Εκρηκτικό μείγμα για τις διεθνείς τιμές του πετρελαίου δημιουργούν η επιδρομή στη Λιβύη και το ντόμινο των εξεγέρσεων στον αραβικό κόσμο με τη Συρία να μπαίνει στο χορό.
Οι τιμές του μπρεντ άγγιξαν στα τέλη Φεβρουαρίου τα 120 δολάρια το βαρέλι, υψηλότερο επίπεδο από το 2008, καταγράφοντας έκτοτε μεγάλες διακυμάνσεις, έξι και επτά δολαρίων μέσα στην ίδια μέρα.
Σε αντίθεση με τη μεγάλη άνοδο της περιόδου 2006-2008, στην οποία πρωταγωνιστικό ρόλο έπαιξαν οι εικασίες για ευρύτερη ανάφλεξη, όπως πόλεμο με το Ιράν κ.λπ., με αφορμή τις εισβολές του Ισραήλ σε Γάζα και Λίβανο -χωρίς ποτέ να αναμειχθεί άμεσα πετρελαιοπαραγωγός χώρα- αυτή τη φορά οι εξελίξεις επικεντρώνονται σε μια πετρελαιοπαραγωγό χώρα.
Η Λιβύη έχει τα μεγαλύτερα αποδεδειγμένα πετρελαϊκά αποθέματα στην Αφρική, 43,7 εκατ. βαρέλια. Με 1,6 εκατ. βαρέλια την ημέρα είναι η μεγαλύτερη πετρελαιοπαραγωγός χώρα στη Βόρειο Αφρική. Το 95% των εσόδων της Λιβύης προέρχεται από το πετρέλαιο.
Στην παγκόσμια αγορά όμως κατέχει μόλις το 2%. Το θεωρούμενο πολύ καλής ποιότητας λιβυκό πετρέλαιο κατευθύνεται κυρίως στην Ευρώπη. Οι περισσότεροι αναλυτές εκτιμούν ότι εξαιτίας των ταραχών και της εισβολής η παραγωγή έχει μειωθεί στο ένα εκατομμύριο βαρέλια, με τις εξαγωγές να έχουν παγώσει μετά την επιβολή διεθνούς εμπάργκο.
Οι αναλυτές μεγάλων τραπεζών και πετρελαϊκών επιχειρήσεων (JP Morgan, Bank of America, Barclays, Eni) εκτιμούν ότι θα χρειαστούν 12-18 μήνες για να επανέλθει το πετρέλαιο της Λιβύης στην παγκόσμια αγορά. Αν μάλιστα ληφθεί υπόψη το παράδειγμα του Ιράκ, η αποκατάσταση των πετρελαίων της Λιβύης ίσως πάρει περισσότερο καιρό. Η παραγωγή στο Ιράκ ανερχόταν στα 2,5 εκατ. βαρέλια μία ημέρα πριν απ' την εισβολή τον Μάρτιο του 2003. Επανήλθε στα επίπεδα αυτά το 2007.
Παρά τα προβλήματα αυτά, στην πραγματικότητα δεν λείπει πετρέλαιο στην παγκόσμια αγορά. Αλλωστε η Σαουδική Αραβία έχει ανεβάσει στο μάξιμουμ την παραγωγή της, στα 9 εκατ. βαρέλια την ημέρα, προκειμένου να αναπληρώσει το χαμένο από τη Λιβύη πετρέλαιο. Παράλληλα, η Νιγηρία και η Αγκόλα παράγουν επίσης ανάλογης ποιότητας πετρέλαιο με το λιβυκό, το οποίο θεωρείται πιο εύκολα διυλίσιμο.
Αυτό όμως που τρομάζει τις αγορές δεν είναι τόσο οι εξελίξεις στη Λιβύη, όσο τι θα γίνει πρωτίστως με τα δεκάδες συμβόλαια που είχε από το 2006 μοιράσει ο Καντάφι δεξιά και αριστερά.
Η Λιβύη έχει προχωρήσει σε τέσσερις γύρους παραχώρησης αδειών, μοιράζοντας τα πετρέλαιά της σε εταιρείες όπως η Exxon Mobil ή και μικρότερες όπως η Petro-Canada. Υπέγραψε επίσης δύο μεγάλες διμερείς συμφωνίες, με την Royal Dutch Shell το 2005 και την ΒΡ το 2007.
Η συμφωνία 900 εκατ. δολαρίων της ΒΡ ήταν μία από τις μεγαλύτερες στην ιστορία της επιχείρησης. Για αυτές καθοριστικό ρόλο έπαιξε η βρετανική διπλωματία, η οποία αποφάσισε να «ξεχάσει» το Λόκερμπι, για χάρη των λιβυκών πετρελαίων. Το 2007, η Λιβύη αποφάσισε να βάλει και τους Ρώσους στο παιχνίδι, δίνοντας μία από τις άδειες στην κρατική εταιρεία πετρελαίου Gazprom.
Μεγαλύτερος και από το μέλλον των λιβυκών πετρελαίων είναι ο φόβος ότι η αραβική εξέγερση, θα φτάσει αργά ή γρήγορα στη Σαουδική Αραβία. Μία χώρα που είναι ηγέτιδα δύναμη του ΟΠΕΚ, αλλά και θεματοφύλακας των ιερών τόπων του Ισλάμ. Ετσι, έχει βαρύνουσα γεωπολιτική βαρύτητα στη σκακιέρα του πετρελαίου, στην οποία εδώ και δεκαετίες τα κράτη της Μέσης Ανατολής χρησιμοποιούνται ως πιόνια, προκειμένου να εξασφαλίσουν το πολύτιμο για την οικονομική ανάπτυξη της δύσης υδρογονάνθρακα.
Το σίγουρο είναι ότι η γεωπολιτική αβεβαιότητα αποτελεί βούτυρο στο ψωμί των κερδοσκόπων και κάθε πρόβλεψη είναι παρακινδυνευμένη. Το μόνο βέβαιο είναι ότι οι τιμές θα συνεχίσουν τις έντονες διακυμάνσεις, καθώς τα γεγονότα προσφέρονται για άφθονα σενάρια...
Αλλωστε ακόμη και αν λήξει η κατάσταση συναγερμού σε Βόρειο Αφρική - Μέση Ανατολή, υπάρχει και η Ιαπωνία, η ανοικοδόμηση της οποίας και η πιθανότητα να περιοριστεί η χρήση της πυρηνικής ενέργειας ίσως αυξήσουν τη ζήτηση μεσοπρόθεσμα για πετρέλαιο. Οπερ έδει δείξαι.
(από την εφημερίδα "Ελευθεροτυπία")