Όταν έκαναν την εμφάνισή τους στους δρόμους της χώρας μας τα
γνωστά οχήματα της Google που φέρουν κάμερες και παίρνουν φωτογραφίες από τους
δρόμους για την υπηρεσία Street View, συνάντησαν αντιδράσεις από διάφορους
φορείς και αρκετούς πολίτες, οι οποίοι έκριναν ότι πρόκειται για μια
διεισδυτική πρακτική που παραβιάζει την ελευθερία τους. Τότε, βγήκαν αρκετοί
άλλοι, οι οποίοι υποστήριξαν ότι θα έπρεπε να επιτραπεί στη Google να
καταγράφει κάθε γωνιά του τόπου μας δίχως την άδεια μας και ότι όσοι την
εμποδίζουν είναι οπισθοδρομικοί και σκοταδιστές και ότι θα πρέπει να
παραδειγματιστούμε από τις ΗΠΑ, όπου σχετικές πρακτικές θεωρούνται αυτονόητες.
Πλέον, η Google έχει συναντήσει ισχυρές αντιδράσεις και σε
άλλες χώρες, όπως η Κορέα και η Γερμανία, καθώς υπάρχουν πολίτες που θα
προτιμούσαν το σπίτι τους να μην είναι ένα θέαμα διαθέσιμο στον καθένα στο
διαδίκτυο. Τελικά, η Google ανακοίνωσε πως για όσους το επιθυμούν, τα σπίτια
τους θα εμφανίζονται λογοκριμένα στο Street View. Το κυρίαρχο ζήτημα όμως είναι
διττό: Από τη μια έχει να κάνει με την εικόνα που έχει καλλιεργήσει η εταιρεία
αυτή για τον εαυτό της και από την άλλη με την μονοπωλιακή θέση που κατέχει σε
έναν αριθμό από υπηρεσίες και τεχνολογίες, οι οποίες τείνουν να επεκταθούν και
εκτός του διαδικτύου. Η Google στα πρώτα της βήματα παρουσιάστηκε ως μια πολύ
καινοτόμος εταιρεία, με ένα άριστο εργασιακό περιβάλλον στο οποίο ο καθένας θα
ήθελε να εργάζεται, με μια έμφαση στην ελεύθερη παροχή πληροφοριών και αυτομάτως
κέρδισε την εκτίμηση μιας μεγάλης μερίδας του κοινού. Στις μέρες μας συνεχίζει
να «χτίζει» την εικόνα αυτή, έχοντας πλέον περάσει και στην πολιτική αρένα.
Θυμίζουμε την γνωστή διαμάχη με την Κίνα σχετικά με την ελεύθερη πρόσβαση και
τους όρους με τους οποίους μπορούν οι χρήστες εκεί να χρησιμοποιούν τη μηχανή
αναζήτησης.
Ενώ λοιπόν η Google φέρει αυτή τη σημαία του πρωταθλητή της
ελευθερίας, εντούτοις, όπως και άλλες εταιρείες του χώρου (facebook κτλ) θεωρεί
εντελώς φυσιολογικό και αναμενόμενο το να παρεμβαίνει στην ιδιωτικότητα των
χρηστών και να διευκολύνει την δημοσίευση και κυκλοφορία προσωπικών τους
δεδομένων. Τεχνικά και νομικά, η Google έχει δίκιο όταν λέει ότι οι χρήστες
έχουν συναινέσει στις πρακτικές αυτές, συμφωνώντας στους σχετικούς όρους χρήσης
κατά την εγγραφή τους, στην ουσία όμως πόσοι χρήστες του διαδικτύου διαβάζουν
τους όρους αυτούς και πόσοι κατανοούν πραγματικά τι ακριβώς σημαίνουν; Πρόκειται
για πολυσέλιδα κείμενα, γραμμένα με συγκεκριμένη γλώσσα και δυσνόητη ορολογία.
Όπως σημειώνει η γερμανική εφημερίδα Berliner Zeitung, «αυτό
που κάνει την Google τερατώδη στον διαδικτυακό κόσμο, είναι η επιθυμία της να
είναι πανταχού παρούσα και τα πάντα πληρούσα. Η δραστηριότητά της δεν αφορά
πλέον απλά την περιήγηση στο διαδίκτυο. Έχει γίνει ένας εικονικός παγκόσμιος
παίκτης. Αυτό είναι που προκαλεί ανησυχία». Και στην προσπάθειά της αυτή
εκμεταλλεύεται την άγνοια των πολιτικών για τις νέες τεχνολογίες, ιδίως σε
χώρες όπως η δική μας.
Η Handelsblatt πάει ένα βήμα παραπέρα: «Η Google
γνωρίζει περισσότερα για εσάς από ότι θα ονειρεύονταν η KGB, η Stasi και η
Γκεστάπο. Φυσικά, ο συσχετισμός είναι υπερβολικός, αλλά αν η Google είναι ένα
είδος Μεγάλου Αδελφού, τότε αποτελεί έναν γλυκό, απαλό απολυταρχισμό. Αυτός ο
Μεγάλος Αδελφός δεν θέλει να μας βλάψει, αλλά να μας βοηθήσει και να βοηθήσει και
τον εαυτό του θέτοντας όλα αυτά τα δεδομένα σε δημόσια θέα. Όλα είναι δημόσια
και τίποτα δεν παραμένει ιδιωτικό. Πρόκειται για το απολυταρχικό όνειρο, αλλά
δίχως την μυστική αστυνομία».
Η Google θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι έχει κάθε δικαίωμα να
φωτογραφίζει τους δρόμους μας, καθώς το ίδιο δικαίωμα έχει και ο κάθε τουρίστας
στην Αθήνα για παράδειγμα. Το πραγματικό ζήτημα όμως είναι ο σκοπός για τον
οποίο θα χρησιμοποιηθούν τα δεδομένα αυτά, όχι μόνο σήμερα, αλλά και αργότερα.
Στην προπολεμική Γερμανία άλλωστε (όπως και στην δημοκρατική Σουηδία) το
καθεστώς προχωρούσε σε αντίστοιχη καταγραφή ιατρικών δεδομένων για τους
πολίτες, τα οποία όμως στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν για την κατηγοριοποίησή
τους, ακόμα και για τη στείρωση ή και τον αφανισμό τους, όταν πλέον οι ναζί
εκδήλωσαν τις αληθινές τους προθέσεις. Το παράδειγμα αυτό είναι ακραίο, αλλά
έκδηλο.
Μετά από 20 και πλέον χρόνια ύπαρξης του διαδικτύου, είναι
φανερό πως τα κράτη δεν έχουν τη δυνατότητα να ρυθμίσουν επαρκώς τον χώρο αυτό.
Η κρατική αδυναμία έχει φυσικά και θετικά συνεπακόλουθα (ποιος λογικός άνθρωπος
θα πλήρωνε 20 ευρώ για ένα CD;), αλλά στην περίπτωση των μονοπωλίων τύπου
Microsoft, Google κτλ εγείρονται σοβαρά ηθικά ζητήματα, τα οποία πρέπει να μας
προβληματίζουν. Σκοπός θα μπορούσε να είναι η αναζήτηση ενός ελάχιστου αριθμού
κανόνων οι οποίοι θα σέβονται μεν τον ελεύθερο χαρακτήρα του χώρου αυτού,
προστατεύοντας παράλληλα τα δικαιώματα των χρηστών. Γνώμονας σε κάθε περίπτωση
πρέπει να είναι η προτεραιότητα των πολιτών και όχι των εταιρειών.