Μόλις ένα
χρόνο αφ’ ότου η «Ομάδα των Είκοσι» ανεπτυγμένων και αναπτυσσόμενων
χωρών (G20) συμφώνησε να τριπλασιάσει τους πόρους του Διεθνούς
Νομισματικού Ταμείου σε 750 δισ. δολάρια, ο επικεφαλής του εν λόγω
οργανισμού, Ντομινίκ Στρος-Καν ζήτησε 250 δισ. δολάρια επιπλέον προς
ενίσχυση του οπλοστασίου δανεισμού του. Οπως καθίσταται αντιληπτό,
πρόκειται για πολλά χρήματα.
Με δεδομένο το μερίδιό της στο ΔΝΤ, η
Ουάσιγκτον θα συνεισφέρει περί τα 42 δισ. δολάρια. Και το Διεθνές
Νομισματικό Ταμείο θα τα εισπράξει. Κανείς δεν θα πρέπει να λησμονήσει
πως μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, το ΔΝΤ έπρεπε να δεσμεύσει σχεδόν 40
δισ. δολάρια και να συνδράμει την Ελλάδα, ώστε να μη βυθιστεί στα χρέη
της. Mερικές ημέρες αργότερα, υποσχέθηκε να διαθέσει 320 δισ. δολάρια
ώστε να αποτρέψει την κατακρήμνιση του ευρώ.
Σε μία περίοδο κατά
την οποία μία κρίση μπορεί να μεταδοθεί από τη μία άκρη του κόσμου στην
άλλη εντός δευτερολέπτων, ο διεθνής οργανισμός χρειάζεται επιπλέον να
καταστεί περισσότερο ευκίνητος.
Ο διεθνής οργανισμός συνήθως
σπεύδει να σώσει μία χώρα αφ’ ότου εκείνη έχει περιπέσει σε βαθιά κρίση,
χορηγώντας της δάνεια με αντάλλαγμα επώδυνες μεταρρυθμίσεις σε επίπεδο
πολιτικών – οι αλλαγές αυτές έπονται αντίστοιχα δύσκολων
διαπραγματεύσεων. Ορθώς πράττει, λοιπόν, τώρα και εξετάζει τρόπους με
τους οποίους θα μπορεί επιπλέον να αποτρέπει κρίσεις, προτού αυτές
ξεσπάσουν. Πέρυσι, συγκεκριμένα, είχε ξεκινήσει τις νέες «ευέλικτες
γραμμές πιστώσεων». Αυτές συνίστανται σε προεγκεκριμένες πιστώσεις άνευ
όρων, με αποδέκτριες τις χώρες οι οποίες πληρούν αυστηρά μακροοικονομικά
κριτήρια, αλλά δεν παύουν να κινδυνεύουν από τη ραγδαία μετάδοση της
κρίσης.
Το ΔΝΤ ευελπιστεί πως με αυτού τους είδους την εγγύηση οι
προεγκεκριμένοι αποδέκτες ενδεχομένως ποτέ να μην αγγίξουν τις
πιστώσεις. Σήμερα εξετάζει επίσης το ενδεχόμενο των «προληπτικών γραμμών
πιστώσεων» με συγκεκριμένους όρους για χώρες με ασθενέστερα οικονομικά.
Μέχρι στιγμής, μόνον το Μεξικό, η Πολωνία και η Νότια Κορέα έχουν
παραταχθεί για να εκμεταλλευθούν τις ευέλικτες γραμμές πιστώσεων», ενώ
άλλες χώρες φοβήθηκαν πως, εάν το τολμούσαν, θα έδιναν την εντύπωση
οικονομικής αδυναμίας στις αγορές. Οι «προληπτικές γραμμές πιστώσεων» θα
αποδειχθούν ίσως ακόμη λιγότερο δημοφιλείς.
Εξίσου σημαντικό για
να αποδώσει το έργο του ΔΝΤ είναι η αξιοπιστία του. Μέχρι τώρα, στον
αναπτυσσόμενο κόσμο είναι πολύ περιορισμένη, όπου θεωρείται ότι ο
διεθνής οργανισμός με τρόπο άδικο ευνοεί τις πλούσιες χώρες. Ορισμένες
αναπτυσσόμενες χώρες παρατήρησαν, μάλιστα, ότι το δάνειο προς την Ελλάδα
ισοδυναμεί με 22 φορές το μερίδιό της στο κεφάλαιο του ΔΝΤ.
Πάντως,
η φιλοσοφία του διεθνούς οργανισμού έχει εξελιχθεί τα τελευταία χρόνια.
Θα πρέπει, φυσικά, να συνεχίσει να ζητεί από τους δανειζόμενους τη
δέσμευσή τους σε στέρεες δημοσιονομικές πολιτικές. Εντούτοις, ολοένα και
περισσότερο αποδέχεται την άποψη ότι οι χώρες πρέπει να διατηρήσουν ένα
βιώσιμο δίχτυ κοινωνικής ασφάλειας, ώστε να προστατεύσουν τις ευάλωτες
κοινωνικές ομάδες. Επιπλέον, έχει πάψει να δίνει τόση έμφαση στα
κριτήρια διαρθρωτικών επιδόσεων – τις ιδιωτικοποιήσεις, το κανονιστικό
πλαίσιο των τραπεζών και την εμπορική πολιτική.
Το ΔNT θα μπορούσε
να τονώσει την αξιοπιστία του στον αναπτυσσόμενο κόσμο εάν οι ΗΠΑ και η
Ευρώπη εγκατέλειπαν την επί 65ετίας ισχύουσα συμφωνία τους, βάσει της
οποίας ένας Ευρωπαίος θα διοικεί το ΔΝΤ κι ένας Αμερικανός την Παγκόσμια
Τράπεζα. Επιπροσθέτως, οι πλούσιες χώρες θα πρέπει να εκχωρήσουν
περισσότερα δικαιώματα ψήφου στις αναπτυσσόμενες χώρες,
συμπεριλαμβανομένης της Κίνας και της Βραζιλίας, των οποίων η αυξανόμενη
ισχύς στην παγκόσμια οικονομία δεν συμβαδίζει με τον ρόλο τους στο ΔΝΤ.
Το αίτημα για περισσότερα χρήματα δεν είναι δημοφιλές, αλλά ζούμε σε
επικίνδυνους καιρούς. Eνα ισχυρό, αξιόπιστο ΔΝΤ με επαρκείς πόρους είναι
απολύτως ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια οικονομική σταθερότητα.