Δεν χρειάζονται ιδιαίτερες γνώσεις ανωτέρων μαθηματικών ή
φυσικής για ν’ αντιληφθεί κάποιος ότι χωρίς την αδιάκοπτη παροχή ηλεκτρικού
ρεύματος σε λογικές τιμές ‘όχι μόνο δεν
μπορεί να υπάρξει ανάπτυξη αλλά δεν δύναται να λειτουργήσει στοιχειωδώς η
οικονομία. Και αυτό διότι σε μία ανεπτυγμένη σχετικά οικονομία όπως η Ελληνική
ένας πολύ μεγάλος αριθμός λειτουργιών βασίζονται στον ηλεκτρισμό, ενώ ο τομέας
των υπηρεσιών εδώ και αρκετά χρόνια
υπερτερεί έναντι των άλλων. Και η τάση παγκοσμίως είναι η σταδιακή
ηλεκτροδότηση των πάντων. Όμως τους τελευταίους μήνες ο κλάδος της παραγωγής, εμπορίας και
προμήθειας ηλεκτρικού ρεύματος κυριολεκτικά παραπαίει με σοβαρές δυσλειτουργίες
και προβληματικές καταστάσεις ετών να έχουν πλέον συσσωρευτεί και ν’
απειλούν άμεσα με μια πλήρη κατάρρευση το ενεργειακό σύστημα και την χώρα να
οδηγείται σε εκτενείς και ανεξέλεγκτες διακοπές ηλεκτροδότησης.
Ένα σύστημα το οποίο ως προς τον ηλεκτρικό του βραχίονα
βασίζεται σ’ ένα μοντέλο λειτουργίας Ευρωπαϊκών προδιαγραφών βάσει των γνωστών
Ευρωπαϊκών Οδηγιών με άξονα αναφοράς στην απελευθερωμένη και ανταγωνιστική
αγορά, πλην όμως στη χώρα μας εφαρμόζεται λειψό
με κέντρο βάρους την ΔΕΗ, η οποία χάρις στην ομηρεία των συνδικαλιστών
της, δεν έχει μπορέσει όλα αυτά τα χρόνια να εκσυγχρονιστεί και να λειτουργήσει
ανταγωνιστικά, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού μοντέλου, όπως ακριβώς συμβαίνει σε όλες τις άλλες χώρες της ΕΕ, μηδέ εξαιρουμένης
της Ιταλίας, της Ισπανίας κα Πορτογαλίας δηλ. τις χώρες του Ευρωπαϊκού νότου. Η
άρνηση ή αδυναμία της ΔΕΗ να συμμετέχει ισάξια στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας,
οδήγησε μοιραία σε μια συστηματική καταστρατήγηση του Κώδικα Λειτουργίας της
Αγοράς (πχ. μη τήρηση της 5ης ημέρας αναφοράς) με σοβαρές αρνητικές συνέπειες
στη λειτουργία της αγοράς συνολικά. Επιπλέον, στρεβλώσεις υπεισήλθαν με τα πέρα
πάσης λογικής, από πλευράς κόστους, προσδιορισμού των feed in tariffs που είναι υποχρεωμένος να πληρώνει ο
Διαχειριστής – σήμερα ονομάζεται ΛΑΓΗΕ – σ’ ένα διαρκώς αυξανόμενο αριθμό
παραγωγών ΑΠΕ και με το ειδικό τέλος ΑΠΕ να αδυνατεί να καλύψει έστω και ένα
μικρό ποσοστό των πληρωμών προς τους παραγωγούς. Εάν σε αυτά τα κόστη
προσθέσουμε και το cost recovery που είναι υποχρεωμένος ο ΛΑΓΗΕ να πληρώνει
τους ανεξάρτητους παραγωγούς ΑΠΕ, επιπλέον της οριακής τιμής (ΟΤΣ) για τις
ποσότητες ηλεκτρισμού που εγχύνουν στο σύστημα (στο pool δηλαδή), τότε φθάνουμε
στο σημερινό αδιέξοδο όπου το μηνιαίο έλλειμμα του ΛΑΓΗΕ αυξάνεται με ρυθμούς
25 – 30 εκατ., αφού οι χρηματοοικονομικές εκροές για την αγορά ηλεκτρικής
ενέργειας είναι κατά πολύ υψηλότερες από τα έσοδα από την πώληση ηλεκτρικής
ενέργειας στο δίκτυο.
Η προβληματική κατάσταση του ΛΑΓΗΕ με συσσωρευμένο έλλειμμα
της τάξης των 500 εκατ. ευρώ όπως είναι λογικό έχει επηρεάσει όλο το πλέγμα της
αγοράς και ιδίως την ΔΕΠΑ, το τελευταίο κομμάτι της αλυσίδας, αφού οι πελάτες
της, ΔΕΗ και Ανεξάρτητοι Παραγωγοί, αδυνατούν να την πληρώσουν για το αέριο που
αγοράζουν απ’ αυτήν αφού οι ίδιοι με την σειρά τους δεν μπορούν να πληρωθούν
από τον ΛΑΓΗΕ – μια εταιρεία διακανονισμών, θυγατρική της ΔΕΗ χωρίς δική της
κεφαλαιακή βάση. Το πρόσφατα εγκριθέν δάνειο 250 εκατ. ευρώ από το Ταμείο
Παρακαταθηκών και Δανείων (ΤΠΚΔ) προς ΔΕΠΑ και ΔΕΗ ανακουφίζει προσωρινά την
αγορά, αφού η ΔΕΠΑ θα συνεχίσει απρόσκοπτα τις εισαγωγές αεριού τους επόμενους
μήνες, όμως ουδόλως λύνει το πρόβλημα. Ένα πρόβλημα που έχει τις ρίζες του σ’
ένα λαθεμένο μοντέλο οργάνωσης της αγοράς και ακόμη πιο λαθεμένο τρόπο
εφαρμογής με τα χιλιάδες παραθυράκια, εξαιρέσεις και ειδικές ρυθμίσεις να
ευνοούν σκανδαλωδώς τους μεγάλους παίκτες με κίνδυνο τώρα να τινάξουν την αγορά
στον αέρα και να οδηγήσουν σε καθημερινές και εκτενείς διακοπές ηλεκτροδότησης.
Γι’ αυτό μια από τις άμεσες προτεραιότητες της νέας
κυβέρνησης – αφού πρώτα με την διαδικασία του επείγοντος και με πράξη
νομοθετικού περιεχομένου και την σύμφωνη γνώμη της Τροίκα αναχρηματοδοτήσει
πλήρως τον ΛΑΓΗΕ με ένα χαμηλότοκο και μακροπρόθεσμο δάνειο – θα πρέπει να
είναι η πλήρης αναδιάταξη της αγοράς
ηλεκτρισμού βάσει αλλαγών και βελτιώσεων του Κώδικα Λειτουργίας της Αγοράς Ηλεκτρικής ενέργειας και μέσω των
απαραίτητων τροποποιήσεων στο Ν4001/2011. Ακόμη θα πρέπει να αλλάξει άμεσα το
καθεστώς των Feed in Tariffs με στόχο
την μείωση των μηνιαίων εκροών του ΛΑΓΗΕ ώστε αυτός να οδηγηθεί σε πλήρως
ισοσκελισμένες χρήσεις, κάτι που αναπόφευκτα θα οδηγήσει σε μειώσεις των
τιμολογίων που πληρώνονται οι παραγωγοί ΑΠΕ. Όμως, όπως παρατηρεί γνωστό
στέλεχος της αγοράς, με εμπειρία λειτουργίας εκατοντάδες μεγαβάτ εγκατεστημένων
ΑΠΕ, «είναι προτιμότερο ως αυτοπαργαγωγοί
να πληρωνόμαστε μικρότερα ποσά σε τακτική βάση, παρά μεγαλύτερα τα οποία το
κράτος αδυνατεί να μας καταβάλει επί μήνες με αποτέλεσμα ν’ αυξάνονται τα χρέη
μας προς τις τράπεζες και στους προμηθευτές».
Παράλληλα με τις
επιβεβλημένες αλλαγές στο μοντέλο λειτουργίας της αγοράς θα πρέπει άμεσα να
καταργηθούν ή να περιορισθούν σοβαρά οι αψυχολόγητοι και καταστροφικοί φόροι
που επιβλήθηκαν, ιδίως στη χρήση φυσικού αερίου στην ηλεκτροπαραγωγή, τους
τελευταίους 12 μήνες. Ακόμη θα πρέπει να εκπονηθεί και να εφαρμοστεί άμεσα
βραχυπρόθεσμο σχέδιο εξυγίανσης της ΔΕΗ, χωρίς το οποίο το μέλλον της
επιχείρησης μοιάζει πλέον αβέβαιο. Το σχέδιο αυτό δεν σχετίζεται με τυχόν
ιδιωτικοποίηση, αλλά με άμεση ανάγκη δραστικής ανάταξης της επιχείρησης, μέσα
σ’ ένα περιβάλλον αγοράς. Τέλος, με τη λήψη άμεσων ρυθμιστικών μέτρων, πρέπει
να αντιμετωπιστεί η σχέση, μεταξύ χονδρεμπορικής και λιανικής αγοράς
ηλεκτρισμού.