Για μια ακόμη φορά η τουρκική διπλωματία με τις δηλώσεις και
τοποθετήσεις Γκιουλ στη Νέα Υόρκη ανέλαβε το κόστος της προσέγγισής της
με την Τεχεράνη, μια επιλογή που προκαλεί ανησυχία και δυσαρέσκεια στις
ΗΠΑ και οδηγεί το Ισραήλ σε μετωπική αντιπαλότητα με την κυβέρνηση
Ερντογάν.
Το πιο ανησυχητικό όμως είναι η υπεραπλούστευση μιας σύνθετης
πραγματικότητας καθώς, σύμφωνα με χθεσινό πρωτοσέλιδο δημοσίευμα στην
International Herald Tribune, κυβερνητικοί αξιωματούχοι στις ΗΠΑ μιλούν
για ενδεχόμενη τουρκική χρηματοδότηση του πυρηνικού προγράμματος του
Ιράν, ενώ στη διάρκεια του καλοκαιριού ο υπουργός Άμυνας του Ισραήλ
Μπάρακ είχε χαρακτηρίσει τον επικεφαλής της τουρκικής υπηρεσίας
πληροφοριών ΜΙΤ, ως ύποπτο διαρροής πληροφοριών στην Τεχεράνη.
Τα παραπάνω, αν δεν είναι σκόπιμη παραπληροφόρηση για να ασκηθεί
πίεση στην Αγκυρα, δείχνουν άγνοια τόσο της Ιστορίας όσο και της
Γεωπολιτικής καθώς μια ματιά στον χάρτη αρκεί να μας πείσει για τον
στρατηγικό ανταγωνισμό ανάμεσα στις δύο χώρες:
Ο ανταγωνισμός έχει ιστορικό βάθος αιώνων: Ο ηγεμονικός επεκτατισμός
της Περσίας προς δυσμάς έβρισκε πάντοτε εμπόδιο στα κρατικά μορφώματα
που έλεγχαν την έκταση της σημερινής Τουρκίας: Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία,
Βυζάντιο και Οθωμανική Αυτοκρατορία βρίσκονταν σε σταθερή περιφερειακή
γεωπολιτική αντιπαλότητα με την Περσία.
Η δραστηριοποίηση της Τουρκίας του Ερντογάν στην Ευρύτερη Μέση
Ανατολή μπορεί συγκυριακά και τακτικά να αμβλύνει την πίεση της
Τεχεράνης από τη Διεθνή Κοινότητα ως προς τον έλεγχο του πυρηνικού της
προγράμματος. Στρατηγικά όμως και μακροπρόθεσμα αποτελεί μια παράμετρο
που πρώτον τερματίζει το μονοπώλιο επιρροής του Ιράν στον Αραβικό Κόσμο
και δεύτερον εμπεριέχει μια δυναμική περιορισμού έως συρρίκνωσης της
σημερινής επιρροής της Τεχεράνης: Η δυνητική επιρροή της Αγκυρας στο
Σουνιτικό Ισλάμ που αποτελεί τη συντριπτική πλειοψηφία του πληθυσμού των
Αραβικών Χωρών στη Μέση Ανατολή είναι πολύ μεγαλύτερη από την εμβέλεια
της Τεχεράνης που περιορίζεται κατά κύριο λόγο στους Σιίτες
Μουσουλμάνους από τον Νότιο Λίβανο μέχρι τα Εμιράτα του Κόλπου.
Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η Γάζα όπου η επιρροή της
Τεχεράνης στη Σουνιτική Χαμάς συνιστούσε πολιτικό παράδοξο, με την
Αγκυρα να προβάλλει ήδη σε δυναμική υποκατάστασης της πρώτης στον ρόλο
του ηγεμονικού προστάτη. Αν για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ ένα πυρηνικό Ιράν
αποτελεί στρατηγική απειλή, το ίδιο ισχύει και για την Αγκυρα που θα
αναγκαζόταν να μπει στην κούρσα των πυρηνικών εξοπλισμών με όλες τις
περιφερειακές παρενέργειες που θα είχε μια παρόμοια επιλογή.
Η συγκυρία για την Τουρκία είναι εξαιρετικά ευνοϊκή καθώς
απορροφημένο στην αντιμετώπιση της πίεσης αλλά και των σεναρίων επίθεσης
από ΗΠΑ και Ισραήλ, το Ιράν δεν έχει τη δυνατότητα να αντιδράσει στη
διείσδυση της Αγκυρας στην Ευρύτερη Μέση Ανατολή.
Οι Ερντογάν-Νταβούτογλου προφανώς πιστεύουν ότι η μεγιστοποίηση της
επιρροής της χώρας τους στον σουνιτικό μουσουλμανικό κόσμο αποτελεί τον
πιο αποφασιστικό παράγοντα ανάσχεσης των ηγεμονικών φιλοδοξιών της
Τεχεράνης. Το πρόβλημα για τις ΗΠΑ και το Ισραήλ είναι προφανώς ότι ένα
σύστημα περιφερειακών ισορροπιών με κύριους διαμορφωτές την Αγκυρα και
την Τεχεράνη προσλαμβάνεται ως εξίσου επικίνδυνο με τις μονομερείς
ηγεμονικές φιλοδοξίες του Ιράν: Αν σήμερα η Τεχεράνη παρενοχλεί, αύριο
μια Μέση Ανατολή υπό την ανταγωνιστική ηγεμονία Ιράν-Τουρκίας θα
περιθωριοποιήσει την επιρροή και της Ουάσιγκτον και του Τελ Αβίβ .
(από την εφημερίδα "ΗΜΕΡΗΣΙΑ", 24/09/2010)