Λιβυκή Παραγωγή Πετρελαίου: Πότε θα Επανέλθει στα Προεμφυλιακά Επίπεδα;

Το ερώτημα «πότε η παραγωγή πετρελαίου της Λιβύης θα βρεθεί ξανά στις διεθνείς αγορές και, μάλιστα, στα επίπεδα προ του Φεβρουαρίου 2011» απασχολεί μία σειρά από αναλυτές. Ο νεοδιορισθείς, από τους εξεγερμένους, πρόεδρος της Εθνικής Πετρελαϊκής Εταιρείας της Λιβύης (National Oil Corporation, NOC), είχε δηλώσει στις 30 Αυγούστου ότι η παραγωγή πετρελαίου μπορεί να ξαναρχίσει μέσα σε λίγες εβδομάδες και θα φθάσει τα προπολεμικά της επίπεδα εντός δεκαπέντε μηνών, δηλαδή περίπου ως τα τέλη του 2012.

Από το 2013 και μετά θεωρεί πιθανή την επάνοδο της λιβυκής παραγωγής πετρελαίου στα επίπεδα που είχε πριν από την εξέγερση κατά του καθεστώτος του Μουάμαρ Καντάφι και ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ). Την πρόβλεψη αυτή διατύπωσε η νέα εκτελεστική διευθύντρια του ΙΕΑ, Μαρία βαν ντερ Χόβεν, σε συνέντευξη που παραχώρησε στο Γαλλικό Πρακτορείο στις αρχές Σεπτεμβρίου.

Σήμερα, η παραγωγή της Λιβύης μόλις φτάνει τα 100.000 βαρέλια την ημέρα, ενώ πριν τον πόλεμο υπολογιζόταν σε 1,6 εκατ. περίπου. Μάλιστα, το εξαιρετικής ποιότητας «γλυκό» πετρέλαιο που παρήγε έλειψε από την αγορά, ανεβάζοντας ακόμη πιο πολύ τις διεθνείς τιμές του αργού.

Σε γενικές γραμμές με τις προβλέψεις αυτές εναρμονίζονται και οι εκτιμήσεις δύο έγκυρων αναλυτών, του Edward Morse, επικεφαλής του τμήματος αναλύσεων εμπορευμάτων στην Citigroup και του Eric Lee, αναλυτή στον ίδιο όμιλο. Σε πρόσφατο άρθρο τους στο Foreign Affairs αναφέρουν ότι η χώρα θα μπορούσε να παράγει περί τα 400.000 βαρέλια την ημέρα στις αρχές του 2012 και πάνω από 800.000 βαρέλια ημερησίως ως τα τέλη του επόμενου έτους. Η επάνοδος στην προεμφυλιακή παραγωγή ίσως χρειαστεί, σύμφωνα με τους δύο αναλυτές, 12 με 18 μήνες.

Υπογραμμίζουν ότι όσο γρηγορότερα επανέλθει η παραγωγή της Λιβύης στα προ κρίσεως επίπεδα τόσο πιο εύκολα θα μειωθεί η απόκλιση στις τιμές «γλυκού» και «πικρού» αργού, αλλά, ίσως, και η όλο και μεγαλύτερη, τους τελευταίους μήνες, διαφορά τιμών μεταξύ Brent και WTI.

Οι δύο αναλυτές θεωρούν ότι η λήξη του εμφυλίου, που σε μεγάλο βαθμό έχει συντελεστεί, θα επαναφέρει την παραγωγή πιο γρήγορα απ’ ό, τι ανεμένετο. Ωστόσο, παρατηρούν ότι η διαδικασία δεν θα είναι εύκολη. Πολιτικά, στο Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο, την κυβέρνηση που σχημάτισαν οι εξεγερμένοι, αν και συστάθηκε από την κοινή επιθυμία πολλών φυλών να αποτινάξουν την κυριαρχία του Καντάφι, παρατηρούνται πολλές διαιρέσεις που θα μπορούσαν να δυσχεράνουν τόσο την επάνοδο στην ομαλότητα όσο και την αποκατάσταση των ζημιών στην πετρελαϊκή βιομηχανία της Λιβύης.

