Εν αναμονή της ολοκλήρωσης του κύκλου των διερευνητικών
εντολών, και της όποιας εξέλιξης κομίσουν, θα προσπαθήσουμε να κάνουμε
ορισμένες αποτιμήσεις με ευρωπαϊκή ματιά.
Τον τελευταίο χρόνο άρχισε να διογκώνεται όλο και περισσότερο
στην Ευρώπη ένα κύμα αντίδρασης των πολιτών της κατά της σκληρής λιτότητας που
επέβαλε ο γαλλογερμανικός άξονας των Μερκοζί, όπως σκωπτικά αποκαλείται. Η δική
τους Ευρώπη απέχει παρασάγγας από το μοντέλο της κοινωνικής Ευρώπης-πρότυπο. Ας
αφήσουμε για λίγο κατά μέρος τις φωνές για «απείθαρχα» κράτη, για κράτη-pigs,
για κράτη που ζούσαν παρασιτικά εις βάρος των υπολοίπων. Αυτό συνιστά τη μισή
αλήθεια.
Όταν άρχισαν να πέφτουν τα σύνορα μεταξύ Ανατολής και Δύσης,
όταν άρχισαν να γιγαντώνονται χώρες φθηνού εργατικού κόστους, όταν τα ευρωπαϊκά
προϊόντα αποδεικνύονταν πολύ ακριβά και οι εξαγωγές έπαιρναν την κατιούσα, όταν
η Ευρώπη άνοιγε ανεξέλεγκτα τις πύλες της σε κάθε κράτος που απλώς επιθυμούσε
να ενταχθεί στις αγκάλες της, όταν οι πένητες μετανάστες δραπέτευαν από τις
χώρες τους για να βρουν καλύτερη τύχη στην ευημερούσα, υποτίθεται, ευρωπαϊκή
γη, ήταν ζήτημα χρόνου να γίνει το μεγάλο μπαμ.
Τα υφεσιακά φαινόμενα, η αύξηση του δανεισμού, τα
δημοσιονομικά προβλήματα, παραμένουν κοινή συνισταμένη για σχεδόν όλα τα κράτη
της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ακόμη και η ισχυρή Γερμανία έχει ιδιαίτερα αυξημένο
δανεισμό, μόνον που ακόμη μπορεί να τον αποπληρώνει.
Κανείς σώφρων πολιτικός στην Ευρώπη δεν μπορεί να ισχυρισθεί
ότι «πέσαμε από τα σύννεφα» για την περίπτωση της Ελλάδας, αν θέλει να
θεωρείται σοβαρός. Ναι, ευθυνόμαστε για τη «φήμη» μας. Αλλά, η Ελλάδα ήταν η
πιο εύκολη λύση, για να δοκιμασθεί ένα νέο μοντέλο, γερμανικής έμπνευσης και
γαλλικής υποστήριξης, προκειμένου να επεκταθεί και σε οποιοδήποτε άλλο
«απείθαρχο» κράτος η δημοσιονομική εξυγίανση, με το μανδύα της πιο
αποκρουστικής λιτότητας. Να εφαρμοσθεί μια ιδιαίτερα σκληρή πολιτική για τη
βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του κόστους της, με τον μπαμπούλα της αποπομπής
της χώρας από την Ευρωζώνη. Μια πολιτική η οποία περιλαμβάνει οριζόντια μέτρα
που διευρύνουν τη φτώχεια, αλλά δεν έχει λάβει καθόλου μέριμνα για να υπάρξει
παράλληλα ανάπτυξη, η οποία θα εγγυάται ότι η χώρα θα εξυγιανθεί πραγματικά.
Η ίδια πολιτική επιβλήθηκε και στην Ισπανία, την Πορτογαλία,
την Ιταλία, την Ιρλανδία. Με αμφίβολα, ως τώρα, αποτελέσματα.
