Η έκρηξη που
κόστισε τη ζωή σε 11 άτομα και έστειλε μια εξέδρα γεωτρήσεων αξίας
δισεκατομμυρίων δολαρίων στον βυθό του Κόλπου του Μεξικού ήταν από μόνη
της καταστροφική. Ωστόσο, για τους κατοίκους των ακτών της περιοχής, για
τη ΒΡ, τον βρετανικό κολοσσό στον οποίο ανήκει η πετρελαιοπηγή Μακόντο,
αλλά και για την πετρελαϊκή βιομηχανία στο σύνολό της, η καταστροφή
εξαπλώνεται εξίσου αδυσώπητα με το πετρέλαιο που διαρρέει από σωλήνες
ενάμισι χιλιόμετρο κάτω από τα κύματα.
Περί τις δύο εβδομάδες μετά
το αρχικό ατύχημα, το πετρέλαιο άρχισε να ξεβράζεται στους ευαίσθητους
βάλτους και τα πλούσια στρώματα στρειδιών που περιβάλλουν τις ακτές της
Λουιζιάνα. Εικόνες με μαυρισμένα θαλασσοπούλια και χελώνες που πνίγονταν
πλημμύρισαν τα ΜΜΕ. Η εμπορική αλιεία ανεστάλη. Λέγεται πως η κηλίδα θα
φθάσει και στις δυτικές ακτές της Φλόριντα, προκαλώντας ασφυξία στην
ανθούσα τουριστική βιομηχανία της, ίσως μάλιστα να ξεφύγει και στον
Ατλαντικό και στην ανατολική αιγιαλίτιδα ζώνη των ΗΠΑ, λόγω του Ρεύματος
του Κόλπου.
Οι επενδυτές, προβλέποντας τεράστια ποσά για
καθαρισμό και αποζημιώσεις, έχουν ρίξει την κεφαλαιοποίηση της ΒΡ κατά
30 δισ. δολ. Επλήγησαν και άλλες εμπλεκόμενες εταιρείες, όπως η
Anadarco, μία από τις εταίρους της ΒΡ στην «καταραμένη» πετρελαιοπηγή, η
Transocean, υπεύθυνη των γεωτρήσεων, η Ηalliburton, η οποία τοποθέτησε
την τσιμεντένια «τάπα» που θα σφράγιζε την πετρελαιοπηγή, και η Cameron,
που κατασκεύασε το ελαττωματικό εφεδρικό σύστημα. Γίνονται κινήσεις
ώστε να αυξηθεί από 75 εκατ. σε 10 δισ. δολάρια το όριο αποζημιώσεων που
βαρύνει τις πετρελαϊκές για οικονομικές βλάβες λόγω πετρελαιοκηλίδων
(βρίσκονται ήδη στο αγκίστρι για απεριόριστο κόστος καθαρισμού της
πετρελαιοκηλίδας.
Την ίδια ώρα, η ελπίδα του πετρελαϊκού κλάδου
ότι θα του επιτραπεί να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις σε περισσότερα
αμερικανικά ύδατα διαψεύδεται με τους ίδιους ταχείς ρυθμούς με τους
οποίους εξαπλώνεται η πετρελαιοκηλίδα. Ο πρόεδρος Ομπάμα, που για λίγο
υποστήριξε την ιδέα, ανέστειλε κάθε εργασία γεώτρησης όσο διαρκεί η
έρευνα των αιτίων της καταστροφής. Οι κυβερνήτες της Φλόριντα και της
Καλιφόρνιας απέσυραν επίσης την υποστήριξή τους. «Γιατί να αναλάβουμε
τέτοιο ρίσκο;», διερωτήθη ο Αρνολντ Σβαρτσενέγκερ της Καλιφόρνιας.
Γιατί
εκεί βρίσκεται το πετρέλαιο, απαντούν οι πετρελαϊκές. Ο Κόλπος του
Μεξικού και τα ανοιχτά της Αφρικής και της Βραζιλίας είναι από τις πιο
δελεαστικές περιοχές στις οποίες έχουν ακόμα πρόσβαση οι πετρελαϊκές. Αν
οι Αμερικανοί δεν θέλουν να εκχωρήσουν ακόμα περισσότερα χρήματα και
κύρος σε χώρες όπως το Ιράν, η Ρωσία και η Βενεζουέλα –υποστηρίζουν οι
εταιρείες– τότε δεν πρέπει να περιορίσουν τις υπεράκτιες γεωτρήσεις.
Αλλά ακόμα κι αν το κάνουν, δεν πρόκειται να τους μιμηθούν ανερχόμενες
πετρελαϊκές δυνάμεις όπως η Ανγκόλα και η Βραζιλία.
Επιπλέον,
τουλάχιστον στις ΗΠΑ, οι πετρελαϊκές φρόντισαν τις θάλασσες. Επί σαράντα
χρόνια πριν από τη βύθιση της Deepwater Horizon, δεν είχε υπάρξει
μεγάλη διαρροή από υπεράκτια πετρελαιοπηγή.
Για όλους αυτούς τους
λόγους, οι μακρόχρονες επιπτώσεις της πετρελαιοκηλίδας ίσως να μην
αποδειχθούν τόσο σοβαρές. Η ΒΡ, οι υπεργολάβοι της, η ομοσπονδιακή και
οι πολιτειακές κυβερνήσεις, οι περιβαλλοντικοί ακτιβιστές, οι τρωθείσες
επιχειρήσεις και οι ασφαλιστές τους θα περάσουν δεκαετίες μηνύοντας ο
ένας τον άλλον. Το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ χρειάστηκε σχεδόν 20
χρόνια για να διευθετήσει τις αποζημιώσεις για ηθική βλάβη που προέκυψαν
από την πετρελαιοκηλίδα του Exxon Valdez στα ανοιχτά της Αλάσκας, το
1989. Ομως, η τιμή της μετοχής της Exxon ανέκαμψε γρήγορα (βραδύτεροι
ήταν οι ρυθμοί ανάκαμψης του περιβάλλοντος), με αποτέλεσμα η εταιρεία να
γίνει η μεγαλύτερη εισηγμένη στον κόσμο. Η ΒΡ, που κατέγραψε κέρδη 5,6
δισ. δολ. το α΄ τρίμηνο του τρέχοντος έτους, δεν θα καταστραφεί με την
πετρελαιοκηλίδα, έστω κι αν το κόστος που θα αναλάβει μετρηθεί σε δισ.
δολάρια.
Το αμερικανικό Κογκρέσο θα ενισχύσει τον έλεγχο των
υπεράκτιων γεωτρήσεων και θα αυξήσει τα πρόστιμα. Λιγότερες Πολιτείες θα
ανοίξουν τις πύλες τους για τις πετρελαϊκές. Ωστόσο, δυστυχώς, δεν θα
υπάρξουν άλλες συντονισμένες προσπάθειες να αποφευχθούν οι χειρότερες
παράπλευρες απώλειες από την πετρελαϊκή εξάρτηση, όπως θα έκανε η μείωση
των επιδοτήσεων και η εισαγωγή ενός φόρου διοξειδίου του άνθρακα. Γιατί
οι πετρελαιοκηλίδες δεν είναι η χειρότερη επίπτωση της πετρελαϊκής
εξάρτησης των ΗΠΑ: ακόμα υψηλότερα στην κατάταξη βρίσκονται το φαινόμενο
του θερμοκηπίου και η χρηματοδότηση ξένων δεσποτών.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 09/05/2010)