Η Ελλάδα κινδυνεύει να
απολέσει οριστικά, αν δεν το έχει πράξει ήδη, το ενεργειακό ίχνος της στη
σκακιέρα των αγωγών, που θα τροφοδοτούν με φυσικό αέριο την Ευρώπη. Ο Νότιος
Διάδρομος που θα μπορούσε να υποστηριχθεί, είτε με τον
ITGI, είτε
με τον
TAP, έχει τεθεί πλέον εν αμφιβόλω, ενώ κερδίζει συνεχώς πόντους ο
Βόρειος Διάδρομος, με τον μικρό
Nabucco και τον
SEEP, της
BP. Μετά την απόρριψη του
ITGI από την
κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ 2, ο
TAP έχει αποδυθεί σε αγώνα
δρόμου προκειμένου να πείσει τις κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Ιταλίας να τον
στηρίξουν, ώστε να μη χαθεί εντελώς η ευκαιρία του Νοτίου Διαδρόμου.
Για τις εξελίξεις αυτές,
που συνδυάζονται με την αποτυχία του Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη και το ενδεχόμενο
να μην διέλθει από το έδαφος μας και ο
South
Stream, ουδείς φαίνεται να ανησυχεί στη χώρα μας. Η σιωπή που καλύπτει
τη στρατηγική μας στο κομμάτι των αγωγών είναι εκκωφαντική. Αντίθετα, πολύ
φασαρία γίνεται για τα πετρελαιοπιθανά κοιτάσματα της Ελλάδας, τα οποία μπορεί
να είναι επιθυμητά, αλλά θα πάρει πολύ χρόνο να δώσουν χειροπιαστά
αποτελέσματα.
Επί της ουσίας, η εθνική
πολιτική στο θέμα αγωγοί φαίνεται να εγκαταλείπεται σιωπηρώς. Προφανώς, γιατί
αποπειρώνται να δημιουργηθούν νέες συμμαχίες, που θέτουν άλλες προτεραιότητες.
Ευχόμαστε να μας βγουν σε καλό. Αλλά, φοβούμαστε ότι με την προχειρότητα και
την υπερφίαλη στάση που τηρούμε γενικώς σε όλα τα θέματα που μας αφορούν το
μόνον που θα καταφέρουμε για άλλη μία φορά είναι να χάσουμε πολύτιμο χρόνο και
εν τέλει να οδηγηθούμε στην ενεργειακή περιθωριοποίηση μας. Θέλουμε να
πιστεύουμε ότι κάνουμε λάθος. Αλλά οι ενδείξεις που υπάρχουν περί άλλα
τυρβάζουν.
Τους τελευταίους μήνες
γίνεται κυριολεκτικά εν αγνοία μας ένα διπλωματικό και οικονομικό παιχνίδι γύρω
από την προοπτική της μεταφοράς του φυσικού αερίου από την Κασπία προς τις
ευρωπαϊκές αγορές. Ευρωπαϊκή Ένωση, Ρωσία, Αζερμπαϊτζάν, Τουρκία και στο βάθος
οι ΗΠΑ κινούν τα πιόνια στη σκακιέρα των αγωγών, σε μια παρτίδα που αρχίζει να
δείχνει τον τελικό νικητή, έστω κι αν το παιχνίδι δεν έχει κριθεί ακόμη στα
σημεία του. Το διακύβευμα για την Ευρώπη είναι τεράστιο, καθώς συνδέεται με τη
μελλοντική ενεργειακή εξάρτηση της. Δεν είναι τυχαίο ότι σε αυτήν την παρτίδα
παίζει και η Κύπρος, γι αυτό άλλωστε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο διοργανώνει την
επόμενη εβδομάδα στη Λευκωσία διεθνές συνέδριο, για την ενεργειακή ασφάλεια της
Ευρώπης.
Η Ρωσία, δια της
Gazprom,
επιμένει στα σχέδια της να αυξήσει την παρουσία της στην Ευρώπη και δεν είναι
από τους παίκτες που εγκαταλείπουν τόσο εύκολα το παιχνίδι. Έστω κι αν
απορρίφθηκε η πρόταση της, ελέω Ε.Ε., να εξαγοράσει το 50% της
Central
European
Gas
Hub, στην Αυστρία. Τώρα έχει στραφεί στην εξαγορά της ΔΕΠΑ και προς
τούτο πιέζει με τη νότια όδευση του
South
Stream,
που διέρχεται από τη χώρα μας. Η θέση της είναι σαφής. Ή μου δίνετε τη ΔΕΠΑ, ή
ξεχάστε το
South
Stream, ο οποίος έχει εναλλακτική όδευση, μέσω Βουλγαρίας, Σερβίας,
Ουγγαρίας και Σλοβενίας, με κατάληξη τη Βόρεια Ιταλία.
