Είναι καιρός να αρχίσουμε να μιλάμε στις ΗΠΑ για φοροαπαλλαγές. Περί τα
15 εκατομμύρια Αμερικανοί παραμένουν άνεργοι. Η Ομοσπονδιακή Τράπεζα
(Fed) άργησε να αντιδράσει, αλλά ούτε και τώρα κάνει σπουδαία πράγματα. Η
Γερουσία δεν κατόρθωσε να συγκεντρώσει τις 60 ψήφους που χρειάζονται
για να ψηφισθεί οποιοδήποτε σημαντικό νομοσχέδιο.
Η μόνη ελπίδα που θα
έχει οποιοδήποτε βραχυπρόθεσμο οικονομικό σχέδιο να αποσπάσει τη στήριξη
και των δύο κομμάτων είναι αν αφορά κάποια περικοπή φόρου και όχι την
παράταση των φοροαπαλλαγών του Τζορτζ Μπους. Η μείωση των φόρων υπήρξε ο
πυρήνας του οικονομικού προγράμματος των Ρεπουμπλικανών επί 30 χρόνια
και το νομοσχέδιο για την τόνωση της οικονομίας κατέδειξε ότι ο κ.
Ομπάμα είναι ανοιχτός στις φοροαπαλλαγές.
Το ερώτημα είναι τι είδους
φοροαπαλλαγή θα μπορούσε να δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης. Οι μόνιμες
φοροαπαλλαγές, όπως αυτές που παραχώρησε ο Τζορτζ Μπους στους πλούσιους,
δεν τονώνουν βραχυπρόθεσμα την ανάπτυξη. Μια μείωση των φόρων σε όλο το
εισοδηματικό φάσμα, σαν αυτή που ψήφισε πέρυσι ο πρόεδρος Ομπάμα,
βοηθάει κάπως περισσότερο.
Η πλέον αποτελεσματική φοροαπαλλαγή όμως,
εκείνη που διευκολύνει τη δημιουργία θέσεων εργασίας, είναι η
φοροαπαλλαγή που παραχωρείται σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά μόνον όταν
ξοδεύουν χρήματα. Iσως η καλύτερη πρόταση θα ήταν μια προσωρινή μείωση
των ασφαλιστικών εισφορών των επιχειρήσεων, κάτι που θα μείωνε το κόστος
της απασχόλησης. Οποιαδήποτε από αυτές τις φοροαπαλλαγές θα οδηγούσε
αναμφίβολα σε διόγκωση του δημοσιονομικού ελλείμματος. Αν, όμως,
συγκριθεί με το μακροπρόθεσμο έλλειμμα πολλών δισ. δολαρίων που έχει
δημιουργήσει το πρόγραμμα Medicare, δεν θα ήταν τόσο υψηλό το κόστος
μιας φοροαπαλλαγής 200 δισ. δολαρίων. Το πιο πιεστικό πρόβλημα σήμερα
είναι η αδύναμη οικονομία.
Το μάθημα που έχουμε πάρει από την ιστορία
των χρηματοπιστωτικών κρίσεων είναι πως συνήθως οι κυβερνήσεις δεν
αντιδρούν αρκετά δυναμικά. Αυτό ήταν το λάθος της Ιαπωνίας τη δεκαετία
του 1990, το λάθος του προέδρου Χέρμπερτ Χούβερ στις αρχές της δεκαετίας
του 1930 και του προέδρου Ρούζβελτ στα μέσα της δεκαετίας του 1930. Στο
εγγύς μέλλον, το Κογκρέσο θα πρέπει να αποφασίσει τι θα κάνει με τις
φοροαπαλλαγές που παραχώρησε ο Τζορτζ Μπους, οι οποίες λήγουν στις 31
Δεκεμβρίου. Οι περισσότεροι Δημοκρατικοί υποστηρίζουν την παράτασή τους
για όσα νοικοκυριά έχουν εισοδήματα κάτω των 250.000 δολαρίων ετησίως.
Οι Ρεπουμπλικανοί θέλουν να δώσουν σε όλες μόνιμο χαρακτήρα. Ο κ. Μπους
υπέγραψε τις πρώτες φοροαπαλλαγές τον Ιούνιο του 2001, όταν σημειώθηκε
για πρώτη φορά αύξηση της ανεργίας για τέσσερις συναπτούς μήνες. Στη
συνέχεια χάνονταν θέσεις εργασίας επί δύο χρόνια. Στα σχεδόν δέκα χρόνια
που ακολούθησαν, ο ρυθμός ανάπτυξης ήταν χαμηλότερος από οποιαδήποτε
δεκαετία μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Αν ο στόχος είναι η βραχυπρόθεσμη
τόνωση της οικονομίας, τότε ούτε οι φοροαπαλλαγές που παραχώρησε ο
Ρόναλντ Ρέιγκαν το 1981 δεν απέφεραν καρπούς. Η εξήγηση μάλλον είναι πως
οι φορολογικοί συντελεστές ασφαλώς και είναι σημαντικοί, αλλά ο κόσμος
δεν παίρνει αποφάσεις βάσει των φορολογικών συντελεστών.
Αντιθέτως, η
επιστροφή φόρου στα νοικοκυριά φαίνεται να αποδίδει περισσότερο. Ισως με
αυτή τη συλλογιστική η Moody’s Analytics εκτιμά πως μια επιστροφή φόρου
θα ήταν τρεις φορές πιο αποτελεσματική από τη μονιμοποίηση των
φοροαπαλλαγών του 2001. Και πάλι όμως μια επιστροφή φόρου δεν είναι η
βέλτιστη λύση, καθώς κάποια νοικοκυριά θα τοποθετήσουν τις επιστροφές
τους στις αποταμιεύσεις τους ή θα τις χρησιμοποιήσουν για να
αποπληρώσουν χρέη. Η ιδανική λύση είναι κάτι σαν το πρόγραμμα απόσυρσης
παλαιών αυτοκινήτων, όπως η φοροαπαλλαγή για τις επενδύσεις των
επιχειρήσεων. Μία ακόμη δυνατότητα είναι η φοροαπαλλαγή για νέα σχέδια
καθαρής ενέργειας ή για τις επιχειρήσεις που αυξάνουν το προσωπικό τους.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 09/09/2010)