Μετά από μήνες αυξανόμενων φόρων και μείωσης των δαπανών, ο Έλληνας
πρωθυπουργός ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι η χώρα χρειάζεται και επισήμως τη
διεθνή διάσωση. Η σχέδιο διάσωσης της Ε.Ε. και του ΔΝΤ αναμένεται να απαιτήσει
περαιτέρω μειώσεις των δημοσίων δαπανών, των μισθών και των συντάξεων, εκτός από
τις αλλαγές που θα εντείνουν την «ευελιξία» της εργασίας και θα πλήξουν την
προστασία των εργαζομένων.
Αλλά τα σχέδια αυτά παραβλέπουν το βασικό οργανωτικό αξίωμα της
ελληνικής κοινωνίας – την οικογένεια – και την καθοριστική της επιρροή στην
οικονομία.
Τα προγράμματα πρόνοιας, όπως τα επιδόματα ανεργίας και οι
ενισχύσεις για απόκτηση κατοικίας, είναι ήδη αρκετά χαμηλότερα από ότι στην υπόλοιπη
Ευρώπη. Οι Έλληνες βασίζονται αντί αυτού στην εργασία στο δημόσιο και στις οικογένειές
τους για υποστήριξη. Είναι γεγονός ότι ο δημόσιος τομέας της Ελλάδας είναι
διογκωμένος, διεφθαρμένος και χρειάζεται αναμόρφωση. Αλλά η διόρθωσή του δεν θα
διορθώσει τα προβλήματα της Ελλάδας.
Το πιο πιεστικό ζήτημα είναι ότι ο ιδιωτικός τομέας αποτελείται
κυρίως από επιχειρήσεις οικογενειακής ιδιοκτησίας και εργασίας, οι οποίες πλήττουν
την ανταγωνιστικότητα, την καινοτομία και τους μισθούς. Στην πραγματικότητα, τα
μέτρα λιτότητας απλά θα εντείνουν την πίεση αυτή για το κράτος και την αγορά.
Άνω του 75% των ελληνικών επιχειρήσεων είναι οικογενειακής
ιδιοκτησίας. Οι περισσότερες είναι μικρές και στηρίζονται στην οικογενειακή
εργασία, η οποία είναι άκρως ευέλικτη – στην πράξη δεν υπάρχει κατώτατος μισθός
ή ωράριο εργασίας. Οι γυναίκες συχνά εργάζονται για τους συζύγους τους αμισθί
και η νομοθεσία διαζυγίων δεν τις εξασφαλίζει.
Οι νέοι άνθρωποι είναι επίσης περιορισμένοι. Οι πιο τυχεροί
από αυτούς αποκτούν θέσεις στο δημόσιο μέσω οικογενειακών διασυνδέσεων ή εργάζονται
στην οικογενειακή επιχείρηση, «βοηθώντας» δίχως μισθό, ενώ θεωρούνται άνεργοι.
Οι πιο άτυχοι εργάζονται για πολύ χαμηλούς μισθούς στην επιχείρηση μιας άλλης οικογένειας,
όπου δεν έχουν πιθανότητες εξέλιξης. Πολλοί ζουν με τους γονείς τους μέχρι τα
35, δίχως να μπορούν να μείνουν μόνοι τους. Δεν προκαλεί έκπληξη ότι οι δείκτες
γεννήσεων είναι εξαιρετικά χαμηλοί.
Οι νέοι επίσης στηρίζονται στις οικογένειές τους για την
συμπλήρωση των μισθών τους και για να πληρώνουν τα διάφορα ποσά που απαιτούνται
για την περίθαλψή τους. Εκείνοι που επιθυμούν να ανεξαρτητοποιηθούν, προσχωρούν
στην ακμαία ελληνική διασπορά της Ευρώπης και των ΗΠΑ. Προσωπικά, εγκατέλειψα
την Ελλάδα, όταν συνειδητοποίησα ότι ως φιλόδοξος δικηγόρος χωρίς οικογενειακές
διασυνδέσεις, πιθανότατα θα περνούσα τα πρώτα χρόνια της σταδιοδρομίας μου να
σερβίρω καφέ στον γιο ή τον πατέρα κάποιου.
Μέχρι να βρει η Ελλάδα έναν τρόπο να αποσυνδέσει τον ιδιωτικό
τομέα από την οικογένεια και να κατανείμει τις πλουτοπαραγωγικές πηγές της –
χωρίς τις ανισότητες που προκαλεί η ηλικία, η τάξη και το φύλο στα πλαίσια της οικογένειας
– οι οποιεσδήποτε μεταρρυθμίσεις δεν θα έχουν αποτέλεσμα.
Η Ε.Ε. και το ΔΝΤ πρέπει να ξεχάσουν την αποδόμηση της ήδη
μικρής κοινωνικής πρόνοιας στην Ελλάδα και την αυξημένη ευελιξία στην εργασία
στον ιδιωτικό τομέα. Ο δημόσιος τομέας χρειάζεται πράγματι αναδόμηση, αλλά η
ανεργία που θα έρθει ως αποτέλεσμα απλά θα ενδυναμώσει την κυριαρχία της οικογένειας.
Μια καλύτερη λύση θα ήταν η δημιουργία ενός πραγματικού δικτύου ασφαλείας, το
οποίο θα βοηθούσε τους νέους να απελευθερωθούν από την βοήθεια, αλλά και την
ασφυξία των οικογενειών τους.
Αυτό δεν θα επιλύσει τα οικονομικά προβλήματα κατευθείαν,
αλλά υπάρχει μια γενιά νέων εργατών που διαμένουν στα σπίτια των γονιών τους,
οι οποίοι αν ελευθερωθούν, θα μπορούσαν να βοηθήσουν την οικονομία.
(από την
International Herald
Tribune
,
26/4/2010
)