Η Τουρκία παίζει δυνατά, με
τον αγωγό
Trans
Anatolian, μια πρωτοβουλία που υποστηρίζει το Αζερμπαϊτζάν, ώστε να
ελέγχεται από τις δύο χώρες η μεταφορά του αζέρικου φυσικού αερίου στην
ασιατική πλευρά, εκτοπίζοντας έτσι τα πλάνα του μεγάλου
Nabucco.
Ο τελευταίος, που υποστηρίζεται σταθερά από Ε.Ε. και ΗΠΑ, αναγκάζεται σε μια
μικρότερη διαδρομή, που θα ξεκινά από τα τουρκικά σύνορα και φθάνει ως την
Αυστρία.
Πρόσφατα, η
BP, που
προωθεί και τον
SEEP, αποκάλυψε ότι έχει δεχθεί πρόταση για συμμετοχή της στον
Trans
Anatolian, την οποία και εξετάζει. Ας μην ξεχνάμε ότι η
BP έχει
σημαντικό ρόλο και λόγο στην κοινοπραξία του Σαχ Ντενίζ 2.
Η Κύπρος με τα κοιτάσματα
φυσικού αερίου έχει προκαλέσει το ενδιαφέρον διεθνών επενδυτών και έχει
δημιουργήσει την προσδοκία ότι ως χώρα-μέλος της Ε.Ε. μπορεί να τροφοδοτήσει με
φυσικό αέριο την Ευρώπη. Η πολύφερνη «νύφη», πάντως, φαίνεται να μοιράζει
«δαχτυλίδια» σε πολλούς και διαφορετικούς «γαμπρούς».
Και η Ελλάδα που βρίσκεται;
Ιδού ένα ερώτημα που αναζητεί απάντηση. Από τα φιλόδοξα σχέδια του
Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, του
South
Stream
και του
ITGI μείναμε στα εξής… κανένα. Τις εξελίξεις για τον πρώτο αγωγό
απλώς τις παρακολουθούσαμε από το 2009 και μετά. Τον
South
Stream τον τρέξαμε κάπως ως το 2010 και μετά τον ξεχάσαμε. Τον
ITGI τον
υποστηρίξαμε λεκτικά και τον χάσαμε. Τώρα έχουμε στραφεί αποκλειστικά στην
ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων, ρίχνοντας εκεί όλο το βάρος μας.
Σε μια περίοδο, δηλαδή, που
εκτός συνόρων γινόταν κοσμογονία για τα θέματα των αγωγών, εμείς
περιοριζόμασταν στο να διατυπώνουμε ευχολόγια περί ανάδειξης της Ελλάδος σε
ενεργειακό κόμβο. Και τελικά, ούτε παράδρομο θα έχουμε. Ουδείς ασχολήθηκε με τη
σημασία της κίνησης της Τουρκίας για τον
Trans
Anatolian. Εμείς, εκεί, σταθερά,
ITGI και
ξερό ψωμί. Δεν λέμε, καλό το
project, αλλά
δεν υπήρχε κάποιος που να ερμηνεύσει και να αντιδράσει σωστά στα τουρκικά
σχέδια; Δεν θα μπορούσαμε άραγε να συμπλεύσουμε με την Τουρκία σε αυτό το
σχέδιο; Και γενικότερα, δεν θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε κοινή στρατηγική με
τη γείτονα, η οποία επιθυμεί διακαώς να κάνει μπίζνες με την Ελλάδα; Κάποια
στιγμή χρειάζεται να ξεκαθαρίσουμε νηφάλια τα πατριωτικά αισθήματα και τις
αγκυλώσεις χρόνων με την Τουρκία. Χωρίς να χρειασθεί να τα απεμπολήσουμε. Πεδίο
συνεργασίας μπορεί να υπάρξει, χωρίς εθνικές μειοδοσίες και ταμπού. Όπως
κάνουν, άλλωστε, όλοι οι άλλοι, σε ένα κόσμο χωρίς σύνορα και με ανοιχτές όλες
τις γεωπολιτικές συμμαχίες.
Αλλά, δυστυχώς, φαίνεται
ότι η πολιτική μας στον τομέα αυτό καταλήγει να είναι προσωποπαγής. Αλλάζει με
τις κυβερνήσεις και τους υπουργούς. Χωρίς καμία συνέχεια και συνέπεια. Και το
αποτέλεσμα το βλέπουμε ήδη.