Πραγματικά, στις 19 Σεπτεμβρίου το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο της Λιβύης απέτυχε να καταλήξει σε συμφωνία σχετικά με τον σχηματισμό νέας κυβέρνησης.

Την ίδια στιγμή, συνεχίζονται οι μάχες με τις δυνάμεις που παραμένουν πιστές στον Μουαμάρ Καντάφι. Μολονότι σφυροκοπούνται τα τελευταία προπύργια του καθεστώτος του, αυτό δεν εμποδίζει τον  Λίβυο συνταγματάρχη να δηλώνει, σε ηχογραφημένο μήνυμα που μετέδωσε συριακό δορυφορικό τηλεοπτικό δίκτυο, ότι το σύστημα διακυβέρνησης που εγκαθίδρυσε ο ίδιος στηρίχθηκε στη λαϊκή βούληση και δεν μπορεί να απαλειφθεί. «Οι βόμβες των αεροσκαφών του ΝΑΤΟ δεν θα διαρκέσουν» τονίζει ο Καντάφι που παραμένει ασύλληπτος, μολονότι η πρωτεύουσα, Τρίπολη, έχει περάσει στον έλεγχο των αντικαθεστωτικών δυνάμεων. Η αδυναμία εντοπισμού και σύλληψης του Καντάφι αποτελεί ένα σημαντικό εμπόδιο και στην ομαλοποίηση της κατάστασης στον πετρελαϊκό τομέα.

Σε τεχνικό επίπεδο, ο Edward Morse και ο Eric Lee σημειώνουν ότι παραμένει ο κίνδυνος από την ναρκοθέτηση πετρελαϊκών πεδίων και εγκαταστάσεων, από τις δυνάμεις του Καντάφι, κατά την οπισθοχώρησή τους. Μικρότερο προβληματισμό προκαλεί η εγκατάλειψη της δραστηριότητας στα πεδία αυτά, λόγω των συγκρούσεων. Θα χρειαστεί π.χ. η ανάσυρση στην επιφάνεια των ηλεκτρικών αντλιών που βρίσκονται στον πυθμένα πετρελαϊκών πηγαδιών. Στη συνέχεια, οι αντλίες θα πρέπει να καθαρισίζονται ανά τακτά διαστήματα, διαδικασία απαραίτητη λόγω της πιο κηροειδούς υφής του λιβυκού αργού. Η αδρανοποίησή τους για τόσους μήνες θα απαιτήσει μεγάλο διάστημα εργασιών σε αρκετά από αυτά.

Όπως γράφουν οι Morse και Lee, πριν την κρίση στη Λιβύη, οι κύριες τοποθεσίες όπου παρήγετο πετρέλαιο στην χώρα ήταν η Σύρτη, το Μουρζούκ και η Πελαγία Λεκάνη ( Pelagian Basin).

Η λεκάνη της Σύρτης, στα ανατολικά, παρήγε τα δύο τρίτα της παραγωγής αργού πριν την έκρηξη των συγκρούσεων. Εκεί, όπως σημειώνει ο Αμερικανός αναλυτής, η Agoco, θυγατρική της κρατικής εταιρείας πετρελαίου, παρήγε περί τα 450.000 βαρέλια την ημέρα, εκ των οποίων τα 250.000 προήρχοντο από τα πεδία Sarir και Misla. Τα πεδία της λεκάνης της Σύρτης συγκαταλέγονται στα παλαιότερα και γεωλογικώς πιο περίπλοκα, αλλά οι δύο αναλυτές θεωρούν ότι θα μπορούσαν να είναι αυτά που θα επανέλθουν γρηγορότερα στην παραγωγή, καθώς οι δυνάμεις των αντικανταφικών έχουν ήδη επιδιορθώσει τις ζημιές στις εγκαταστάσεις και τους αγωγούς. Μάλιστα, θεωρούν ότι οι εξαγωγές από αυτά θα μπορούσαν να αρχίσουν από τα μέσα αυτού του μήνα.

