Το βιβλίο του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών και καθηγητή Αχμέτ
Νταβούτογλου, «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες». Η επίδραση της ισλαμικής και
της δυτικής κοσμοθεωρίας στην πολιτική (Εκδόσεις Ποιότητα 2011) είναι
το κοσμοθεωρητικό και φιλοσοφικό θεμέλιο του νεο-οθωμανισμού και η
πνευματική δεξαμενή των νεότουρκων ισλαμιστών ηγετών. Το γιατί αφορά την
εθνική στρατηγική μάς το λέει ο Sun Zu: «Εάν γνωρίζεις τον εχθρό σου
και τον εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι το αποτέλεσμα ακόμη και
εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου αλλά όχι τον εχθρό, για κάθε
νίκη που κερδίζεις θα έχεις και μία ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις τον εαυτό
σου, ούτε τον εχθρό, θα νικηθείς σε κάθε μάχη». Και το νεο-οθωμανικό
ιδεολόγημα είναι για τους Ελληνες ακραία απειλητικό.
Και προφήτης
Στο «Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες» ο Νταβούτογλου επιχειρεί μια
αυτοεκπληρούμενη προφητεία: Προετοιμάζει πνευματικά το έδαφος για ένα
ανερχόμενο, ηγεμονικό, ισλαμικό νεοτουρκικό κράτος. Πολιτικός σκοπός: Να
καταστεί η Τουρκία πόλος και άξονας της ισλαμικής αναβίωσης στο
«πλανητικό στρατηγικό βάθος», όπου ζουν 1,5 δισεκατομμύριο μουσουλμάνοι,
ένας άλλος κόσμος απέραντος, τόσο κοντινός αλλά και τόσο άγνωστος σ’
εμάς.
Αυτό που χρειάζεται είναι γνώση και ορθολογιστικές εκτιμήσεις.
Ψύχραιμη ανάγνωση δείχνει πως ο Νταβούτογλου δεν είναι τυχαίος: Ξέρει
τι λέει, ξέρει πώς να το πει και δείχνει πως μπορεί να το πει
ιδεολογικοπολιτικά περίτεχνα. Προπαντός χωρίς συμπλέγματα. Στηρίζει
χωρίς αναστολές την πίστη του, την πατρίδα του και τον σκοπό του.
Ομως, επειδή μας απειλεί ευθέως, απερίφραστα και εμπράγματα, είναι
πολύ επικίνδυνος. Αποτελεί απειλή όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για
την Ευρώπη και τη Δύση εν γένει: Στον ελληνικό και δυτικό πολιτικό
πολιτισμό, από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι σήμερα, με
κοσμοθεωρητικά θεοκεντρικό τρόπο, κάθετα και ασυμβίβαστα, αντιπαραθέτει
τη δική του ισλαμική πίστη και κοσμοθεωρία. Ο Νταβούτογλου, βέβαια,
ρητά, με αυτοπεποίθηση και χωρίς αναστολές, τον δικό του σκοπό και τη
δική του πίστη υπηρετεί.
Τέλος, άλλο πράγμα είναι το νεο-οθωμανικό πλασματικό ιδεολόγημα και
άλλο το 1,5 δισ. του κόσμου του Ισλάμ. Τα δύο δεν ταυτίζονται κατ’
ανάγκην, πλην όμως Ερντογάν και Νταβούτογλου το ριψοκινδυνεύουν.
