Στερεότυπα, στα διεθνή συνέδρια όλοι επαναλαμβάνουν τη λέξη «
shale
gas»*, δηλαδή μη συμβατικό αέριο, με μια αισιοδοξία στο βλέμμα τους. Αυτό αντικατοπτρίζει τον ενθουσιασμό που κυριαρχεί στις ΗΠΑ και την Ευρώπη ότι ανακαλύψαμε ένα μεγάλο μέρος της λύσης για την ενεργειακή ανεξαρτησία.
Εδώ και δεκαετίες, οι Αμερικανοί πολιτικοί ορκίζονται να επιδιώξουν την ενεργειακή ανεξαρτησία και να απελευθερώσουν τις ΗΠΑ από την εξάρτησή τους από το ξένο πετρέλαιο και αέριο, το οποίο προέρχεται από ασταθείς, εχθρικές και συνήθως αυταρχικές χώρες. Εντωμεταξύ, η Ε.Ε. γίνεται όλο και πιο παρανοϊκή για την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο, ειδικά αν αναλογιστούμε και τον ρόλο της στην Ουκρανία. Σε όλα αυτά ας παρατηρήσουμε ότι ένας από τους λιγοστούς εναλλακτικούς εξαγωγείς είναι το Ιράν.
Είναι γνωστό επί μακρόν ότι στις ΗΠΑ βρίσκονται μεγάλα αποθέματα μη συμβατικού αερίου, αλλά μέχρι πρότινος αυτά ήταν πολύ δυσχερή στην εκμετάλλευσή τους. Πλέον όμως, οι τεχνολογικές καινοτομίες σημαίνουν πως οι οικονομικές και τεχνικές δυσκολίες έχουν αντιμετωπισθεί. Τα τελευταία τρία χρόνια η αμερικανική παραγωγή έχει εκτιναχθεί και φέτος οι ΗΠΑ ξεπέρασαν τη Ρωσία στην πρώτη θέση παγκοσμίως για πρώτη φορά εδώ και δέκα χρόνια.
Το αποτέλεσμα είναι πως τα τερματικά
LNG που είχαν κατασκευαστεί στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια είναι σήμερα σχεδόν άδεια. Η άνοδος του μη συμβατικού αερίου, το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παραγωγή ηλεκτρισμού, μειώνει την εξάρτηση και από τον εγχώριο «βρόμικο» κάρβουνο. Αν προωθηθούν τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα ή τα οχήματα φυσικού αερίου, τότε το μη συμβατικό αέριο είναι σε θέση να συμβάλλει στη μείωση της εξάρτησης από το πετρέλαιο.
Και η Ε.Ε. και η Κίνα εμφανίζονται ενθουσιασμένες από την προσδοκία ότι θα ακολουθήσει και στο έδαφός τους μια ανάλογη έκρηξη ενδιαφέροντος. Η κινεζική εξωτερική πολιτική οδηγείται όλο και περισσότερο από την ανάγκη εξασφάλισης ενεργειακών πόρων. Αλλά η Κίνα φαίνεται πως διαθέτει τα δικά της κοιτάσματα μη συμβατικού αερίου και έχει υπογράψει συμφωνίες με τις ΗΠΑ για την εκμετάλλευσή τους.
Ο ενθουσιασμός στην Ευρώπη είναι ακόμα πιο έντονος. Καθώς τα κοιτάσματα στη Βόρεια Θάλασσα μειώνονται, οι Βρετανοί ελπίζουν πως θα ανακαλύψουν μη συμβατικό αέριο στην Ουαλία και τη βορειοδυτική Αγγλία. Οι Πολωνοί, που έχουν τους δικούς τους λόγους να φοβούνται την εξάρτηση από τη Ρωσία, επίσης πιστεύουν ότι διαθέτουν σημαντικά αποθέματα. Ο Ράντεκ Σικόρσκι, υπουργός Εξωτερικών της Πολωνίας, επισκέφτηκε πρόσφατα το Χιούστον των ΗΠΑ για να συνομιλήσει με τους ενεργειακούς ομίλους για το μη συμβατικό αέριο.