Δεν μπορεί να ζητάς να ανακάμψει η οικονομία μιας χώρας,
όταν βυθίζεις στα τάρταρα την εισοδηματική ικανότητα της. Δεν μπορείς να
προσδοκάς ότι θα έχεις φοροέσοδα, όταν όλοι κοιτάνε πώς θα περιστείλουν τα
έξοδα τους, όταν εφευρίσκουν χίλιους δυο τρόπους για να αποφύγουν την εφορία,
την πληρωμή ΦΠΑ και εντέλει γιγαντώνουν την παραοικονομία. Δεν μπορείς να
αναμένεις ανάπτυξη, όταν η βιομηχανία περιστέλλει την παραγωγή της. Φαύλος
κύκλος.
Ήταν ζήτημα χρόνου για τους πολίτες της Ευρώπης, που έβλεπαν
με τρόμο να τους πλησιάζει το πείραμα της Ελλάδος, να αντιδράσουν. Και ήταν
ζήτημα χρόνου οι ευρωπαίοι πολιτικοί να μην μπορούν να διαχειρισθούν το
πρόβλημα.
Τον Απρίλιο απώλεσε την ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή η
κεντροδεξιά κυβέρνηση της Ρουμανίας και η νέα, αριστερή, κυβέρνηση συμφώνησε
την προηγούμενη εβδομάδα με το ΔΝΤ τη χαλάρωση των μέτρων λιτότητας και την
αποκατάσταση των μισθών για τους δημόσιους υπαλλήλους.
Στα τέλη Απριλίου η ολλανδική κυβέρνηση δεξιάς-ακροδεξιάς
έπεσε ηρωικά, με αφορμή την επιχειρούμενη εφαρμογή νέου πακέτου λιτότητας. Η
χώρα οδεύει σε πρόωρες εκλογές, με άγνωστα αποτελέσματα.
Οι Γάλλοι έστειλαν στο σπίτι του το Σαρκοζί και ανέδειξαν το
σοσιαλιστή Ολάντ, που υπόσχεται ότι θα δώσει προτεραιότητα στην ανάπτυξη.
Στην Ελλάδα η έκπληξη της Κυριακής ακούει στο όνομα Σύριζα.
Και στην Ιταλία, σύμφωνα με τα πρώτα αποτελέσματα των
δημοτικών εκλογών, καταγράφεται θεαματική πτώση της κεντροδεξιάς και άνοδος της
κεντροαριστεράς.
Οι ψηφοφόροι της Ευρώπης αποδείχθηκαν σοφότεροι από την
μέχρι τώρα πολιτική ελίτ της, επισήμανε ο Πολ Κρούγκμαν, σε άρθρο του που
δημοσιεύθηκε χθες στους New York Times. Σχολιάζοντας τα εκλογικά αποτελέσματα
σε Γαλλία και Ελλάδα ο κ. Κρούγκμαν υποστηρίζει ότι το αποτέλεσμα αυτό θα
οδηγήσει σε ουσιαστικές αλλαγές πολιτικής στην Ευρώπη, έστω και αν παραμένει
ασαφές πόσο σύντομα θα γίνει κάτι τέτοιο. Το μόνον σίγουρο είναι, κατά τον
ίδιο, ότι ο χρόνος εξαντλείται για τη στρατηγική της ανάκαμψης μέσω της
λιτότητας.
Η Ευρώπη, λοιπόν, φαίνεται να αλλάζει. Μαζί με τους πολίτες
που αντιδρούν πυκνώνουν και οι φωνές οικονομικών παραγόντων που αναγνωρίζουν
ότι τα μέτρα λιτότητας δεν αποτελούν ασφαλή επιλογή, αλλά χρειάζεται πλέον και
ένα αναπτυξιακό σχέδιο, που θα δώσει προοπτική και διέξοδο στη χειμαζόμενη
ευρωπαϊκή οικονομία. Προτού το οικοδόμημα της καταρρεύσει συθέμελα. Και ο
στόχος αυτός προϋποθέτει μια ευρωπαϊκή Γερμανία και όχι μια γερμανική
Ευρώπη.