Οι νεο-οθωμανοί ρίχνουν το ιδεολόγημά τους μέσα στη δίνη της
μεταβατικής διεθνούς πολιτικής, μέσα σε ένα ασταθές, ρευστό και δυναμικό
περιβάλλον, όπου όλα συμπλέκονται άναρχα. Αμα σμίξουν πίστη και
πολιτική, το μείγμα είναι σίγουρα εκρηκτικό. Η Τουρκία είναι
ανθρωπολογικά, θεσμικά και οικονομικά ισχυρή και σε αυτό ποντάρει. Στη
διεθνή πολιτική μύριες αντίρροπες τάσεις αναμειγνύονται δυναμικά:
Κοντόφθαλμοι ηγέτες, οραματικοί ηγέτες, ροκανισμένες κοινωνίες, ασταθή
καθεστώτα, μεθυσμένοι παρακμάζοντες ηγεμόνες, εξεγέρσεις στο πεδίο της
απέραντα αστάθμητης ανθρωπολογίας, διπλωματικές μπλόφες που τελικά
μετράνε, πλουτοπαραγωγικά συμφέροντα, και τόσα άλλα.
Στους νεο-οθωμανικούς σκοπούς δυνητικά βαίνουν αντίρροπα οι αξιώσεις
ανεξαρτησίας των εθνών της περιφέρειάς μας, τα συμφέροντα μεγάλων
δυνάμεων, μνήμες της οθωμανικής δεσποτείας, και όπως φαίνεται πλέον, και
το συμφέρον επιβίωσης των πανίσχυρων Εβραίων.
Η Ελλάδα; Το ζήτημα είναι αν κοιμόμαστε ή αν είμαστε ξύπνιοι και
ζωντανοί! Ακόμη ένα βιβλίο, λοιπόν, που προσφέρεται για ορθολογισμό και
αφύπνιση.
ΣΥΝΤΟΜΑ ΕΔΑΦΙΑ
Μια κοσμοθεωρία για όλους τους μουσουλμάνους
Το Κοράνι, ο Αλλάχ και η ισλαμική πίστη είναι πανίσχυροι άξονες και
έσχατα εκλογικευτικά καταφύγια της ανάλυσης του Νταβούτογλου. Σκοπός:
συγκρότηση «μιας (ισλαμικής) κοσμοθεωρίας που περιέχει κοσμολογικές,
οντολογικές, επιστημολογικές και εσχατολογικές παραδοχές» και που είναι
ενοποιητική «όλων των ισλαμικών σχολών και σεκτών». Περίτεχνα και
προσεκτικά κοιτάζει πάνω από κράτη και ηγέτες ορίζοντας τον κοινό
θεοκεντρικό ισλαμικό τόπο: «Ο προσωπικός χαρακτήρας του ισλαμικού νόμου
διευκολύνει το χαρακτηριστικό του να είναι κάποιος μέλος της ούμα πέρα
από εδαφικούς και φυσικούς περιορισμούς», Η ισλαμική κοσμοθεωρία, έτσι,
για τον Νταβούτογλου, είναι «η τελική συναίνεση πάνω σε τρία θεμελιώδη
δόγματα του Ισλάμ, δηλαδή την πίστη στην ενότητα του Αλλάχ (οντολογική
αρχή), την πίστη στην προφητεία (επιστημολογική αρχή) και την πίστη
στη μετά θάνατον ζωή (εσχατολογική αρχή). Αυτές οι διαστάσεις
καθορίζουν και το αξιολογικό πλαίσιο της ισλαμικής κοινωνικής σκέψης».
«Η γνώση της οντολογικής σχέσης του ανθρώπου με τον Αλλάχ είναι η
θεμελιώδης ουσία του ισλαμικού τρόπου πίστης, σκέψης και ζωής».
Αντιδυτικός μέχρι το κόκαλο
Ευθέως και ασυμβίβαστα αντιπαραθέτει το Ισλάμ με την ανθρωποκεντρική
διαδρομή από τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη μέχρι τις μέρες μας. Στο
Ισλάμ και στη Δύση, εξηγεί, διαρκώς, αναπτύχθηκαν δύο κάθετα
διαφορετικές και βαθύτατα ασύμβατες κοσμοθεωρίες: «Η ισλαμική
κοσμοθεωρία που περιλαμβάνει τα πάντα, κοσμοθεωρία που είναι πλήρως
εναλλακτική της δυτικής κοσμοθεωρίας και όχι συμπληρωματική της, παρέχει
επαρκή θεωρητικά και αντιληπτικά εργαλεία για μια τέτοια προσπάθεια».
