Η εποχή των θριαμβευτικών δημοσκοπήσεων φαίνεται να έχει παρέλθει ανεπιστρεπτί για τον Φρανσουά Ολάντ (François Hollande). Τις δύο τελευταίες εβδομάδες, ο Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy) αντεπιτίθεται, προσελκύοντας όχι μόνο οπαδούς της Μαρίν Λε Πεν (Marine Le Pen) επιτιθέμενος της «απάτριδος» τεχνοκρατίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και ζητώντας την άμεση απέλαση των ισλαμιστών τρομοκρατών, αλλά και τους κεντρώους, καταγγέλλοντας το σοσιαλιστικό πρόγραμμα ως «φεστιβάλ δαπανών».
Φυσικά, οι οιωνοί εξακολουθούν να είναι ιδιαιτέρως ευμενείς για τον Ολάντ, που όμως βρίσκεται στριμωγμένος ανάμεσα στον κεντρώο Φρανσουά Μπαϊρού (
François Bayrou), που στις δημοσκοπήσεις καταγράφεται στο 10% και τον ιδιαιτέρως ρωμαλέο ακροαριστερό Ζαν-Λικ Μελενσόν (Jean-Luc Mélenchon), που έφτασε αισίως στο 15%. Το ερώτημα είναι αν η στρατηγική του «βλέποντας και κάνοντας» που έχουν υιοθετήσει οι σοσιαλιστές θα αποδειχθεί επαρκής. Ο σοσιαλιστής υποψήφιος εξακολουθεί να εμφανίζεται εκδήλως ήρεμος, σταθερός και μετρημένος, ώστε να τονίζεται η αντίθεσή του με έναν πρόεδρο που η αγένεια και η παρορμητικότητά του έχουν προκαλέσει αισθήματα απέχθειας απ' άκρου εις άκρον του πολιτικού φάσματος. Ακολουθώντας αυτήν την πολιτική της αταραξίας, ο Ολάντ τα παίζει όλα για όλα. Αν οι δημοσκοπήσεις για το β' γύρο αρχίζουν να χειροτερεύουν, η προβληματική θέση του Ολάντ στο πολιτικό φάσμα θα μετεξελιχτεί σε μείζον πρόβλημα, καθώς θα καλείται από τη μια να κατευνάσει το ακροαριστερό εκλογικό σώμα του Μελενσόν, από την άλλη να εξακολουθεί να παραμένει στο πολιτικό κέντρο για να νικήσει το Σαρκοζί.
Η προσέλκυση του πολιτικού κέντρου εγείρει το πρόβλημα της συμμαχίας με το κεντρώο κόμμα του Μπαϊρού. Οι σοσιαλιστές συγκυβερνούν ήδη με το «δημοκρατικό κίνημα» (MODEM) του Μπαϊρού σε μία σειρά από δήμους και περιφέρειες -για να έχουμε πλήρη εικόνα, είναι επίσης αλήθεια πως υπάρχουν τοπικές συγκυβερνήσεις του MODEM με την «ένωση για ένα λαϊκό κίνημα» (UMP) του Σαρκοζί. Στην κεντρική πολιτική σκηνή, ο Μπαϊρού από το 2007 συστηματικά αποστασιοποιείται από το στιλ διακυβέρνησης και τις πολιτικές επιλογές του Σαρκοζί.
Στις εσωκομματικές εκλογές για το χρίσμα του PS το πρόγραμμα του Ολάντ ήταν εντυπωσιακό παρόμοιο με την μπροσούρα «2012: κατάσταση εκτάκτου ανάγκης» του Μπαϊρού. Ο επίδοξος τότε σοσιαλιστής υποψήφιος είχε επιλέξει να τονίσει τις διαφορές του με τους συνυποψήφιούς του δίνοντας έμφαση στα δημοσιονομικά προβλήματα της Γαλλίας, ένα ζήτημα που βρίσκεται στην κορυφή των προτεραιοτήτων του MODEM. Πρότεινε τρία «συμβόλαια» με τους πολίτες, ένα «παραγωγικό», ένα «εκπαιδευτικό» κι ένα «αναδιανεμητικό», εξισορροπώντας την παραδοσιακή αντίληψη ενός κράτους προνοίας που «φορολογεί για να δαπανήσει», και αναδεικνύοντας την ανάγκη επενδύσεων υπέρ της κοινωνίας και της ανταγωνιστικότητας. Το σημερινό προεκλογικό πρόγραμμα του Μπαϊρού, με κεφάλαια που τιτλοφορούνται «παράγοντας», «εκπαιδεύοντας», ένα «νέο κοινωνικό συμβόλαιο» είναι εντυπωσιακά παραπλήσιο.