Ακόμα και αν τα ευρωπαϊκά αποθέματα δεν αποδειχθούν να είναι τόσο υποσχόμενα όσο κάποιοι ελπίζουν, η Ε.Ε. και πάλι θα επωφεληθεί έμμεσα από το αμερικανικό μη συμβατικό αέριο. Οι προμήθειες του
LNG από την Αφρική και τον Κόλπο που κανονικά θα κατέληγαν στις ΗΠΑ, τώρα καταλήγουν στην Ευρώπη, μειώνοντας την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Οι γεωπολιτικές επιδράσεις είναι ήδη αισθητές. Τους τελευταίους μήνες, όπως επισημαίνουν υψηλά ιστάμενοι αξιωματούχοι στην Δύση, οι δυτικοί αξιωματούχοι παρατηρείται μια πιο φιλική στάση εκ μέρους της Ρωσίας. Οι Ρώσοι υπέγραψαν τη συνθήκη μείωσης των πυρηνικών όπλων, αποδέχθηκαν σκληρότερα μέτρα κατά του Ιράν και αντέδρασαν στον θάνατο του Πολωνού προέδρου με απροσδόκητη ευαισθησία.
Καλά ενημερωμένοι κύκλοι αποδίδουν την αλλαγή αυτή στη μεταβολή της προσέγγισης των ΗΠΑ σε σχέση με την αντιπυραυλική ασπίδα. Άλλοι την αποδίδουν στον Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Αλλά ορισμένοι θεωρούν πως η Ρωσία προσαρμόζει την εξωτερική της πολιτική στην απότομη πτώση της τιμής του αερίου και στην στροφή που παρατηρείται στις ενεργειακές αγορές.
Φυσικά, yπάρχουν και οι σκεπτικιστές. Πολλοί βετεράνοι της ενέργειας προειδοποιούν ότι υπήρξαν και στο παρελθόν ψεύτικες υποσχέσεις – νέες θαυματουργές πηγές ενέργειας που στο τέλος απογοήτευσαν. Είναι πράγματι γεγονός ότι και στην ενέργεια τα περισσότερα «θαύματα» αποτυγχάνουν. Είναι όμως επίσης πραγματικότητα ότι στη δεκαετία του 1970 οι προβλέψεις για το «τέλος του πετρελαίου» διαψεύστηκαν μέσω των τεχνολογικών ανακαλύψεων, ότι δηλαδή συμβαίνει τώρα στο αέριο.
Κάποιοι περιβαλλοντολόγοι επίσης δηλώνουν ενοχλημένοι από την επανάσταση του μη συμβατικού αερίου. Υπάρχουν ανησυχίες για τη μόλυνση του υπεδάφους από τα χημικά που χρησιμοποιούνται στην εξόρυξή του και οι φόβοι αυτοί πρόκειται να ενταθούν εξαιτίας της πετρελαιοκηλίδας στον Κόλπο του Μεξικού.
Βραχυπρόθεσμα, η αυξημένη χρήση αερίου θα κάνει πιο εύκολη τη μείωση των εκπομπών ρύπων σε Ευρώπη και ΗΠΑ, καθώς το αέριο μολύνει λιγότερο από το κάρβουνο. Από την άλλη, το μη συμβατικό αέριο είναι ένα ορυκτό καύσιμο και παράγει ρύπους. Για τους περιβαλλοντολόγους εκείνους που οραματίζονται ένα μέλλον με ανεμογεννήτριες και ηλιακές κυψέλες, πρόκειται για ένα δίκοπο μαχαίρι.
Φυσικά, το μη συμβατικό αέριο δεν μπορεί να αποτελέσει μια ολοκληρωμένη απάντηση στο ενεργειακό πρόβλημα του πλανήτη και ακόμα λιγότερο δεν αποτελεί λύση για την Κλιματική Αλλαγή. Αλλά σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από άσχημες ειδήσεις, η έλευσή του αποτελεί από μόνη της χαρμόσυνα νέα.
(από τους
Financial Times, 25/5/2010)
* Γνωστό ως το αέριο που εντοπίζεται στα σχιστολιθικά πετρώματα.