Δεν αποτελεί μυστικό το ότι πολλές χώρες
θεωρούν ότι έχουν συμφέρον αναφορικά με το ποιος κυβερνά το Αφγανιστάν. Τα
τελευταία 30 χρόνια, αρκετές από αυτές έστειλαν στρατεύματα, εξοπλισμό ή αρκετά
χρήματα ώστε να έχει η χώρα αυτή την κυβέρνηση που εκείνοι επιθυμούν.
Είναι εύκολο να δείξει κανείς πως οι τρίτες
αυτές χώρες δεν κατάφεραν όσα επιθυμούσαν και οι προοπτικές δεν εμφανίζονται
θετικές. Υπάρχει η αίσθηση στους ξένους ότι μάλλον θα πρέπει να μειώσουν την
ενεργό συμμετοχή τους. Η εισβολή δημιουργεί ένα βάρος, δίχως να παρέχει
σημαντικά πλεονεκτήματα.
Η ΕΣΣΔ επιβαρύνθηκε σημαντικά στη δεκαετία
του 1980 και τελικά απέσυρε τα στρατεύματά της. Ο πρόεδρος που πίστευαν ότι
υποστήριζαν κρεμάστηκε δημοσίως από έναν ευγνωμόνων λαό. Οι μουτζαχεντίν που οι
ΗΠΑ υποστήριξαν έδειξαν την ευγνωμοσύνη τους γεννώντας την Αλ Κάιντα, η οποία έκτοτε
αφιερώθηκε στην τζιχάντ ενάντια στην Αμερική και τους συμμάχους της.
Ο αφγανικός εμφύλιος, ο οποίος πάντα είχε
περισσότερες από δύο πλευρές, συνεχίστηκε αμείωτα όλο αυτό το χρονικό διάστημα.
Μια μεγάλη δύναμη, οι Ταλιμπάν, είχαν τα πάνω τους και τα κάτω τους στους πολέμους
αυτούς. Σήμερα, φαίνεται πως κινούνται ανοδικά και πάλι. Εφόσον όλοι οι ξένοι
πλην του Πακιστάν επαναλαμβάνουν την αρνητική τους στάση απέναντί τους, η ικανότητα
των Ταλιμπάν να κερδίζουν έδαφος έχει οδηγήσει τις τρίτες χώρες σε μια επανεξέταση.
Παντού κυριαρχεί το ερώτημα «θα έπρεπε να συνεχίσουμε να ανακατευόμαστε;».
Οι γείτονες στο Βορρά και τη Δύση – το Ουζμπεκιστάν,
το Τατζικιστάν, η Ρωσία και το Ιράν – ανησυχούν. Δεν θέλουν μια κυβέρνηση στην
οποία θα κυριαρχούν οι στρατοκρατικοί Ταλιμπάν, που στην πλειοψηφία τους είναι
Παστούν. Φοβούνται, μάλλον δίκαια, ότι εκείνοι θα επιβληθούν στις περιοχές όπου
κατοικούν εθνοτικές ομάδες με προέλευση από τη δική τους χώρα. Κανείς γείτονας όμως
δεν είναι πρόθυμος να στείλει στρατεύματα. Άρα, όλοι τους επιδιώκουν κάποιου είδους
ενδο-Αφγανικές διαπραγματεύσεις οι οποίες θα παρέχουν τελικά την εξασφάλιση για
τις περιοχές του Βορρά και της Δύσης.
Οι ΗΠΑ διαθέτουν σήμερα μεγάλο αριθμό
στρατιωτών στο Αφγανιστάν. Θεωρητικά, η αποχώρησή τους θα ξεκινήσει τον Ιούλιο
του 2011. Επίσης θεωρητικά, η Αμερική ελπίζει σε μια ήττα ή έστω μια αποδυνάμωση
των Ταλιμπάν και σε μια ενίσχυση του στρατού του Αφγανιστάν υπό τον πρόεδρο Χαμίντ
Καρζάι.
Η ΝΑΤΟική δύναμη περιλαμβάνει και στρατεύματα
άλλων κρατών-μελών. Αν οι ΗΠΑ περιμένει τα μέσα του 2011 για να αρχίσει να αποσύρει
τα δικά της, οι περισσότερες από τις χώρες αυτές θα επιχειρήσουν να φύγουν νωρίτερα
ή θα ανακοινώσουν την αμετάκλητη απόσυρσή τους.
