Ο τομέας φυσικού αερίου της Αμερικής βίωσε τα τελευταία χρόνια μία «ήρεμη
επανάσταση» υποκινούμενη από καινοτόμες
μεθόδους γεώτρησης, οι οποίες διευκόλυναν την πρόσβαση στις προμήθειες
αντισυμβατικού αερίου, του λεγόμενου και αερίου από σχιστολιθικό άργιλο. Με
αυτές τις προμήθειες, ο αμερικάνικος τομέας αερίου αναπτύχθηκε σημαντικά, με
αποτέλεσμα σήμερα, το αέριο από σχιστολιθικό άργιλο να αντιπροσωπεύει περίπου
το 20% της συνολικής παραγωγής αερίου στις ΗΠΑ, τη στιγμή που το 2000 ο αντίστοιχος
δείκτης ήταν ακόμα μονοψήφιος.
Οι συνέπειες αυτής της σημαντικής αύξησης είναι ήδη εμφανείς στο εξωτερικό.
Οι αγορές αερίου «αναστατώθηκαν», με αποτέλεσμα σήμερα να χαρακτηρίζονται από
μία υπεραφθονία (αερίου) με αντίστοιχα χαμηλές τιμές, δεδομένου ότι οι
αυξημένες προμήθειες στις ΗΠΑ ανάγκασαν τα δεξαμενόπλοια με υγροποιημένο φυσικό
αέριο (LNG) να κατευθυνθούν στις αγορές της Ευρώπης και της
Ασίας, αναστατώνοντας με αυτόν τον τρόπο, τις υπάρχουσες δομές των εκεί αγορών.
Πρόθυμη να επωφεληθεί από αυτή τη δυναμική του αερίου από σχιστολιθικό άργιλο,
έτσι όπως εμφανίστηκε μέσα από την επιτυχημένη περίπτωση της Αμερικής, η Ευρώπη
ελπίζει να ακολουθήσει το παράδειγμα των ΗΠΑ, με τις μεγάλες ευρωπαϊκές
ενεργειακές εταιρείες να δεσμεύονται να προβούν στην εκμετάλλευση
γης για τον εντοπισμό εκλεκτού αερίου από σχιστολιθικό άργιλο.
Εκ πρώτης, το αέριο από σχιστολιθικό άργιλο προορίζεται να αναλάβει έναν
σημαντικό ρόλο στο ενεργειακό μίγμα της ΕΕ. Το φυσικό αέριο άλλωστε, αποτελεί
το πιο φιλικό προς το περιβάλλον καύσιμο, συγκριτικά με τα υπόλοιπα ορυκτά
καύσιμα. Παράλληλα, το φυσικό αέριο θα μπορούσε να λειτουργήσει συμπληρωματικά των σχεδίων της ΕΕ για τις
Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, δεδομένου ότι οι μονάδες
παραγωγής ενέργειας που τροφοδοτούνται με αέριομπορούν
καλύτερα – λόγω της προσαρμοστικότητάς τους- να ανταποκριθούν σε τυχόν διακυμάνσεις που παρουσιάζονται μεταξύ της
ζήτησης και της προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, λόγω της περιοδικής διακοπής προσφοράς
ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Μετά το πέρας των δύο κρίσεων στον τομέα του
αερίου και της συνεπακόλουθης τόνωσης της ευαισθητοποίησης στο ζήτημα της
ενεργειακής ασφάλειας, πολλοί είναι εκείνοι που θεωρούν το αέριο από
σχιστολιθικό άργιλο ως το θαυματουργό «όπλο» εναντίον της Ρωσίας που λύνει το
παζλ της ευρωπαϊκής ενεργειακής ασφάλειας.
Με μια πρώτη ματιά, η Ευρωπαϊκή Ένωση από άποψη δομής, εμφανίζεται έτοιμη
να μιμηθεί την επιτυχημένη περίπτωση της
Αμερικής, αφού αποτελεί μία ολοκληρωμένη αγορά με εδραιωμένη υποδομή σε αγωγούς
και μία σταθερά αυξανόμενη ζήτηση σε ελκυστικές τιμές. Επιπλέον, αρχικές
εκτιμήσεις εντοπίζουν αξιόλογες ποσότητες αποθεμάτων, ιδιαίτερα στην Πολωνία, η
οποία προσφέρει ελκυστικές προοπτικές για την ανάπτυξη των αποθεμάτων αυτών και
η οποία πρόσφατα συμμετείχε μαζί με τις ΗΠΑ και την Κίνα στην πρωτοβουλία Shale Gas Resource Initiative. Όλα αυτά τα γεγονότα,
δημιουργούν προσδοκίες στην ευρωπαϊκή ήπειρο
αναφορικά με τις δυνατότητες του αερίου από σχιστολιθικό άργιλο.