«Οι συγκρούσεις και αντιθέσεις μεταξύ της ισλαμικής και της δυτικής
πολιτικής σκέψης πηγάζουν κυρίως από το φιλοσοφικό, μεθοδολογικό και
θεωρητικό τους υπόβαθρο και όχι από απλές θεσμικές και ιστορικές
διαφορές».
Στρατηγικό βάθος, χαλιφάτο και Μέση Ανατολή
Το μεγαλύτερο εμπόδιο των νεο-οθωμανικών σχεδίων είναι τα εθνοκρατικά
γεγονότα, κάτι για το οποίο ο Νταβούτογλου έχει πλήρη επίγνωση. Τίθενται
θέματα «νεο-οθωμανικής δομής», ζητήματα μετάβασης και ασφαλώς
αντίρροπων διαδρομών πολλών μουσουλμανικών κοινωνιών. Αναζητώντας
νεο-οθωμανικό ρόλο και μην έχοντας ακόμη διαμορφώσει σαφή θέση ή σχέδιο
ως προς το ποια θα μπορούσε να είναι η πολιτική συγκρότηση μιας
ισλαμικής κοσμοσυστημικής δομής, ο Νταβούτογλου χλευάζει τα
«εκσυγχρονιστικά καθεστώτα» ονομαστικά για τη Μέση Ανατολή,
προβλέποντας, κατά κάποιο τρόπο, τις συγκαιρινές εξεγέρσεις- ως ασύμβατα
με το ισλαμικό ανθρωπολογικό υπόβαθρο. Θέλει να είναι ο πνευματικός
μέντορας μια δια-ισλαμικής κοινής δογματικής πίστης: «Ο ισλαμικός κόσμος
βρίσκεται εν μέσω μεγάλων μεταλλαγών σε όλες τις διαστάσεις της
εμπειρίας του».
«Η ισλαμική αναβίωση έχει επιφέρει αλλαγές στην ούμα με το να της
παρέχει νέους πειρασμούς και νέες ευκαιρίες». Αγγίζοντας προσεκτικά και
έμμεσα το ευαίσθητο ζήτημα του χαλιφάτου, το περιγράφει νεφελωδώς ως
«ύστατο θρησκευτικο-πολιτικό θεσμό που αποτελεί μια καθαρά πρωτότυπη
ισλαμική κοινωνικοπολιτική δομή». Πολύ προσεκτικά επιλέγει να στηριχθεί
στον Ibn Khaldun για να πει ότι «το χαλιφάτο, στην πραγματικότητα,
είναι διάδοχος του νομοθέτη Μωάμεθ, προκειμένου να προστατεύει τη
θρησκεία και να ασκεί ηγεσία στον κόσμο». Στο στρατηγικό βάθος, εξήγησε
ρητά ότι τον ηγετικό – ηγεμονικό ρόλο εξ ονόματος του Μωάμεθ τον
διεκδικούν οι ισλαμιστές νεότουρκοι.
(
Παναγιώτης Ήφαιστος, Καθηγητής Διεθνών
Σχέσεων-Στρατηγικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Πειραιώς)
Εναλλακτικές Κοσμοθεωρίες
Η επίδραση της Ισλαμικής και της Δυτικής
κοσμοθεωρίας στην πολιτική θεωρία
Alternative Paradigms: The Impact of
Islamic and Western Weltanschaungs on Political Theory
Συγγραφέας: Davutoglu Ahmet
Μεταφραστής: Κολιόπουλος
Κωνσταντίνος Τ.
Επιμελητής: Ρούσσος Σωτήρης
Εκδότης: Ποιότητα
Κωδικός προϊόντος: B196293
ISBN: 960-7803-66-3
Έτος Έκδοσης: 2011
Αριθμός Σελίδων: 478