Η Μάχη στις ΗΠΑ για τις Επιδοτήσεις στη Βιομηχανία Πετρελαίου

Όταν η πλατφόρμα Deepwater Horizon προκάλεσε τη χειρότερη διαρροή πετρελαίου στην ιστορία της Αμερικής, έφερε τη σημαία των Νήσων Μάρσαλ. Η εγγραφή της εκεί μείωσε σημαντικά τη φορολογία για την ιδιοκτήτρια εταιρεία, την Transocean, η οποία μετέφερε την έδρα της το 1999 από το Χιούστον στις Νήσους Κέιμαν και αργότερα στην Ελβετία.

Ταυτόχρονα, η ΒΡ επωφελούνταν από την ενοικίαση της πλατφόρμας. Σύμφωνα με επιστολή που εστάλη στην Οικονομική Επιτροπή της Γερουσίας τον Ιούνιο, η εταιρεία εκμεταλλεύθηκε το φορολογικό καθεστώς για να γλιτώσει το 70% του ενοικίου του Deepwater Horizon, δηλαδή μια μείωση 225.000 δολαρίων ανά ημέρα.

Οι Αμερικανοί πολιτικοί εξετάζουν τώρα την επιβολή νέων φόρων στην πετρελαιοβιομηχανία για την κάλυψη του κόστους του καθαρισμού της πετρελαιοκηλίδας, κάτι το οποίο αντιμάχονται οι εταιρείες, προειδοποιώντας ότι θα οδηγήσει σε αυξημένες τιμές καυσίμων, απώλειες θέσεων εργασίας και εξάρτηση από το ξένο πετρέλαιο.

Αλλά μια εξέταση του φορολογικού κώδικα των ΗΠΑ φανερώνει ότι ο κλάδος του πετρελαίου είναι από τους πιο ενισχυμένους μέσω επιδοτήσεων, με μειώσεις φόρου σχεδόν σε κάθε στάδιο των ερευνών και της παραγωγής. Σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου, από το 2005, οι κεφαλαιακές επενδύσεις, όπως η ενοικίαση πλατφόρμων και εξοπλισμού φορολογούνται με 9%, ποσοστό πολύ χαμηλότερο από το 25% που ισχύει γενικότερα για τις επιχειρήσεις.

Για πολλές μικρομεσαίες πετρελαϊκές, ο φόρος στις επενδύσεις είναι τόσο χαμηλός που εξανεμίζεται μέσω των ενισχύσεων. Οι επιστροφές τους από τις επενδύσεις αυτές είναι συχνά μεγαλύτερες μετά τον φόρο, παρά πριν.

«Η ροή των εσόδων στις πετρελαϊκές είναι σαν την διαρροή στον Κόλπο του Μεξικού: Μεγάλη και συνεχής», τονίζει ο Γερουσιαστής των Δημοκρατικών, Ρόμπερτ Μενέντεζ, ο οποίος συνεργάζεται με τον πρόεδρο Ομπάμα για το νομοσχέδιο που θα μειώσει τις επιδοτήσεις των 20 δις δολαρίων στο πετρέλαιο μέσα στην επόμενη δεκαετία. «Δεν υπάρχει λόγος οι εταιρείες αυτές να ληστεύουν τον Αμερικανό φορολογούμενο», σημειώνει.

Τα στελέχη της βιομηχανίας δηλώνουν ότι οι φοροαπαλλαγές, που ανέρχονται σε 4 δις ετησίως, είναι κάτι καλό για τους φορολογούμενους. Βοηθώντας τους παραγωγούς να ξεπερνούν τις αστάθειες της αγοράς και να επενδύουν στην τεχνολογία, τα φορολογικά κίνητρα υποστηρίζουν μια βιομηχανία που απασχολεί 9,2 εκατ. εργαζόμενους.

Το Αμερικανικό Ινστιτούτο Πετρελαίου υποστηρίζει ότι ακόμα και με τις επιδοτήσεις, οι παραγωγοί κατέβαλαν 280 δις σε φόρους μεταξύ του 2006 και του 2008 και ότι καταβάλουν μεγαλύτερο ποσοστό επί των κερδών τους από άλλους κλάδους. Καθώς το πετρέλαιο συνεχίζει να διαχέεται στον Κόλπο, η βιομηχανία είναι αναγκασμένη να υπεραμυνθεί των φοροαπαλλαγών αυτών.

Η Οικονομική Επιτροπή της Γερουσίας ανακοίνωσε την Τετάρτη ότι ερευνά κατά πόσο η Transocean εκμεταλλεύθηκε τη νομοθεσία, μεταφέροντας την έδρα της αλλού. Οι προσπάθειες για την καταπολέμηση των φορολογικών ελαφρύνσεων πρόκειται να αντιμετωπίσουν αντίσταση στο Κογκρέσο. Η βιομηχανία έχει δαπανήσει 340 εκατ. δολάρια σε λομπίστες από το 2008, σύμφωνα με το ουδέτερο Κέντρο για Υπεύθυνη Πολιτική, το οποίο παρακολουθεί τις δαπάνες αυτές.

Ο Τζακ Γκέραρντ, πρόεδρος του Αμερικανικού Ινστιτούτου Πετρελαίου, προειδοποιεί ότι η απάλειψη των επιδοτήσεων θα οδηγήσει σε απώλεια θέσεων. «Οι εταιρείες αυτές υπολογίζουν τα κόστη, τον κίνδυνο και τις ευκαιρίες παγκοσμίως. Οπότε, αν οι ΗΠΑ αλλάξουν το φορολογικό καθεστώς και δεν ενθαρρύνουν την εξόρυξη στα νερά τους, θα πάνε αλλού και θα πάρουν τις δουλειές μαζί τους», τονίζει.

