Το τελευταίο διάστημα παρατηρείται μια κινητικότητα σε ενεργειακά ζητήματα στην ευρύτερη περιοχή της χώρας μας, που εκδηλώνεται σε δύο κατευθύνσεις: α) στους αγωγούς μεταφοράς πετρελαίου και φυσικού αερίου, β) στον εντοπισμό και τη μελλοντική εκμετάλλευση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων υδρογονανθράκων.
Στην πρώτη κατηγορία οι εξελίξεις προκλήθηκαν, κυρίως, λόγω της έντονα φιλοδυτικής στάσης της νέας βουλγαρικής κυβέρνησης, που έθεσε εν αμφιβόλω την κατασκευή, τόσο του πετρελαιαγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη όσο και του αγωγού μεταφοράς φυσικού αερίου South Stream. Η Ρωσία έχει και άλλες επιλογές όσον αφορά τη διαδρομή του South Stream, που όμως θα αφήσουν την Ελλάδα εκτός αγωγού. Οσον δε αφορά τον Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, αν η Βουλγαρία δεν αλλάξει στάση δεν θα υλοποιηθεί, μειώνοντας στο ελάχιστο (δηλαδή στον αγωγό φυσικού αερίου TGI, που θα μεταφέρει αζέρικο φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας και Ελλάδας στην Ιταλία) το ενεργειακό ίχνος της χώρας μας. Η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να μεταπείσει τη Βουλγαρία, με αβέβαιες προοπτικές επιτυχίας.
Οσον αφορά τα υποθαλάσσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων, η Τουρκία έστειλε ερευνητικά σκάφη στο βόρειο και το νοτιο-ανατολικό Αιγαίο (για πρώτη φορά ταυτόχρονα), θέλοντας να δώσει έμφαση στις πάγιες θέσεις της περί μη-αποδοχής των ελληνικών θέσεων περί υφαλοκρηπίδας των νησιών του Αιγαίου, και ιδιαίτερα του Καστελόριζου. Οι πρόσφατες εξελίξεις για τα ενεργειακά κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο, στη θαλάσσια περιοχή γύρω από την Κύπρο, έχουν ασφαλώς έντονο το στοιχείο του dejavu. Τα φημολογούμενα πετρελαϊκά κοιτάσματα στο Αιγαίο αποτελούν κεντρικό στοιχείο της ελληνοτουρκικής αντιπαράθεσης για περισσότερα από τριάντα χρόνια.
Η συνεκμετάλλευση φυσικών πόρων, εφόσον αποδειχθεί ότι υπάρχουν σε σημαντικές ποσότητες, αποτελεί πάγιο στόχο της Αγκυρας. Στο πλαίσιο αυτό, ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η συνέντευξη στην κυριακάτικη «Κ» του ειδικού απεσταλμένου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την Ενέργεια στην Ευρασία, Ρίτσαρντ Μόρνιγκσταρ, ο οποίος αναφέρθηκε, με πολύ προσεκτικό τρόπο, στη συνεκμετάλλευση κοιτασμάτων ενέργειας με την Τουρκία.
Στην περίπτωση της Κύπρου η πιθανότητα ύπαρξης μεγάλων κοιτασμάτων φαίνεται να είναι υψηλότερη, ενώ στην υπόθεση εμπλέκονται, εκτός από την Κυπριακή Δημοκρατία και την Τουρκία, και άλλες γειτονικές χώρες όπως η Αίγυπτος, ο Λίβανος και το Ισραήλ. Ιδιαίτερα μετά τη διαφαινόμενη αλλαγή των γεωστρατηγικών ισορροπιών στην Ανατολική Μεσόγειο λόγω της ψύχρανσης των σχέσεων Ισραήλ-Τουρκίας, το ενεργειακό παιχνίδι στην περιοχή αποκτά νέο ενδιαφέρον για την Αθήνα και τη Λευκωσία. Η Κύπρος πολύ ορθά επιχειρεί να εξασφαλίσει την εμπλοκή μεγάλων πετρελαϊκών εταιρειών -και άρα την υποστήριξη των αντίστοιχων κυβερνήσεων- και το ίδιο πρέπει να επιδιώξει και η Αθήνα.
Σε μια εποχή δε όπου η Ευρώπη ανησυχεί για την ενεργειακή της ασφάλεια, θα είχε προφανή οφέλη μια προσπάθεια «κοινοτικοποίησης» του πιθανολογούμενου κυπριακού ενεργειακού πλούτου. Τέλος, ως θετική αξιολογείται η απόφαση της Ελλάδας να θέσει ζήτημα Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης, όπως δικαιούται, άλλωστε, με βάση το διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας. Ασφαλώς, αυτό δεν αρέσει στην Τουρκία, αλλά χρειαζόμαστε κάθε «βέλος στη φαρέτρα μας».
*Ο κ. Θάνος Π. Ντόκος είναι γενικός διευθυντής του ΕΛΙΑΜΕΠ.
(από την εφημερίδα "Καθημερινή", 4/8/2010)