Ο Βολταίρος έχει μείνει στην Ιστορία για αρκετές του ιδιότητες: φιλόσοφος, συγγραφέας, ποιητής, δοκιμιογράφος, και πάνω απ' όλα εκπρόσωπος του γαλλικού Διαφωτισμού. Λιγότερο γνωστή είναι η ιδιότητά του ως οικονομολόγου. Κι όμως, οι σημερινοί διατελούντες σε σύγχυση πολιτικοί θα μπορούσαν να λύσουν πολλές από τις απορίες τους ανατρέχοντας στις ιδέες του συγγραφέα του «Φιλοσοφικού Λεξικού».
Το δημόσιο χρέος δεν αποτελεί γνώρισμα του 21ου αιώνα, επισημαίνουν στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ο Πατρίκ Νεέρτζ, από το Ερευνητικό Κέντρο της Σορβόννης για τη Γαλλική Γλώσσα και Λογοτεχνία του 17ου και 18ου αιώνα, και ο Νίκολας Κρονκ, διευθυντής του Ιδρύματος Βολταίρου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Την εποχή του Διαφωτισμού, τα ευρωπαϊκά κράτη αντιμετώπιζαν κι εκείνα προβλήματα χρέους, για διαφορετικούς βέβαια λόγους. Αν τα σημερινά ευρωπαϊκά κράτη χρηματοδοτούν ακριβά προγράμματα κοινωνικής πρόνοιας, τα κράτη εκείνης της εποχής έκαναν πολέμους για να ενισχύουν τις δυναστείες τους ή το κύρος τους και ξόδευαν ένα σωρό λεφτά για να πληρώνουν ξένους μισθοφόρους. Η Γαλλία πρωταγωνιστούσε σε τέτοιες περιπέτειες και κάλυπτε τα έξοδά της αυξάνοντας τους φόρους, επεμβαίνοντας στον πληθωρισμό, προσφεύγοντας στις τράπεζες ή κάνοντας στάσεις πληρωμών. Ως προς τις λύσεις τουλάχιστον, δεν έχουν αλλάξει πολλά πράγματα από τότε.
Ο Βολταίρος είχε μεγάλο προσωπικό πλούτο, «κάτι σπάνιο για έναν άνθρωπο των γραμμάτων» όπως συνήθιζε να λέει, τον οποίο διαχειριζόταν από τη βάση του στα ελβετικά σύνορα. Η αυτοκρατορία του περιλάμβανε μεταξύ άλλων μια επιχείρηση κατασκευής ρολογιών, όπου απασχολούνταν 1.000 εργαζόμενοι. Ως επιχειρηματίας, συνδύαζε τις θεωρίες του Ανταμ Σμιθ με τον προστατευτισμό. Ηταν δηλαδή ένας κλασικός Γάλλος. Κι επειδή δάνειζε μεγάλα ποσά σε ξένους πρίγκιπες, κατανοούσε πολύ καλά τους κινδύνους του χρέους. Αναγκάστηκε, για παράδειγμα, να δεχθεί τη χρεοκοπία του εκλέκτορα Καρόλου Θεοδώρου της Βαυαρίας, στον οποίο είχε δανείσει συνολικά 230.000 λίβρες. Δεν τις πήρε πίσω ποτέ.
Από την άλλη πλευρά, ο δούκας του Βίρτενμπεργκ αναγκάστηκε να πληρώσει τρεις φορές το δάνειο που είχε πάρει από τον εύπορο φιλόσοφο. «Να προσέχετε τους ξένους δανειστές», προειδοποιούσε ο Βολταίρος, σπεύδοντας να προσθέσει ότι το χρέος μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για τη βιομηχανία, εφόσον τα έσοδα διοχετεύονται στην κατανάλωση και τις επενδύσεις. «Οταν μια κυβέρνηση δανείζεται μόνο από τον λαό της», τόνιζε, «η εμπιστοσύνη και η κυκλοφορία του πλούτου αρκούν για να εξασφαλιστεί η αποπληρωμή του χρέους». Σε ευρωπαϊκή κλίμακα, κάτι τέτοιο θα ισοδυναμούσε στη σημερινή γλώσσα με τα ευρωομόλογα.
Ο Βολταίρος δεν ήταν όμως μόνο δανειστής γερμανών πριγκίπων που κοίταζε το συμφέρον του, σημειώνουν οι δύο αρθρογράφοι. Ηταν και ο αγαπημένος ποιητής του σημαντικότερου απ' αυτούς, του βασιλιά της Πρωσίας, που αργότερα έγινε γνωστός ως Φρειδερίκος ο Μέγας. Δεν μπόρεσε να τον αποτρέψει από το να κηρύξει πόλεμο κατά της Γαλλίας - και να τον κερδίσει. Θα μπορούσε όμως χωρίς αμφιβολία να τον πείσει να στηρίξει ένα ευρωομόλογο για τη χρηματοδότηση μιας Πεφωτισμένης Ευρώπης, της Πρωσίας συμπεριλαμβανομένης.
(από την εφημερίδα "Τα Νέα")