Στην περίπτωση των ΗΠΑ, η απόσυρση αποτελεί ένα
εσωτερικό πολιτικό ζήτημα. Ο πρόεδρος Ομπάμα εξετάζει αν θα χάσει περισσότερη
υποστήριξη διατηρώντας ή αποσύροντας τα στρατεύματα. Η κοινή γνώμη έχει αρχίσει
να κουράζεται από τον μάταιο αυτό πόλεμο, όπως τον θεωρεί. Η πρόβλεψή μου είναι
ότι η τάση για απομόνωση κερδίζει εκείνη που υποστηρίζει την παρέμβαση.
Και έτσι μένουμε με δύο ακόμη ξένους, το
Πακιστάν και την Ινδία. Οι δύο αυτές χώρες βρίσκονται σε διαρκή πολιτική και
συχνά στρατιωτική σύγκρουση μεταξύ τους. Η καθεμία εξετάζει το Αφγανιστάν σε
συνάρτηση με την διμερή αυτή διαμάχη. Το Πακιστάν, μέσω της μυστικής υπηρεσίας
ISI,
υποστήριξε τους Ταλιμπάν σε όλη αυτή την περίοδο. Σήμερα το αρνούνται αυτό, αλλά
κανείς δεν τους πιστεύει. Το Πακιστάν νομίζει ότι μπορεί να ελέγξει τους Αφγανούς
Ταλιμπάν και ότι μια τέτοια κυβέρνηση στην Καμπούλ θα αποτελέσει εμπόδιο για
την Ινδία.
Η ινδική κυβέρνηση υποστηρίζει την τελευταία
δεκαετία το καθεστώς Καρζάι, το οποίο θεωρεί τον τρόπο για να μειώσει την
πακιστανική επιρροή στη χώρα και μακροχρόνια για να δημιουργήσει τις υποδομές
εκείνες που θα επιτρέψουν την εισαγωγή ενεργειακών πόρων από το Ιράν και τη Ρωσία.
Και η Ινδία και το Πακιστάν πιθανώς επενεξετάζουν
τις επιλογές τους. Ορισμένοι κυβερνητικοί αναλυτές της πρώτης θεωρούν ότι η
παράδοση του Αφγανιστάν στους Πακιστανούς θα είναι σαν ένα δηλητηριώδες χάπι
που θα μειώσει τη στρατιωτική δύναμη του Πακιστάν. Ποντάρουν στην έμφυτη
ανεξαρτησία των Αφγανών, ειδικά των Παστούν, θεωρώντας ότι δεν θα ανεχτούν τον έλεγχο
αυτόν περισσότερο από όσο ανέχθηκαν την ΕΣΣΔ και τις ΗΠΑ.
Υπάρχουν όμως και οι Πακιστανοί Ταλιμπάν. Αν
και η
ISI
τους υποστηρίζει στο
Αφγανιστάν, δεν είναι και τόσο ένθερμη απέναντι στους εγχώριους μαχητές. Η
αντιμετώπισή τους μπορεί να επηρεάσει τη σχέση του Πακιστάν με την Ινδία και
μια πιθανή απόσυρση από το Αφγανιστάν ίσως μειώσει τις εντάσεις.
Συνεπώς, ένα πιθανό αποτέλεσμα των εσωτερικών
πολέμων στο Αφγανιστάν είναι ότι εντός πέντε ετών όλοι θα κουραστούν από το βάρος
της εμπλοκής και θα αφήσουν τη χώρα στην ησυχία της να τα βγάλει πέρα μόνη.
Πως θα ήταν ένα τέτοιο Αφγανιστάν; Είναι δύσκολο
να κρίνουμε. Θα μπορούσε να είναι άσχημο, με την επιβολή των αυστηρών νόμων Σαρία
ή θα μπορούσε να μας εκπλήξει με μια πιο φιλειρηνική τάση η οποία επικράτησε
στη χώρα κατά καιρούς. Σε οποιαδήποτε περίπτωση, θα ενδιαφερθεί ο υπόλοιπος κόσμος;
Τα επόμενα 5-10 χρόνια θα είναι ιδιαίτερα αρνητικά από οικονομική και πολιτική άποψη
διεθνώς. Ίσως να μην υπάρχει χρόνος ή ενέργεια για ενασχόληση με το Αφγανιστάν.