Παρ’ όλα αυτά, φαίνεται απίθανο το αέριο από σχιστολιθικό άργιλο να
επηρεάσει καταλυτικά τους όρους του παιχνιδιού στην ΕΕ. Υπάρχουν αρκετά εμπόδια
που παρακωλύουν την επιτυχία που οι ΗΠΑ έχουν βιώσει. Αυτό το τελευταίο δεν οφείλεται
μόνο στον ακόμα μη επιβεβαιωμένο ακριβή αριθμό των αποθεμάτων αερίου από
σχιστολιθικό άργιλο που υπάρχουν στην Ευρώπη, αλλά κυρίως σε δυσκολίες που
εντοπίζονται πάνω από το έδαφος. Συγκριτικά με τις ΗΠΑ, η ΕΕ αντιμετωπίζει την
έλλειψη εξοπλισμού, τα υψηλότερα κόστη, καθώς και την απουσία εμπειρίας σε
αντισυμβατικές μεθόδους εξόρυξης. Επιπλέον, η Ευρώπη είναι πιο
πυκνοκατοικημένη, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε τοπικές αντιδράσεις
ενάντια στα έργα εξόρυξης, ειδικότερα όταν ο περιβαλλοντικός αντίκτυπος του
αερίου από σχιστολιθικό άργιλο στους υδάτινους πόρους παραμένει ακόμα υπό εξέταση. Επιπροσθέτως,
οφείλουμε να τονίσουμε ότι στην Ευρώπη δεν αναμένεται να υπάρξουν περιπτώσεις πλουτισμού των πολιτών από τη μία μέρα στην άλλη,
δεδομένου ότι στην πλειοψηφία των κρατών της ΕΕ, τα δικαιώματα επί των ορυκτών του
εδάφους ανήκουν στο κράτος, κι όχι στους ιδιώτες, οι οποίοι αντιθέτως, στις ΗΠΑ
μπορούν να αποκτήσουν αξιόλογα ποσά πουλώντας τα επί του εδάφους δικαιώματά τους.
Το γεγονός ότι η δυναμική του αερίου από σχιστολιθικό άργιλο στην Ευρώπη εξαρτάται
από σημαντικές ενεργειακές εταιρείες που έχουν περίπλοκες
διαδικασίες λήψης αποφάσεων και μια γενικότερη νοοτροπία αποφυγής του κινδύνου, μπορεί να δημιουργήσει μία
πιο βραδεία ανάπτυξη, συγκριτικά με αυτήν που σημειώθηκε στις ΗΠΑ και η οποία προκλήθηκε
από πρωτοποριακούς και εφευρετικούς Αμερικανούς.
Επιπλέον εμπόδια που θα πρέπει να αντιμετωπισθούν είναι αυτά που σχετίζονται με
την άντληση υδάτινων πόρων, δεδομένου ότι η μέθοδος εξόρυξης αερίου από σχιστολιθικό
άργιλο απαιτεί μεγάλες ποσότητες νερού.
Συμπερασματικά, ενώ το αέριο από σχιστολιθικό άργιλο θα επηρεάσει την
ευρωπαϊκή αγορά αερίου- σαν αποτέλεσμα της μελλοντικής οικιακής χρήσης και της
ανάπτυξης των μη συμβατικών προμηθειών σε παγκόσμιο επίπεδο που θα μπορούσαν να
συμβάλλουν στην αύξηση της ρευστότητας στην αγορά του LNG-
παρ’ όλα αυτά, θεωρείται απίθανο να προκαλέσει επανάσταση στο ευρωπαϊκό
ενεργειακό πεδίο, όπως συνέβη στις ΗΠΑ.
(
Ο Roderick Kefferpütz είναι
Επιστημονικός Συνεργάτης στο Κέντρο Ευρωπαϊκών Πολιτικών Μελετών).