Στην Ελλάδα η έννοια –και η αξιοποίηση, συνακόλουθα- του
τεχνοκράτη είναι παρεξηγημένη. Ως ένα βαθμό δεν υπάρχει άδικο σε αυτή τη
θεώρηση. Γιατί οι τεχνοκράτες που κατά καιρούς έρχονται στη δημοσιότητα και εν
πολλοίς αξιοποιούνται στην κρατική μηχανή φέρουν κομματική ταμπέλα. Συνεπώς, οι
όποιες απόψεις και θέσεις τους περνούν μέσα από την κρησάρα της κομματικής
εξάρτησης τους. Είναι κι αυτό ένα σύμπτωμα της ελληνικής παθογένειας.
Εν
τούτοις, οι τεχνοκράτες είναι εξαιρετικά χρήσιμοι για την επίλυση, με τεχνικούς
όρους, διαφόρων ζητημάτων. Αρκεί να μην έχουν σχέση με την πολιτική και τα
βαρίδια της. Με τις απαραίτητες επιστημονικές γνώσεις τους μπορούν να
προσφέρουν τα φώτα τους, ώστε να επιδιωχθούν εφικτές και κυρίως άμεσες
συστημικές λύσεις, ενίοτε και διακυβέρνησης. Προφανώς, γι αυτό το λόγο έχουν
κατασυκοφαντηθεί, δεδομένου ότι αναδεικνύουν σε όλο της το μεγαλείο την
εκάστοτε πολιτική ανεπάρκεια.
Όταν,
λοιπόν, συντρέχει λόγος πολιτικής ανεπάρκειας είναι σκόπιμο να απευθυνόμαστε σε
τεχνοκράτες, που θα μελετήσουν τα δεδομένα και τους οικονομικούς μηχανισμούς
μιας δεδομένης κατάστασης και να προτείνουν λύσεις, χωρίς να υπολογίσουν το
εκάστοτε πολιτικό κόστος;
Το
ερώτημα μας απασχολεί για πολλούς λόγους. Ας προσπεράσουμε τη δύσκολη πολιτική
εξίσωση που θα κληθούμε να λύσουμε την επόμενη Κυριακή. Ας εστιάσουμε στα
προβλήματα της ενεργειακής αγοράς, τα οποία έχουν προσλάβει εκρηκτικά
χαρακτηριστικά τον τελευταίο μήνα. Γιατί αφέθηκαν να διογκωθούν χρόνιες
στρεβλώσεις και ενδημικά προβλήματα.
Αφού
η πολιτική και οι πολιτικοί κατά την τελευταία πενταετία δεν κατάφεραν να
συμφωνήσουν σε ένα μοντέλο αγοράς προσβάσιμο από όλους τους παίκτες, χωρίς
μονοπωλιακές συμπεριφορές και αποσπασματικές λύσεις, ίσως, είναι χρήσιμο η
όποια κυβέρνηση αναδειχθεί στις επερχόμενες εκλογές να αναθέσει σε μια ομάδα
τεχνοκρατών ικανών και αποδεδειγμένα «αδιάφθορων» να καταρτίσει ένα σχέδιο
αναπτυξιακής προοπτικής για την ενεργειακή αγορά, για το οποίο θα υπάρξει
ευρεία ομοφωνία. Δηλαδή, να συμφωνηθεί ότι οι δράσεις που θα συνομολογηθούν θα
εφαρμόζονται απαρέγκλιτα και με συνέπεια, χωρίς αλλαγές και πειραματισμούς από
όποιο κομματικό σχηματισμό ή και υπουργό αναλαμβάνει κάθε φορά την εξουσία και
τη συγκεκριμένη αρμοδιότητα.
Γνωρίζουμε
ότι ακούγεται ουτοπική η πρόταση για τα ελληνικά δεδομένα. Γνωρίζουμε, όμως,
ότι εφαρμόσθηκε με ευλάβεια από την Κύπρο, με εντυπωσιακά αποτελέσματα. Η
πρόοδος που καταγράφεται στην έρευνα για την εκμετάλλευση υδρογονανθράκων στο
νησί της Αφροδίτης ήταν και παραμένει έργο μιας αφανούς ομάδας τεχνοκρατών, που
ανέλαβε, με τη σύμφωνη γνώμη της πολιτικής και όλων των πολιτικών της Κύπρου,
από τη δεκαετία του 1990, να φέρει εις πέρας ένα τιτάνιο έργο, που είχε να
αντιπαλέψει όχι τις εσωτερικές διαφορετικές πολιτικές απόψεις, αλλά την απειλή
της παντοδύναμης Τουρκίας. Οι προτάσεις των τεχνοκρατών της Κύπρου εφαρμόσθηκαν
με συνέπεια από όλους τους Προέδρους της Κυριακής Δημοκρατίας, ξεκινώντας από
τον Κληρίδη και φθάνοντας, σήμερα, στο Χριστόφια. Και το ίδιο θα κάνει και ο
επόμενος Πρόεδρος, όποιος κι αν είναι αυτός.
Την
ίδια λογική ακολούθησε η Κύπρος και με το σοβαρό πρόβλημα της ηλεκτροδότησης
της, πέρυσι, το καλοκαίρι, μετά το δυστύχημα στο Μαρί. Τεχνοκράτες ανέλαβαν και
προώθησαν με εντυπωσιακά ταχύτατους ρυθμούς τις αναγκαίες λύσεις. Και τα
κατάφεραν.
Γιατί,
λοιπόν, να μην ακολουθήσουμε, τουλάχιστον στον ενεργειακό τομέα, την ίδια
πρακτική; Υπάρχουν μια σειρά από ζητήματα τα οποία δεν μπορούν πλέον να
περιμένουν και κυρίως δεν γίνεται να συνθλίβονται στις κομματικές μυλόπετρες
κάθε φορά. Γιατί η οικονομία της χώρας δεν έχει και πολλές ατμομηχανές για να
ξεφύγει από την κρίση που τη μαστίζει. Η ενέργεια μπορεί να αποτελέσει την
αιχμή του δόρατος για την αποκατάσταση του επενδυτικού κλίματος και τη
δημιουργία πολύτιμων θέσεων εργασίας, προκειμένου να βγούμε επιτέλους από το
σκοτεινό τούνελ στο οποίο έχουμε μπει. Άλλωστε, η ανάθεση των κρίσιμων
προτάσεων για τον τομέα της ενέργειας, συμπεριλαμβανομένης και της έρευνας για
υδρογονάνθρακες, θα μπορούσε να «λύσει» και τα χέρια των πολιτικών, που θα
έχουν έτοιμες λύσεις για τις οποίες θα έχει προηγηθεί ομοφωνία. Ουδείς θα
μπορεί να διαμαρτυρηθεί, ουδείς θα μπορεί να εκμεταλλευθεί καταστάσεις.
Για
να παραφράσουμε τον Ισοκράτη, στον Αρεοπαγιτικό, «στερεότερα θεμελιωμένη και
δικαιότερη δημοκρατία είναι εκείνη που αναθέτει στους πιο ικανούς πολίτες την
υπεύθυνη διαχείριση της εξουσίας». Αν ζούσε στην εποχή μας, σίγουρα θα είχε στο
νου του τους τεχνοκράτες.