο
γύρο ιδιωτικοποιήσεων και κλεισίματος κρατικών επιχειρήσεων και τολμηρή
μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού συστήματος, με σκοπό να μειωθεί το πραγματικό ύψος
των συντάξεων.
Από αυτόν τον κατάλογο εγείρονται πολλά
ζητήματα: Πρώτον, είναι αδιαμφισβήτητο πως
στην Ελλάδα θα υπάρξει κοινωνική έκρηξη. Το ΔΝΤ θεωρείται εδώ ως
μέσο αμερικανικής επέμβασης στα εσωτερικά της Ελλάδας. Η αντιπαλότητα στις ξένες επεμβάσεις
στις εγχώριες υποθέσεις δεν έχει να κάνει με εθνική
αλαζονεία, όπως αφήνεται να εννοηθεί συχνά από διάφορους παρατηρητές πρόκειται για ένα ιστορικά διαμορφωμένο στοιχείο της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας, που χαρακτηρίζει
ολόκληρο το πολιτικό φάσμα της χώρας.
Ήδη η αποδοχή της παρέμβασης των
Βρυξελλών έγινε αποδεκτή πολύ δύσκολα. Αλλά αυτό
θα είναι αδύνατο. Δε χρειάζεται να είναι κανείς ειδήμων
στα ελληνικά πράγματα για να κατανοήσει τις
κοινωνικοπολιτικές επιπτώσεις παρόμοιων έντονων συναισθημάτων. Η κοινωνική αναταραχή θα
εντείνεται παράλληλα με την εφαρμογή των λαομίσητων συστάσεων του ΔΝΤ
και ο Παπανδρέου θα απολέσει το πολιτικό
κεφάλαιο που τόσο απελπισμένα χρειάζεται. Είναι υπέρτατης σημασίας οι
πολίτες να συμμορφώνονται με πολιτικές που κατανοούν την
αναγκαιότητά τους· εξίσου αναγκαίο είναι να σταθεροποιηθεί το πολιτικό περιβάλλον, ώστε να ευνοήσει τις μακροπρόθεσμες
προσπάθειες για ανάκαμψη της οικονομίας.
Όμως μια παρέμβαση του ΔΝΤ ανάλογη με
αυτές που είδαμε αλλού, δεν πρόκειται ευνοήσει τίποτα. Δεύτερον, ο ρόλος του ΔΝΤ στο τετράγωνο Ελλάδα,
ΕΕ, ΕΚΤ, ΔΝΤ θα θέσει την Ευρώπη υπό κηδεμονία. Σε μια σημερινή
συνέντευξή του ο πρόεδρος της ευρωομάδας Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ (Jean-Claude Juncker), δήλωσε πως τα ηνία του μηχανισμού στήριξης
θα παραμείνουν σε ευρωπαϊκά χέρια και πως όλοι οι θεσμοί που
αναμειγνύονται σε αυτό το μηχανισμό θα μιλούν κοινή γλώσσα.
Πρακτικά όμως είναι μάλλον δύσκολο να
φανταστεί κανείς πώς είναι δυνατό να κατορθώσει ο διευθυντής του ΔΝΤ Ντομινίκ Στρος-Καν (Dominique Strauss-Kahn) να
πείσει τους συνεργάτες του να μετριάσουν τις απαιτήσεις τους κατ'
απαίτηση των Ευρωπαίων.
Αλλά ακόμα κι αν ξεχνούσαμε για μια
στιγμή την κοινωνία και την πολιτική, μερικές από τις
συνταγές του ΔΝΤ σχετικές με την αγορά εργασίας κινδυνεύουν να σπρώξουν την Ελλάδα σε ακόμα βαθύτερη ύφεση. Απλά δεν βλέπουμε πώς θα κατορθώσει η
ελληνική κυβέρνηση να μειώσει τα ελλείμματά της μετά από ευρείας έκτασης
απολύσεις στον ιδιωτικό και το δημόσιο τομέα. Αν η ιδέα της «ευελιξισφάλειας»
βασίζεται στη διευκόλυνση των προσλήψεων και των απολύσεων, με αντάλλαγμα την αύξηση των επιδομάτων
ανεργίας προκειμένου να εξασφαλίζεται η κοινωνική συνοχή, η
εφαρμογή της μπορεί να καταλήξει σε χιλιάδες νέες
απολύσεις, που θα επιβαρύνουν ακόμα περισσότερο τις δημόσιες δαπάνες.
Τέλος, υπάρχει η ιδεολογία. Τα όρια της επιστήμης των οικονομικών
τα συνειδητοποιήσαμε με τον επώδυνο τρόπο τους περασμένους μήνες. Θα ήμαστε οι τελευταίοι που θα
υποστηρίζαμε πως το ελληνικό «κοινωνικό» μοντέλο είναι
επιτυχημένο, και οι πρώτοι που θα υποστηρίζαμε πολλές από τις προτάσεις
του ΔΝΤ και της ΕΕ. Αλλά δυστυχώς είναι πολύ προβληματική μια προσέγγιση που πιστεύει
πως υπάρχουν μέτρα «πρετ α πορτέ» για όλους τους πολίτες.
Ανεξάρτητα από το πόσο δύσκολες
εποχές περνάμε, μπορούμε πράγματι να συναινέσουμε σε ένα
δημοκρατικά ελλειμματικό, ομοιόμορφο οικονομικό υπόδειγμα που θα
επηρεάζει σοβαρά τις ζωές των ψηφοφόρων και των φορολογουμένων;
Υποπτευόμαστε πως οι περισσότεροι
πολίτες, στην Ελλάδα και άλλες χώρες, θα απαντήσουν αρνητικά. Οπότε τα πάντα θα κριθούν από το αν ο Γιώργος Παπανδρέου θα έχει τη δυνατότητα να
διαπραγματευθεί τη συμφωνία, ή όχι. Αν μπορέσει να πείσει τους εκπροσώπους της ΕΕ και του ΔΝΤ να δώσουν έμφαση σε ορισμένες συστάσεις τους, και παράλληλα να
εγκαταλείψουν άλλες ώστε η εφαρμογή του μηχανισμού στήριξης να μην ρίξει
τη χώρα του σε κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές περιπέτειες, ίσως να βρισκόμαστε εμπρός σε μια
ιστορία με αίσιο τέλος, που θα την αναλύουμε ξανά και ξανά
τα επόμενα χρόνια.
Αν όμως αναγκασθούμε να αποδεχθούμε την
πλήρη εφαρμογή μιας προαποφασισμένης συμφωνίας, ας
προετοιμαζόμαστε για μια διαδρομή γεμάτη αναταράξεις.
(από την εφημερίδα "Guardian"/μτφρ. Νίκος
Ράπτης, www.ppol.gr, 20/04/2010)