Στην μήκους 71 λεπτών ομιλία του προς το έθνος, ο πρόεδρος
Ομπάμα αναφέρθηκε απρόθυμα μόλις με 101 λέξεις για το Ιράκ. Στη διάρκεια της θητείας
του, η κυβέρνηση έχει απέχει από το να συζητά για τη γεωστρατηγική σημασία του
Ιράκ και για τη σχέση της Αμερικής μαζί του.
Παρόλα αυτά, ενώ το Ιράκ εξορκίζεται από τον δημόσιο διάλογο,
η πραγματικότητα μοιραία διεισδύει στο υποσυνείδητό μας. Η απόσυρση της Αμερικής
από το Ιράκ δεν θα μειώσει τη γεωστρατηγική του σημασία, έστω και αν αναδιαμορφώνει
το γενικότερο πλαίσιο αναφοράς.
Η Μεσοποταμία βρίσκεται στο στρατηγικό επίκεντρο της περιοχής
εδώ και χιλιάδες χρόνια. Ο πλούτος της επηρεάζει χώρες σε πολύ μακρινές περιοχές.
Η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των Σιϊτών και των Σουνιτών περνά μέσα από το κέντρο
αυτό – από την ίδια την πρωτεύουσα. Οι επαρχίες των Κούρδων βρίσκονται μεταξύ της
Τουρκίας και του Ιράν και δεν μπορεί να είναι στο συμφέρον των ΗΠΑ το να αφήσουν
ένα κενό εγκαταλείποντας την περιοχή.΄
Ούτε όμως είναι δυνατός ο διαχωρισμός του Ιράκ από τη διαμάχη
με την ένοπλη Τζιχάντ. Το αποτέλεσμα στο Ιράκ θα επηρεάσει τις ψυχολογικές
ισορροπίες του πολέμου με το ριζοσπαστικό Ισλάμ, ειδικά το εάν η απόσυρση θα
εκληφθεί ως υποχώρηση ή ως ένας πιο αποτελεσματικός τρόπος διατήρησής της.
Αλλά το Ιράκ έχει εξαφανιστεί εν πολλοίς από τον διάλογο
στην Ουάσιγκτον. Υπάρχουν ειδικοί απεσταλμένοι σε πολλές χώρες-κλειδιά της περιοχής,
αλλά όχι για το Ιράκ, τη χώρα της οποίας η εξέλιξη θα καθορίσει τη σχετικότητα της
Αμερικής προς τα ρεύματα της περιοχής.
Η κυβέρνηση Ομπάμα πρέπει να βρει τη φωνή της για να μεταφέρει
το μήνυμα ότι το Ιράκ εξακολουθεί να έχει έναν σημαντικό ρόλο στην αμερικανική
στρατηγική. Οι σύντομες επισκέψεις αξιωματούχων είναι χρήσιμες μόνο συμβολικά. Αλλά
ως σύμβολα τίνος πράγματος; Αυτό που απαιτείται είναι η επιχειρησιακή συνέχεια
σε ένα στρατηγικό πλαίσιο για μια περιοχή την οποία επισκιάζει το Ιράν ολοένα
και περισσότερο.
Πριν από τον πόλεμο, η ισορροπία μεταξύ του Ιράν και του Ιράκ
αποτελούσε την γεωπολιτική πραγματικότητα για την περιοχή. Την εποχή εκείνη, η
κυβέρνηση της Βαγδάτης ήταν μια Σουνιτική δικτατορία. Η εν πολλοίς Σιϊτική, εν
μέρει δημοκρατική δομή που αναδείχθηκε από τον πόλεμο δεν έχει βρει ακόμα την
σωστή ισορροπία ανάμεσα στα διαφορετικά σουνιτικά, σιϊτικά και κουρδικά στοιχεία
που την απαρτίζουν. Ούτε έχει καθορισθεί η μακροπρόθεσμη σχέση με το Ιράν.
Αν οι ριζοσπαστικοί επικρατήσουν στο σιϊτικό κομμάτι και με αυτό
τη σειρά του κυριαρχήσει στις περιοχές των Σουνιτών και των Κούρδων και αν στη
συνέχεια σχετιστεί με το Ιράν, τότε θα γίνουμε μάρτυρες και συμμέτοχοι σε μια
θεμελιώδη αλλαγή στην ισορροπία της περιοχής.
Το αποτέλεσμα στο Ιράκ θα έχει σοβαρές συνέπειες πάνω από όλα
για τη Σαουδική Αραβία, την χώρα-κλειδί στον Κόλπο, καθώς και σε άλλα κράτη και
στον Λίβανο, όπου η σιϊτική Χεζμπολάχ, με τη χρηματοδότηση του Ιράν, είναι ήδη
κράτος εν κράτει. Συνεπώς, οι ΗΠΑ έχουν μεγάλο συμφέρον προς μια μετριοπαθή εξέλιξη
στην εσωτερική και εξωτερική πολιτική του Ιράκ.
Η κυβέρνηση Ομπάμα είναι μετέωρη στις διαπραγματεύσεις με το
Ιράν σχετικά με την απαγόρευση των πυρηνικών όπλων. Το κατά πόσο θα λυθεί το θέμα
δια της διπλωματικής οδού ή με άλλα μέσα, θα επηρεαστεί από την ικανότητα εξασφάλισης
της στρατηγικής ισορροπίας μεταξύ Ιράν και Ιράκ. Χωρίς αυτόν τον διακανονισμό,
η περιοχή ίσως να βρεθεί ες αεί απέναντι σε ένα αναμμένο φυτίλι.
Οι επίσημες εκφράσεις της κυβερνητικής πολιτικής στο Ιράκ έχουν
να κάνουν κυρίως με τον βαθμό της αποχώρησης. Ακόμα και η αναφορά του προέδρου
Ομπάμα στη διάρκεια της ομιλίας του στηρίχθηκε κυρίως στο πλαίσιο αυτό. Λίγοι
υψηλόβαθμοι Ιρακινοί αξιωματούχοι προσκαλούνται στην Ουάσιγκτον και γίνονται
δεκτοί χλιαρά.
Η Αμερική πρέπει να παραμείνει ενεργή διπλωματικά. Η παρουσία
της πρέπει να εκληφθεί ότι έχει κάποιον σκοπό πέραν της αποχώρησης. Απαιτείται
μια έκφραση πολιτικής δέσμευσης. Εκτελώντας μια στρατηγική εξόδου, πρέπει να
εξασφαλίσουμε ότι η στρατηγική αυτή παραμένει συνδεδεμένη με την έξοδο.
(από τους New York Times, 4/2/2010)