Η λεκάνη του Μουρζούκ (στα ΝΔ της χώρας) περιλαμβάνει νεώτερα και λιγότερο περίπλοκα πεδία. Αν και, πιθανότατα, δεν υπέστησαν μεγάλες ζημιές, εντούτοις οι ομάδες των ανταρτών απέκοψαν τον αγωγό που τα συνέδεε με το διυλιστήριο της Αζζαουίγια, πλησίον της Τρίπολης, στα τέλη Ιουνίου, ώστε να στερήσουν τις δυνάμεις του Καντάφι από καύσιμα. Το Μουρζούκ παρήγε, πριν την κρίση, πάνω από 400.000 βαρέλια ελαφρύ «γλυκό» αργό.

Τέλος, η Πελαγία Λεκάνη, στα ανοικτά της Τρίπολης, δεν βρίσκεται στις περιοχές διεξαγωγής των εχθροπραξιών, με συνέπεια να μην έχει υποστεί ζημιές, ενώ οι εξαγωγές από αυτό γίνεται μέσω τάνκερ. Ωστόσο, τόσο η Πελαγία Λεκάνη όσο και το Μουρζούκ παράγουν βαρύτερο και πιο «πικρό» αργό, υψηλής περιεκτικότητας σε θείο. Έτσι, το πετρέλαιό τους είναι δυσκολότερο αλλά και πλέον δαπανηρό στην επεξεργασία και μετατροπή σε ντήζελ ή βενζίνη, ενώ οι Morse και Lee θεωρούν ότι η παραγωγή τους δεν θα έχει τόσο μεγάλη πτωτική επίδραση στις τιμές του Brent.

Τέλος, οι έγκυροι αναλυτές αναφέρονται στην τύχη των συμβολαίων που είχαν συναφθεί επί του καθεστώτος Καντάφι. Το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο έχει δηλώσει ότι θα σεβαστεί τις υπάρχουσες συμφωνίες, παρ’ ότι, σύμφωνα με κάποιους αναλυτές, εταιρείες χωρών που δεν αποκήρυξαν εγκαίρως τον Λίβυο συνταγματάρχη - όπως η Βραζιλία, η Ρωσία και η Κίνα – αναμένεται να αντιμετωπίσουν προβλήματα με το νέο καθεστώς. Ωστόσο, αν οι χώρες αυτές παράσχουν βοήθεια στο νέο καθεστώς για την ανοικοδόμηση της χώρας, το Εθνικό Μεταβατικό Συμβούλιο ίσως ξεχάσει την όχι φιλική προς αυτό αρχική τους στάση. Μάλιστα, χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Gazprom, η οποία αρχικά είχε δηλώσει πως δεν θα επιστρέψει στην Λιβύη, αν η χώρα δεν αποκτήσει «νόμιμο» καθεστώς. Ωστόσο, στη συνέχεια, ο ρωσικός ενεργειακός κολοσσός παρέσχε στους εξεγερμένους ποσότητες πετρελαίου εσωτερικής καύσεως, ενώ και η Μόσχα αναγνώρισε τους εξεγερμένους ως την νόμιμη λιβυκή κυβέρνηση.

Συμπερασματικά, η πετρελαϊκή βιομηχανία παγκοσμίως αναμένει την επάνοδο του αργού της Λιβύης στην αγορά. Ιδιαίτερα ο κλάδος της διύλισης προσδοκά την επιστροφή στα προ κρίσης επίπεδα, καθώς η πολύ χαμηλή περιεκτικότητά του σε θείο θα αποσυμπιέσει το κόστος επεξεργασίας, επιφυλάσσοντας μεγάλα περιθώρια κέρδους, όπως και πριν την έκρηξη των ταραχών στην βορειοαφρικανική χώρα.