Για μια χώρα με περιορισμένη διπλωματική επιρροή και γεωπολιτικό
ειδικό βάρος και ακόμη πιο περιορισμένους οικονομικούς πόρους, η άσκηση
εξωτερικής πολιτικής και η αναζήτηση περιφερειακού ρόλου δεν αποτελεί
εύκολη υπόθεση. Υπάρχει, ωστόσο, ένας μικρός αριθμός γεωγραφικών και
θεματικών περιοχών όπου η σημερινή Ελλάδα μπορεί να αναλάβει
πρωτοβουλίες, με απόλυτη συναίσθηση, βεβαίως, των υφισταμένων
περιορισμών και του εύρους κινήσεων.
Ενα από τα ζητήματα αυτά είναι και η
αντιμετώπιση των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή της
Μεσογείου. Αν και δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι τα αφύσικα καιρικά
φαινόμενα του περασμένου καλοκαιριού στη Ρωσία (καύσωνας) και το
Πακιστάν (πλημμύρες) οφείλονται στην κλιματική αλλαγή, η πλειοψηφία των
ειδικών επιστημόνων εκτιμά ότι υπάρχει άμεση σύνδεση και ότι στο μέλλον
ανάλογα φαινόμενα θα μας απασχολούν όλο και πιο συχνά.
Η κλιματική
αλλαγή θα επηρεάσει ολόκληρο τον πλανήτη, αν και η Φύση και ένταση των
συνεπειών θα ποικίλει από περιοχή σε περιοχή. Μεσομακροπρόθεσμα η
ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου αναμένεται να αντιμετωπίσει προβλήματα,
όπως η άνοδος της θερμοκρασίας και της στάθμης των θαλασσίων υδάτων και η
ερημοποίηση. Το ζήτημα που οι χώρες στον Βορρά της Μεσογείου καλούνται
ήδη να διαχειριστούν είναι οι πληθυσμιακές μετακινήσεις που προς το
παρόν οφείλονται περισσότερο σε οικονομικά αίτια και συγκρούσεις στις
χώρες προέλευσης των μεταναστών, αλλά η συμβολή της κλιματικής αλλαγής
στο πρόβλημα αναμένεται να αυξηθεί με το πέρασμα του χρόνου.
Την εξέλιξη
του φαινομένου θα μελετήσει το Παρατηρητήριο Πληθυσμιακών Μετακινήσεων
που θα αρχίσει να λειτουργεί σε πιλοτική βάση στο πλαίσιο του
Προγράμματος Μετανάστευσης του Ελληνικού Ιδρύματος Ευρωπαϊκής &
Εξωτερικής Πολιτικής (ΕΛΙΑΜΕΠ).
Η προσπάθεια συνεργασίας με τις
άλλες χώρες της περιοχής για τη διαχείριση των συνεπειών της κλιματικής
αλλαγής πρέπει να αρχίσει άμεσα και η πραγματοποίηση διεθνούς συνάντησης
σε επίπεδο αρχηγών κρατών στην Αθήνα στις 22 Οκτωβρίου αποτελεί μια
πρωτοβουλία στη σωστή κατεύθυνση και ελπίζεται ότι θα έχει θετικά
αποτελέσματα τόσο όσον αφορά την προώθηση της περιφερειακής συνεργασίας,
όσο και την αναβάθμιση του περιφερειακού ρόλου της χώρας. Παράλληλα με
τις κρατικές πρωτοβουλίες, απαιτείται και ανάλογη δραστηριοποίηση του
επιστημονικού κόσμου και της κοινωνίας πολιτών.
Μερικές εβδομάδες μετά
την προαναφερθείσα συνάντηση, το ΕΛΙΑΜΕΠ θα οργανώσει, με χρηματοδότηση
από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αντίστοιχη συνάντηση ειδικών επιστημόνων από
όλες τις χώρες της Μεσογείου με στόχο τη μεταφορά τεχνογνωσίας και την
ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ Βορρά και Νότου.
Η αντιμετώπιση
των συνεπειών της κλιματικής αλλαγής συνεπάγεται, βεβαίως, και
σημαντικές αλλαγές στο μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης. Στο πλαίσιο αυτό, η
Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, το Κέντρο
Περιβαλλοντικής Ερευνας και Κατάρτισης του Παντείου και το ΕΛΙΑΜΕΠ
υλοποιούν διαδικασία ηλεκτρονικής διαβούλευσης με αντικείμενο την
πράσινη ανάπτυξη. Στόχος της διαβούλευσης αποτελεί η επεξεργασία
προτάσεων από ειδικούς επιστήμονες που θα εκτεθούν σε δημόσια συζήτηση
και ελπίζεται ότι θα συμβάλουν στην ευαισθητοποίηση της κοινωνίας και
του πολιτικού και οικονομικού κόσμου της χώρας.
*O Θάνος Π. Ντόκος
είναι Γενικός Διευθυντής στο ΕΛΙΑΜΕΠ
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 29/09/2010)