Η απόφαση της Ευρωπαϊκής Ενωσης να διασώσει την Ελλάδα και να
δημιουργήσει ένα τεράστιο, χρηματοπιστωτικό δίχτυ ασφαλείας για άλλες
υπερχρεωμένες χώρες-μέλη της, αποτελεί σημαντικότατο γεγονός παρότι η
επιτυχία του εγχειρήματος κάθε άλλο παρά δεδομένη μπορεί να θεωρείται.
Σε αντίθεση με το κοινό αίσθημα, σκοπός των ιθυνόντων δεν ήταν να
στηριχθεί η Ελλάδα αλλά να προληφθεί η δημιουργία μιας νέας κατάστασης
πανικού τύπου Lehman Brothers, που πιθανότατα θα ωθούσε την παγκόσμια
οικονομία εκ νέου στην ύφεση. Η πτώση των χρηματιστηρίων αλλά και η
υποχώρηση του ευρώ αποτελούν κώδωνα κινδύνου.
Πώς θα μπορούσε η
μικρή Ελλάδα των 11 εκατομμυρίων κατοίκων, με το μέγεθος της οικονομίας
της να ανέρχεται μόλις στο 1/40 της αμερικανικής, να δώσει το λάκτισμα
για το ξέσπασμα μιας τέτοιας κρίσης; Απλό!
Ας υποθέσουμε ότι η
Ελλάδα δήλωνε αδυναμία εξυπηρέτησης του χρέους της. Κάτι τέτοιο ίσως
οδηγούσε σε μαζική φυγή από τα ομόλογα του Δημοσίου της Ισπανίας, της
Πορτογαλίας και άλλων ευρωπαϊκών κρατών με υψηλά ελλείμματα ή χρέος. Τα
ελληνικά, πορτογαλικά, ιρλανδικά και ισπανικά ομόλογα, τα οποία
διατηρούν αυτή τη στιγμή οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι συνολικής αξίας
250 δισ. ευρώ, σύμφωνα με το Ινστιτούτο Διεθνών Χορηγήσεων. Εάν είχαν
υποστεί τέτοιες ζημίες, οι τράπεζες θα αδυνατούσαν να αντλήσουν
κεφάλαια. Οι τιμές των μετοχών τους θα κατέρρεαν. Ουδείς γνωρίζει τι θα
ακολουθούσε, όταν θα άρχιζε το ξεπούλημα στις αγορές των ομολόγων αλλά
και των μετοχών. Μετά την κατάρρευση της Lehman, οι επενδυτές έσπευσαν
στα ασφαλή καταφύγια του ρευστού και των ομολόγων του αμερικανικού
Δημοσίου. Στις αγορές σημειώθηκε κάθετη πτώση, ο δανεισμός μειώθηκε
δραστικά, η αισιοδοξία χάθηκε και η οικονομία βούλιαξε. Η αποφυγή της
επανάληψης του φαινομένου είναι προς το συμφέρον των ΗΠΑ.
Η «Μεγάλη Συμφωνία»
Τα προβλήματα
της Ευρώπης δεν είναι αποκλειστικά δικά της. Οι αγορές είναι
παγκοσμιοποιημένες. Η αξία του δανεισμού που χορηγήθηκε στην Ευρώπη από
αμερικανικές τράπεζες το 2009 φτάνει στα 1,5 τρισ. δολάρια. Φαίνεται
όμως ότι η Γερουσία δεν αντιλαμβάνεται το θέμα αυτό. Μόλις προ ημερών
ενέκρινε με 94 ψήφους έναντι μηδέν τον περιορισμό της συμμετοχής των ΗΠΑ
στην προσπάθεια διάσωσης ευρωπαϊκών κρατών μέσω του ΔΝΤ. Ισως να
πρόκειται για στάση που περιορίζει το πολιτικό κόστος, καθώς ο κόσμος
φέρεται αντίθετος στην ιδέα της «διάσωσης». Ομως, ο εθνικισμός που
κρύβεται πίσω από τη λαϊκίστικη αυτή στάση μπορεί να κλονίσει την
εμπιστοσύνη και να έχει επιπτώσεις για όλους.
Το ευρωπαϊκό σχέδιο
διάσωσης είναι τριμερές. Προβλέπει καταρχήν τη χορήγηση δανείου αξίας
110 δισ. ευρώ στην Ελλάδα, εκ των οποίων τα 80 από άλλες ευρωπαϊκές
χώρες και τα 30 από το ΔΝΤ. Με αυτά τα κεφάλαια, η Ελλάδα θα είναι
συνεπής στην εξυπηρέτηση του δανεισμού της, ενώ προσωρινά δεν θα
χρειασθεί να δανεισθεί μέσω των αγορών. Δεύτερον, το ΔΝΤ και οι
ευρωπαϊκές χώρες δημιούργησαν ένα δίχτυ ασφαλείας, αξίας 750 δισ. ευρώ
-500 από την Ευρώπη και 250 από το ΔΝΤ- για τις υπόλοιπες ευάλωτες στις
δυνάμεις των αγορών χώρες του ευρώ. Τρίτον, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα
δεσμεύθηκε να αγοράσει αγνώστου αξίας ομόλογα των κρατών-μελών.
Αλλάζοντας την πολιτική της, η Τράπεζα δημιουργεί ένα συμπληρωματικό
δίχτυ ασφαλείας, διατηρώντας χαμηλά το κόστος δανεισμού των ευρωπαϊκών
κρατών.
Πρόκειται για τη «μεγάλη συμφωνία», υποστηρίζει ο
οικονομολόγος Τζέικομπ Κιρκεγκάαρντ του Ινστιτούτου Peterson.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 29/05/2010)