Η Ευρωπαϊκή Σύνοδος φαίνεται να καταλήγει σε ορισμένα βασικά σημεία
συμφωνίας: Πυροδοτείται η αλλαγή στις Συνθήκες (Μάρτιος 2012), με στόχο
να εισαχθούν αυστηρότεροι δημοσιονομικοί όροι και κυρώσεις.
Διαμορφώνονται οι νέοι όροι των δημοσιοοικονομικών προϋπολογισμών.
Για την προστασία των επενδυτών θα εφαρμόζονται οι συνθήκες και οι
διαδικασίες που εφαρμόζονται σε όλο τον κόσμο υπό τις οδηγίες του IMF. Ο
European Stability Mechanism έρχεται νωρίτερα (Ιούλιος 2012) και
εισάγεται ο κανόνας του 85% για καταφατική απόφαση.
Επανακεφαλαιοποιείται το Ευρωπαϊκό Τραπεζικό Σύστημα με 115 δισ. ευρώ.
Η ΕΚΤ είναι ένας ανεξάρτητος οργανισμός και καμία συμφωνία δεν
πρόκειται να αναφερθεί σε αυτόν. Ομως οι ηγέτες συμφώνησαν να μην κάνουν
δηλώσεις όταν η ΕΚΤ αγοράζει ή δεν αγοράζει ευρωπαϊκά ομόλογα στη
δευτερογενή αγορά (σιωπηλό πράσινο φως για αγορές). Ο Μ. Dragi της ΕΚΤ
με τη νέα του συνέντευξη (8/12) φαίνεται ότι περιορίζει τις προσδοκίες
των αγορών για τη συμμετοχή της ΕΚΤ στη δευτερογενή αγορά. Παρ' όλα αυτά
πιστεύω ότι η ΕΚΤ θα κινητοποιήσει πόρους για τη στήριξη της
δευτερογενούς αγοράς ομολόγων. Στους πόρους αυτούς θα προστεθούν άλλα
200 δισ. ευρώ που μάλλον οι Εθνικές Κεντρικές Τράπεζες θα δανείσουν στο
IMF για να δανείσει στις εθνικές κυβερνήσεις της ευρωζώνης. Επίσης
πρέπει να έχουμε υπόψη μας άλλα 405 δισ. ευρώ όπου το Ευρωσύστημα
(Target 2) έχει κινητοποιήσει ως δανεισμό από τις βόρειες ευρωπαϊκές
χώρες προς τις νότιες. Σ' αυτό το πλαίσιο πρέπει να προστεθεί η μείωση
των ευρωπαϊκών επιτοκίων κατά 0,25%, η χορήγηση τριετών δανείων (χωρίς
όριο) προς τις τράπεζες και μείωση των ποιοτικών απαιτήσεων για τις
εγγυήσεις που δέχεται εκ μέρους των τραπεζών.
Τα ερωτήματα που γεννιούνται σε όλους μας αφορούν τις επιπτώσεις
των αποφάσεων αυτών στην ελληνική οικονομία. Εδώ θα θίξουμε μόνο δύο
ιδιαίτερα σημαντικά ζητήματα:
1 Στο πλαίσιο της ευρωζώνης η ένταξη της Ελλάδος σ' ένα
εξαιρετικά αυστηρό δημοσιοοικονομικό πλαίσιο αυξάνει τις υποχρεώσεις
προσαρμογής προς την κατεύθυνση επιτάχυνσης ορισμένων αποφάσεων που
αφορούν το μοντέλο λειτουργίας της οικονομίας. Ετσι, είναι προφανές ότι
θα προκύψουν περαιτέρω απαιτήσεις συρρίκνωσης του μεγέθους του δημόσιου
τομέα. Αυτή η αντίληψη εδώ και δύο χρόνια εφαρμόζεται μονομερώς, χωρίς
δηλαδή αντισταθμιστικές (αναπτυξιακές) ενέργειες. Αν συνεχίσει έτσι,
απλώς θα αυξηθούν η ανεργία και η εκροή ανθρώπινου κεφαλαίου στο
εξωτερικό. Ετσι παρ' όλο που επί της αρχής μπορεί κάποιος να βλέπει
θετικά τον εξορθολογισμό της διαχείρισης των δαπανών. Ο μονομερής
δημοσιοοικονομικός εξορθολογισμός γνωρίζουμε πολύ καλά ότι οδηγεί στην
ύφεση. Συνεπώς, απαιτείται αντισταθμιστική αναπτυξιακή λογική διαχείριση
της δημοσιοοικονομικής πειθαρχίας. Πάντως αυτό θα εξελιχθεί σε
πανευρωπαϊκό θέμα και μπορούμε να ελπίζουμε σε συλλογική αντιμετώπιση
ιδίως εάν υπάρξουν ευνοϊκές πολιτικές συνθήκες (άνοδος Σοσιαλοδημοκρατών
στην Ευρώπη και επανεκλογή Ομπάμα).
2 Η όλη Σύνοδος περιέχει μία αμφισημία αναφορικά με τη συμμετοχή
των ιδιωτών στο κόστος διάσωσης. Η πολιτική ήττα της Γερμανίας (που
υποχώρησε από τη θέση της συμμετοχής των ιδιωτών στο κόστος)
σηματοδοτήθηκε στις Κάνες, όπου μία σχετικά αδυνατισμένη πολιτικά
ευρωζώνη (από την απειλή του ελληνικού δημοψηφίσματος) άρχισε να
συζητάει την είσοδο του IMF στα εσωτερικά της, οδήγησε σε μία δυαδική
θέση: Η Ελλάδα θα θεωρηθεί εξαιρετική περίπτωση και εδώ θα υποστούν
κόστος οι ιδιώτες, αλλά στις υπόλοιπες χώρες δεν θα συμβεί αυτό. Με
δεδομένο μάλιστα ότι η ευρωζώνη δεν συγκεντρώνει ένα πολύ μεγάλο ποσό
(>1,4 τρισ. ευρώ) για να αντιμετωπίσει τη φυγή από το εθνικό
ευρωπαϊκό χρέος, ο δυαδισμός θα προκαλέσει α) φυγή από το χρέος των
«επικίνδυνων» χωρών (Ιταλία, Ισπανία, Γαλλία, Βέλγιο, Αυστρία), β)
δυσκολίες στην υλοποίηση του Ελληνικού PSI, γ) διατήρηση των ελληνικών
και των υπολοίπων spreads σε σχετικά υψηλά επίπεδα. Εδώ πρέπει να
σημειωθεί ότι η είσοδος του IMF σε μία οικονομία είναι ένα εξαιρετικά
σημαντικό πολιτικό ζήτημα. Εάν όμως είναι ιδιαίτερη περίπτωση η Ελλάδα
στο ζήτημα του εθνικού της χρέους, γιατί της φοράμε «ένα κουστούμι για
όλους» στη δημοσιοοικονομική προσαρμογή; Μήπως ήρθε η ώρα να καθίσουμε
να δούμε τις συνολικές ιδιαιτερότητες της ελληνικής περίπτωσης και να
επανοργανώσουμε το πρόγραμμα οικονομικής διοίκησής της;
(από την εφημερίδα "ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ", 11/12/2011)