Η απόρριψη του ITGI από την κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ 2 δεν
πρέπει να μας προξενεί εντύπωση. Βεβαίως, αποτελεί πλήγμα για τις εθνικές
επιδιώξεις, με τους κυβερνήτες να διατυμπανίζουν σε όλους τους τόνους την
υποστήριξη τους στο συγκεκριμένο αγωγό. Ας προσπεράσουμε, όμως, τις πρώτες
εντυπώσεις και ας προσπαθήσουμε με ψύχραιμη, όσο μας επιτρέπεται, ματιά, να
αποτιμήσουμε τα πώς και τα γιατί.
Είναι σαφές, καταρχήν, ότι το θέμα των αγωγών που επιδίωκαν
να μεταφέρουν το πολύτιμο φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη,
έχει σαφή γεωπολιτική σημασία. Δεν έχει να κάνει με εθνικούς συναισθηματισμούς,
αλλά με συγκεκριμένα συμφέροντα που διαγκωνίζονται σθεναρά για την επικράτηση
τους στον αγώνα δρόμου της επιλογής των αγωγών εκείνων που θα μεταφέρουν το
φυσικό αέριο στις ευρωπαϊκές αγορές. Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδα και μαζί η
Ιταλία, που υποστήριζαν το συγκεκριμένο έργο, χρειαζόταν να επιδοθούν σε ένα
διπλωματικό μαραθώνιο, προκειμένου να πείσουν την αζέρικη πλευρά και να
προωθήσουν αποτελεσματικά το project. Όμως, στην παρούσα συγκυρία και οι δύο
χώρες έχουν άλλα κάστανα να βγάλουν από τη φωτιά. Να αντιμετωπίσουν τα σοβαρά
οικονομικά προβλήματα που έχουν, επομένως, δεν είχαν προφανώς την πολυτέλεια να
ρίξουν το βάρος τους στον ITGI. Δεν αμφισβητούμε ότι υπήρξαν προσπάθειες τόσο
από την Ελλάδα, όσο και από την Ιταλία, αλλά περιορίσθηκαν σε ένα δεύτερο
επίπεδο και όχι κυβερνητικό. Μόλις πρόσφατα υπήρξε μία δήλωση του υπουργού
Οικονομικών της Ιταλίας υπέρ του ITGI, αλλά ως εκεί. Δεν είδαμε ούτε τον
υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας, ούτε αντίστοιχα της Ιταλίας να πηγαίνουν
επιτόπου, για να δείξουν τη σταθερή και αταλάντευτη υποστήριξη των δύο χωρών
στο έργο.
Συναφές με το θέμα αυτό είναι και τα οικονομικά προβλήματα
που αντιμετωπίζουν οι δύο χώρες, τα οποία φαίνεται ότι έπαιξαν το ρόλο τους
στην απόρριψη του ITGI. Αντίθετα, ο TAP, ο έτερος αγωγός του Νοτίου Διαδρόμου,
διατυμπάνισε αποτελεσματικά ότι διαθέτει τα απαραίτητα κεφάλαια για την
ολοκλήρωση του.
Το τρίτο στοιχείο το οποίο προφανώς δεν εκτίμησαν σωστά οι
δύο χώρες, Ελλάδα και Ιταλία, είναι η συμφωνία, στα τέλη του 2011, της Τουρκίας
με το Αζερμπαϊτζάν, για την κατασκευή του Trans Anatolian Gas Pipeline (TAGP).
Την παράμετρο αυτή είχε έγκαιρα επισημάνει το energia. Ότι δηλαδή, δεν
αποκλείεται η κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ 2 με τη σφήνα του TAGP να επιδιώκει να
πιέσει ITGI και TAP να κάνουν μια καλή συμφωνία μεταξύ τους και να
διευκολύνουν, ενδεχομένως, και την είσοδο και άλλων διεθνών επενδυτών. Ο στόχος
της αζέρικης πλευράς, λέγαμε μόλις πριν από δύο μήνες, δεν αποκλείεται να
περιλαμβάνει ένα project επεκτάσιμο, με στοιχεία υψηλής τιμής από τον TAP και
καλής διαδρομής του ITGI. Αυτό θα άλλαζε με ένα ασφαλή τρόπο την όδευση του
αζέρικου φυσικού αερίου προς την Ευρώπη, με μικρότερο κόστος. Το οποίο κόστος,
σύμφωνα με όλες τις ενδείξεις, φαίνεται να βάρυνε αποφασιστικά στην απόφαση της
κοινοπραξίας του Σαχ Ντενίζ 2.
Ίσως, να ήμασταν πολύ σίγουροι για την επικράτηση του ITGI.
Ίσως, να πιστεύαμε, πέρα από τα σημάδια και τις όποιες ενδείξεις, ότι το
συγκεκριμένο project θα έπαιρνε πράσινο φως. Ίσως, να εφησυχάσαμε περισσότερο
από όσο θα έπρεπε γι αυτό και οι κυβερνώντες στις ανακοινώσεις τους πρόκριναν
πάντα τον ITGI, χωρίς να αφήνουν κανένα περιθώριο για άλλον αγωγό, ούτε το ενδεχόμενο
συνεργασίας των δύο έργων.
Είναι σίγουρο ότι λάθη έγιναν. Σε αυτή τη φάση ίσως θα ήταν
χρήσιμο να μάθουμε από αυτά και να δούμε τι μπορεί να περισωθεί. Το να
υποστηρίζουμε ακόμη και τώρα ότι ο ITGI είναι το μόνον ώριμο έργο για το Νότιο
Διάδρομο και ότι πρέπει να συνεχιστούν οι διαπραγματεύσεις, δεν βοηθά καθόλου.
Εκτός κι αν η θέση αυτή υποκρύπτει τη διάθεση να δοθεί ένα μήνυμα, ότι μπορεί
να αξιοποιηθεί και ο ITGI σε συνεργασία με τον TAP. Επειδή έχει έτοιμες τις
αδειοδοτήσεις, ενώ ο TAP μειονεκτεί στο σημείο αυτό. Μπορεί. Εικασίες
διατυπώνουμε. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι να ανασκουμπωθούν οι δύο χώρες και
να δουν πώς μπορούν να κάνουν μια καλή συμφωνία με τον TAP, ώστε τελικά ο ITGI
να μην καταλήξει στα χαρτιά. Δυνατότητες και διαπραγματευτικά ατού υπάρχουν.
Αρκεί να παίξουμε καλά το τελευταίο χαρτί που διαθέτουμε. Και ο νοών νοήτω.