Από την αρχή του έτους μία σειρά από
συμβάντα σε διεθνές και περιφερειακό επίπεδο, με άξονα αναφοράς το πετρέλαιο
και το φυσικό αέριο, οδηγούν τις εξελίξεις. Το αργό φλερτάρει πάλι με τα $100
το βαρέλι (έφθασε τα $98,5 στις 18/1 στο ICE
στο Λονδίνο) και απειλεί να
διαταράξει την παγκόσμια οικονομική ανάκαμψη, η πολιτική προσέγγιση Ευρώπης –
Ρωσίας επισφραγίζεται μέσω του στρατηγικού deal
μεταξύ των πετρελαϊκών BP
- Rosneft
, η Ελλάδα φαίνεται ότι
αποτινάσσει επιτέλους το φοβικό της σύνδρομο στο Αιγαίο και δηλώνει έτοιμη να
προχωρήσει στην έρευνα των αποθεμάτων της, ενώ Ισραήλ και Κύπρος αναδεικνύονται
ως βασικοί παίκτες στην περιοχή Ανατολικής Μεσογείου, προς μεγάλη ενόχληση της Άγκυρας,
χάρις στα τεράστια υποθαλάσσια κοιτάσματα υδρογονανθράκων που ανακαλύφθηκαν
στις Αποκλειστικές Οικονομικές Ζώνες (ΑΟΖ) που έχουν ορίσει.
Η επιβεβαίωση πρόσφατα, μέσω
γεωτρήσεων, σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου από το Ισραήλ εντός της ΑΟΖ
του – βλέπε κοιτάσματα Leviathan
, Tamar
και Dalit
– και τα θετικά αποτελέσματα των μέχρι σήμερα σεισμικών
ερευνών στο οικόπεδο 12 εντός της Κυπριακής ΑΟΖ, έχουν προσελκύσει το παγκόσμιο
ενδιαφέρον στην περιοχή η οποία, με αποθέματα φυσικού αερίου άνω των 16 τρις.
κυβ. μέτρων, φέρεται να μπορεί να καλύψει σε μεγάλο βαθμό τις ενεργειακές
ανάγκες της Ευρώπης. Βέβαια, από την ανακάλυψη ενός κοιτάσματος, όταν μάλιστα
αυτό ευρίσκεται σε μεγάλο βάθος (2.500 μέτρων κάτω από την επιφάνεια της
θάλασσας και άλλα τόσα μέτρα από τον πυθμένα του βυθού), μέχρι την αξιοποίηση
του απαιτείται πολύς χρόνος, μεγάλη ερευνητική προσπάθεια και αρκετά δις.
δολάρια σε επενδύσεις. Όμως η ανακάλυψη αυτή, μαζί με τα Κυπριακά κοιτάσματα,
έρχεται να επαναπροσδιορίσει και να αναβαθμίσει την γεωπολιτική σημασία της
περιοχής κάτι που δεν πρόκειται να αφήσει ανεπηρέαστη, λόγω γειτνίασης και
κοινών πολιτικών και οικονομικών επιδιώξεων, την Ελλάδα.
Το ενδιαφέρον της Κύπρου προς
το παρόν συγκεντρώνεται στο υποθαλάσσιο Block
12 όπου η Αμερικάνικη πετρελαϊκή Noble
– που έχει τις παραχωρήσεις
και την ευθύνη των ερευνών στην Ισραηλινή πλευρά – έχει διεξάγει άνω των
30.000χλμ. σεισμικών ερευνών με απόλυτα θετικά αποτελέσματα. Η ερμηνεία των
αποτελεσμάτων αυτών με την μέθοδο 3D
έχει αποδώσει πολύ ενθαρρυντικά
αποτελέσματα σύμφωνα με δηλώσεις στελεχών της εταιρείας αλλά και εκπροσώπων της
Κυπριακής κυβέρνησης. Για αυτό η Noble
ήδη προγραμματίζει μία σειρά ερευνητικών γεωτρήσεων εντός του 2011 στο Block
12 ώστε να διαπιστωθεί το
μέγεθος και η ποιότητα κοιτασμάτων στο συγκεκριμένο σημείο. Με βάση γεωλογικά
δεδομένα οι ειδικοί ομιλούν περί συγγενών κοιτασμάτων με αυτά του Ισραήλ καθότι
το Block
12
και τα πέριξ Κυπριακά υποθαλάσσια οικόπεδα αποτελούν μέρος της ευρύτερης
λεκάνης της Λεβαντίνης όπου και ανακαλύφθηκαν τα μεγάλα Ισραηλινά κοιτάσματα.