Αλλά ορισμένες κυβερνητικές ρυθμιστικές υπηρεσίες δηλώνουν ότι μόνο η ισχύς τη βιομηχανίας διατηρεί το καθεστώς αυτό. Οικονομολόγος του Υπουργείου Οικονομίας υποστήριξε το 2009 μετά από σχετική μελέτη ότι οι πετρελαϊκές τιμές και τα πιθανά κέρδη ήταν τόσο μεγάλα που η εξάλειψη των επιδοτήσεων θα μείωνε την αμερικανική παραγωγή μόλις κατά 0,5%.

«Δίνουμε φοροαπαλλαγές σε πολύ κερδοφόρες εταιρείες για να κάνουν αυτό που θα έκαναν έτσι κι αλλιώς», σημειώνει ο Σίμα Γκάντι, αναλυτής του Κέντρου για την Αμερικανική Πρόοδο. «Δεν αποτελεί κίνητρο, αλλά δώρο», τονίζει.

Κάποιες από τις ελαφρύνσεις ανάγονται έναν αιώνα στο παρελθόν. Σκοπός τους ήταν η ενίσχυση των ερευνών, σε μια εποχή που η τεχνολογία δεν είχε προχωρήσει ακόμα και οι λανθασμένες εξορύξεις ήταν συχνό φαινόμενο. Με βάση μια διάταξη του νόμου του 1913, πολλές μικρομεσαίες πετρελαϊκές στις ΗΠΑ μειώνουν τον φόρο τους περισσότερο από το ποσό που κατέβαλαν για τις άδειες παραγωγής.

Κάποιες άλλες ελαφρύνσεις προέκυψαν ως αποτέλεσμα της διεθνούς πολιτικής. Προκειμένου να μειωθεί η σοβιετική επιρροή στη Μέση Ανατολή στη δεκαετία του 1950, το υπουργείο Εξωτερικών υποστήριξε ένα λογιστικό τέχνασμα της Σαουδικής Αραβίας όσον αφορά τα μισθώματα των ξένων κυβερνήσεων προς τις αμερικανικές εταιρείες παραγωγής. Η Σαουδική Αραβία και άλλα κράτη αντιμετώπισαν τις δαπάνες αυτές ως φόρους και οι εταιρείες στη συνέχεια τις αφαιρούσαν από τη φορολογία τους.

Παρά τις επανειλημμένες προσπάθειες για απαγόρευση της πρακτικής αυτής, οι επιχειρήσεις συνεχίζουν να τις εφαρμόζουν. Το υπουργείο Οικονομίας εκτιμά ότι θα στοιχίσουν 8,2 δις δολάρια στην δεκαετία που διανύουμε. Τα τελευταία δέκα χρόνια, οι πετρελαϊκές υπήρξαν ιδιαίτερα επιθετικές και όσον αφορά τους ξένους φορολογικούς «παραδείσους». Πολλές πλατφόρμες είναι εγγεγραμμένες στον Παναμά ή τις Νήσους Μάρσαλ, όπου υπόκεινται σε χαμηλότερη φορολογία και λιγότερο αυστηρές ρυθμίσεις σε θέματα ασφαλείας και προσωπικού. Οι παραγωγοί των ΗΠΑ επίσης εκμεταλλεύονται τον φορολογικό κώδικα, ανοίγοντας μικρά γραφεία σε παρόμοιες χώρες. Πρόσφατη μελέτη του οικονομολόγου Μάρτιν Σάλιβαν υποδεικνύει ότι οι εταιρείες αυτές εξοικονόμησαν 4 δις δολάρια από το 1999.

Η Transocean που απασχολεί 18.000 εργαζομένους παγκοσμίως, έχει εξοικονομήσει 1,8 δις από το 1999, όταν και μεταφέρθηκε. Δήλωσε ότι το 2009 πλήρωσε πάνω από 300 εκατ. δολάρια σε φόρους, ενώ από τις 139 πλατφόρμες που διαχειρίζεται, μόνο οι 15 βρίσκονται στις ΗΠΑ.

Δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι το Κογκρέσο θα καταφέρει να μειώσει τις ελαφρύνσεις. Το 2005, όταν τα τεράστια κέρδη ανάγκασαν ακόμα και τον πρόεδρο Μπους να μιλήσει δημοσίως για λήξη των επιδοτήσεων, το σχετικό νομοσχέδιο συμπεριέλαβε επιδοτήσεις 2,6 δις. Το 2007, παρόμοια προσπάθεια των Δημοκρατικών απέτυχε.

Ο κ. Μενέντεζ θεωρεί ότι η πετρελαιοκηλίδα είναι αρκετά καταστροφική ώστε να παρακινήσει το Κογκρέσο, αλλά μια εξαίρεση στο κείμενο φανερώνει την επιρροή της βιομηχανίας: Η νομοθεσία δεν θα αγγίξει τις ελαφρύνσεις για τα διϋλιστήρια.

Οι συνεργάτες του κ. Μενέντεζ δήλωσαν ότι ο γερουσιαστής θεωρεί δίκαιη τη συνέχιση του καθεστώτος αυτού για τα διϋλιστήρια και όχι για τους παραγωγούς, αφού τα πρώτα δεν ωφελούνται από τις υψηλές τιμές του βαρελιού. Υποστηρίζουν ότι δεν είχε καμία επαφή με τα διϋλιστήρια της περιφέρειάς του όταν συνέγραψε το νομοσχέδιο.

(από την International Herald Tribune , 5/7/2010 )