Ας δούμε δύο συγκεκριμένα παραδείγματα, στα οποία το MODEM και το «σοσιαλιστικό κόμμα» (PS) δε θα δυσκολεύονταν καθόλου να συμφωνήσουν σε ένα κυβερνητικό πρόγραμμα:
- Πρώτον, αμφότεροι οι Ολάντ και Μπαϊρού προτείνουν την τόνωση της ανταγωνιστικότητας της Γαλλίας μέσω της δημιουργίας μιας δημόσιας τράπεζας επενδύσεων, που θα ανακούφιζε τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και θα διέθετε πολύ μεγαλύτερο μερίδιο των διαθέσιμων ιδιωτικών της καταθέσεων για επενδύσεις. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, αμφότεροι ζητούν ένα επενδυτικό πρόγραμμα υποστήριξης προς τις πράσινες τεχνολογίες.
- Η ποιότητα της εκπαίδευσης είναι ένα ακόμα κρίσιμο ζήτημα στο οποίο συγκλίνουν οι Μπαϊρού και Ολάντ. Αμφότεροι έχουν καταγγείλει τις «οριζόντιες» περικοπές σε χρηματικούς και ανθρωπίνους πόρους στις οποίες επιδίδεται ο Σαρκοζί. Ο σοσιαλιστής υποψήφιος προτείνει την επαναφορά 60,000 κατηργημένων θέσεων εργασίας στο εκπαιδευτικό σύστημα, αλλά δείχνει επίσης έτοιμος να υιοθετήσει μεθόδους που θα καταστήσουν ανταγωνιστικότερη τη γαλλική εκπαίδευση. Αν και αρνείται την επαναφορά θέσεων εργασίας στο δημόσιο, ο Μπαϊρού συμφωνεί στην ανάγκη υπεράσπισης των κοινωνικών δαπανών για την εκπαίδευση και των αλλαγών στο τρόπο λειτουργίας του εκπαιδευτικού συστήματος.
'Αλλα θέματα όπου οι δύο χώροι συγκλίνουν είναι όσον αφορά το ρόλο του συνδικαλισμού, το μέλλον της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και τη λειτουργία της γαλλικής δημοκρατίας. Χριστιανοδημοκράτες και σοσιαλιστές αντιπαρατίθενται στην περιφρόνηση του Σαρκοζί προς τα «ενδιάμεσα σώματα» μεταξύ κράτους και κοινωνίας, προς την υπέρμετρα διακυβερνητική του αντίληψη για την Ευρώπη, και προς το αυτοκρατορικό του στιλ διακυβέρνησης.
Αλλά με τόσο πολλά υποσχόμενο δυναμικό, πώς είναι δυνατό να μην έχει εξερευνηθεί καν η δυνατότητα μιας συμμαχίας σοσιαλιστών-κεντρώων;
- Πρώτον, το πλειοψηφικό σύστημα της πέμπτης δημοκρατίας λειτουργεί ως σύστημα ασφάλειας κατά της ακυβερνησίας και των ασταθών κυβερνητικών συνασπισμών. Μέχρι σήμερα υπήρξαν αποκλειστικά δεξιές και αριστερές πλειοψηφίες, που σχηματίστηκαν στη βάση προεκλογικών συμφωνιών. Ο προκάτοχος του MODEM, η «ένωση για τη γαλλική δημοκρατία» (UDF) του Ζισκάρ (Giscard), πάντοτε συγκυβερνούσε με τους δεξιούς συντηρητικούς.
- Δεύτερον, το PS ανησυχεί χαρακτηριστικά πολύ μην ξεκοπεί από το παραδοσιακό του ακροατήριο, που σε σημαντικό βαθμό έλκεται από τον Μελενσόν. Το 2007 επί παραδείγματι, καταγράφηκαν έντονες αντιδράσεις στην αριστερά όταν η Σεγκολέν Ρουαγιάλ (Ségolène Royal), η τότε υποψήφια του PS, διαπραγματεύθηκε δημόσια με τον Μπαϊρού ανάμεσα στους δύο γύρους
Η αλήθεια έτσι είναι πως μια ρητή συνεργασία PS-MODEM παραμένει σε μεγάλο βαθμό απραγματοποίητη. Λείπει η προετοιμασία των ψηφοφόρων και ο Μελενσόν θα μπορούσε να καλέσει σε αποχή από το β' γύρο αν οι σοσιαλιστές προσέγγιζαν τους κεντρώους. Το αποτέλεσμα είναι πως η νίκη του Ολάντ το Μάιο παραμένει μεν δυνατή, αλλά με αντίτιμο ένα θολό πρόγραμμα (χαρακτηριστικό είναι το κεντρικό προεκλογικό του σύνθημα: «η αλλαγή, είναι τώρα») και μια πλειοψηφία εξαιρετικά ετερογενή, στην οποία θα είναι σχεδόν αδύνατο να ικανοποιούνται εξίσου όλες της οι συνιστώσες. Αλλά η έλλειψη προγραμματικής σαφήνειας έχει παρενέργειες. Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα της 6ης Μαΐου, θα εκκρεμεί για το PS να αποκτήσει μια πιο συνεκτική πολιτική στρατηγική, τόσο όσον αφορά τους συμμάχους του, όσον και τις πολιτικές του.
(μτφρ. www.ppol.gr)