Έχοντας ενθαρρυνθεί από την
θετική μέχρι σήμερα εμπειρία της ερευνητικής προσπάθειας η Κυπριακή κυβέρνηση
φαίνεται αποφασισμένη να προχωρήσει σε 2ο γύρο παραχωρήσεων εντός
του έτους ώστε να προσελκύσει και άλλες εταιρείες που θα αναλάβουν το
απαιτούμενο ερευνητικό έργο για την ανακάλυψη επιπλέον κοιτασμάτων. Ο
ενθουσιασμός στην Κύπρο για την ύπαρξη σημαντικών κοιτασμάτων πετρελαίου και
φυσικού αερίου πέριξ της Μεγαλονήσου είναι τέτοιος που έχει ξεκινήσει μια
συζήτηση για το κατά πόσο είναι απαραίτητη πλέον η προγραμματισμένη επένδυση
για την κατασκευή τερματικού LNG
στο Βασιλικό κάτι που θα επιτρέψει την εισαγωγή και χρήση
φυσικού αερίου για παραγωγή ηλεκτρισμού αλλά και χρήση στη βιομηχανία. Η
ακύρωση ενός τέτοιου σχεδίου θα ήτο μεγάλο σφάλμα καθ’ ότι άσχετα με το εάν η
περιοχή διαθέτει τα δικά της αποθέματα φυσικού αερίου η ύπαρξη ενός τερματικού LNG
ενισχύει σημαντικά την
ενεργειακή ασφάλεια της Κύπρου
διαφοροποιώντας ουσιαστικά το ενεργειακό της μίγμα και δημιουργώντας μια
ακόμα ενεργειακή πύλη σε μία κατά τα άλλα κλειστή ενεργειακή οικονομία. «Η
κατασκευή και λειτουργία τερματικού LNG
αποτελεί βασική στρατηγική επιλογή
για την Κύπρο η οποία δεν πρόκειται να αλλάξει εν όψει των πρόσφατων
ανακαλύψεων. Εξ άλλου θα χρειασθούν τουλάχιστον επτά με οκτώ χρόνια έως ότου
ξεκινήσει η παραγωγή φυσικού αερίου ενώ η κατασκευή του τερματικού LNG
θα έχει ολοκληρωθεί μέσα σε
τρία χρόνια από σήμερα», δηλώνει υψηλόβαθμο στέλεχος Κυπριακής ενεργειακής
εταιρείας με άμεση γνώση του θέματος.
Η σχεδόν ταυτόχρονη απόφαση
της κυβερνήσεως Παπανδρέου να προχωρήσει με την σύσταση φορέα υδρογονανθράκων,
που θα αναλάβει την οργάνωση και συντονισμό των ερευνών και την προσέλκυση
επενδύσεων, δεν είναι τυχαία και έρχεται να ενισχύσει και να αναδείξει το
πετρελαϊκό ενδιαφέρον της περιοχής. Και αυτό παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα, σε
αντίθεση με την Κύπρο, δεν έχει ορίσει ΑΟΖ στο Αιγαίο, ή στο Μυρτώο αφού όλα
αυτά τα χρόνια εφοβείτο ακόμη και να ομιλήσει για επέκταση των χωρικών της
υδάτων πέραν των 6 ν.μ.
Τώρα οι εξελίξεις τρέχουν, με
τις πιέσεις από την Κυπριακή κυβέρνηση αλλά και την Ευρώπη (βλέπε πρόσφατη
επίσκεψη Μέρκελ στην Μεγαλόνησο) να αυξάνονται ημέρα με την ημέρα, και αργά ή
γρήγορα η Ελλάδα θα υποχρεωθεί να προχωρήσει στην διευθέτηση της ΑΟΖ πρώτα με
την Κύπρο (εδώ και χρόνια η κυβέρνηση της προσκαλεί την Ελλάδα σε
διαπραγματεύσεις χωρίς όμως ανταπόκριση από Ελληνικής πλευράς) όπου κομβικό
ρόλο θα παίξει η νήσος Καστελόριζο, λόγω του ότι διαθέτει δική της ΑΟΖ και
δικαίωμα επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12ν.μ. σύμφωνα με τις διατάξεις του
Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας (Montego Bay
1982). Ακολούθως η Ελλάδα θα πρέπει
να συμφωνήσει τις αντίστοιχες ΑΟΖ με Αίγυπτο και Λιβύη έτσι που να μπορεί να
ορίσει υπεύθυνα τα ερευνητικά της πεδία νοτίως της Κρήτης όπου γεωλογικές
μελέτες δείχνουν ότι υπάρχουν επίσης ενδιαφέροντα κοιτάσματα υδρογονανθράκων. (βλέπε
λεκάνη Ηροδότου)
Η αξιοποίηση από την Ελλάδα
του υδρογονανθρακικού της πλούτου, χερσαίου και υποθαλάσσιου, δεν έχει μόνο
τεράστιο οικονομικό ενδιαφέρον, αφού τα έσοδα από παραγωγή πετρελαίου και
φυσικού αερίου αναμένονται σημαντικά και μπορούν να αποδειχθούν σωσίβιο για την
κάλυψη μέρους των δανειακών υποχρεώσεων της χώρας, αλλά έχουν και μεγάλη πολιτική
και διπλωματική σημασία αφού μέσω των ερευνών και των σχετικών γεωτρήσεων με
πλατφόρμες που θα εγκατασταθούν στην περιοχή μπορεί η χώρα να επιβεβαιώσει
έμπρακτα την εθνική της κυριαρχία στο Αιγαίο και αλλού.
*
Ο Κ.Ν. Σταμπολής είναι Αντιπρόεδρος και
Γενικός Διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ).