Μετά από περισσότερο από ένα χρόνο κρίσης, τα κράτη-μέλη της
ευρωζώνης εξακολουθούν να μάχονται για να σώσουν το κοινό τους νόμισμα.
Σχεδιάζουν να επιμείνουν στη δημοσιονομική πειθαρχία που είναι απαραίτητη
προκειμένου να καθησυχάσουν οι χρηματαγορές, ενώ παράλληλα θα υλοποιούν
αναπτυξιακά μέτρα. Όπως φαίνεται, μάλλον θα τα καταφέρουν.
Ανεξαρτήτως του αν η Ελλάδα αποχωρήσει από την ευρωζώνη ή
όχι, η Γερμανία τελικά θα κάνει ό,τι είναι απαραίτητο για να παραμείνει ζωντανό
το κοινό ευρωπαϊκό νόμισμα· το ευρώ είναι πολύ μεγάλο για να αποτύχει.
Η Γερμανίδα καγκελάριος 'Ανγκελα
Μέρκελ (Angela Merkel) και ο νεοεκλεγείς Γάλλος πρόεδρος Φρανσουά Ολάντ (François Hollande)
-οι ηγέτες του «άξονα» που στηρίζει ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)- μοιάζει
να κατευθύνονται προς έναν συμβιβασμό όσον αφορά τις εκκλήσεις του Βερολίνου
για λιτότητα και του Παρισιού για ανάπτυξη.
Αλλά αν φαίνεται πως υπάρχει ακόμα καιρός να διασωθεί το
ευρώ, η ΕΕ μάλλον φαίνεται να μην έχει πια περιθώρια. Τα γερμανικής έμπνευσης
μέτρα τιθάσευσης των ελλειμμάτων προκαλούν έντονες πολιτικές αντιδράσεις κατά
της ΕΕ που φαίνεται να προκαλούν τη διάλυσή της. Έχει ανοίξει ένα επικίνδυνο
χάσμα μεταξύ της συλλογικής διακυβέρνησης που χρειάζεται η Ευρώπη για να
ευδοκιμήσει και των τοπικών πληθυσμών, που γίνονται ανοικτά εχθρικοί στο ευρωπαϊκό
εγχείρημα. Η διάσωση του ευρώ είναι το εύκολο κομμάτι· η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση
μπορεί να αποδειχθεί πολύ δυσκολότερη και ανέφικτη.
Η ΕΕ προκάλεσε πολυετή οικονομική δυσπραγία στο όνομα του
«νοικοκυρέματος» των δημοσιονομικών των κρατών-μελών, αλλά με τον τρόπο αυτό
εξουδετέρωσε την ανάπτυξη. Στο τέλος του τρέχοντος έτους, το ελληνικό ΑΕΠ
αναμένεται να βρίσκεται 20% χαμηλότερα από ότι το 2009. Η Ιταλία κι η Ισπανία επέστρεψαν
στην ύφεση. Η ανεργία των νέων στην Ισπανία έχει πλέον φτάσει στο 50%. Όσο για
την ευρωζώνη συνολικά, το πρώτο τρίμηνο του 2012 είχε μηδενική
ανάπτυξη. Υπό αυτές τις συνθήκες φθείρονται οι δεσμοί που κρατούν
ενωμένη την ΕΕ. Η λιτότητα δεν οδήγησε απλά σε πτώση 11 κυβερνήσεις. Η μια
εκλογή μετά την άλλη αναδεικνύει την ενίσχυση των πολιτικών δυνάμεων που
αμφισβητούν την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Τα περισσότερα από τα κόμματα εξουσίας έχουν
συγκλίνει ιδεολογικά προς το κέντρο και παραμένουν οπαδοί της ΕΕ. Αλλά τα
κόμματα αυτά χάνουν ταχύτατα ολόκληρα μερίδια της πολιτικής «αγοράς» προς
όφελος μικρότερων κομμάτων της αριστεράς και της δεξιάς που είναι πολύ πιο
επιφυλακτικά με την ΕΕ.
Στις ελληνικές
εκλογές του περασμένου μηνός, το μερίδιο των ψήφων υπέρ των κομμάτων
εξουσίας μειώθηκε από 75% που ήταν το 2009
σε λίγο πάνω από 30%. Από την μείωση αυτή επωφελήθηκαν κυρίως κόμματα που
αντιτίθενται στο πρόγραμμα διάσωσης που εξασφαλίζει την παραμονή της Ελλάδας
στην ευρωζώνη. Καθώς το κομματικό τοπίο της χώρας θρυμματίστηκε σε τέτοιο βαθμό
που να είναι αδύνατο να σχηματισθεί κυβέρνηση, προκηρύχθηκαν νέες εκλογές,
για τις 17 Ιουνίου. Τη νέα προεκλογική περίοδο αναφέρεται πως
αρκετοί πολιτικοί που υποστηρίζουν τα μέτρα λιτότητας διστάζουν να εμφανισθούν
δημοσίως, φοβούμενοι για την σωματική τους ακεραιότητα.
Στον α' γύρο των γαλλικών
προεδρικών εκλογών της 22ας Απριλίου, σχεδόν το 30% του εκλογικού
σώματος ψήφισε είτε για την Μαρίν Λε Πεν
(Marine Le Pen) που το ακροδεξιό
της κόμμα τάσσεται υπέρ της αποχώρησης της Γαλλίας από την ευρωζώνη,
είτε για τον Ζαν-Λικ
Μελενσόν (Jean-Luc Mélenchon) που αρέσκεται να επιτίθεται κατά του
οικονομικού νεοφιλελευθερισμού της ΕΕ και της υπονόμευσης της γαλλικής εθνικής
κυριαρχίας από τις Βρυξέλλες. Λίγη έκπληξη μπορεί να μας προκαλέσει το γεγονός
πως ανάμεσα στους δύο γύρους οι διεκδικητές της προεδρίας Ολάντ και Νικολά Σαρκοζί (Nicolas Sarkozy)
ο πρόεδρος που εκθρονίστηκε μετά το αποτέλεσμα της 6 Μαΐου, έπαιξαν κι εκείνοι
το αντιευρωπαϊκό χαρτί.
The Washington Post/www.ppol.gr
(Ο Charles A. Kupchan είναι καθηγητής διεθνών σχέσεων στο
πανεπιστήμιο του Τζορτζτάουν των ΗΠΑ)