Η πλατφόρμα του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Χέρμαν βαν
Ρομπέι, στη σύνοδο κορυφής, περιείχε 4 κεντρικές προτάσεις:
α)
Δημιουργία ενιαίου τραπεζικού χώρου, με δύο συστατικά: Πρώτον, ενίσχυση
της ευρωπαϊκής τραπεζικής αρχής με δικαίωμα ζωής ή θανάτου
(επανακεφαλαιοποίησης ή μη…) των τραπεζών. Δεύτερον (προκειμένου να
ανακοπεί η διαρροή καταθέσεων από τον Νότο στον Βορρά και από όλους στις
ΗΠΑ…), ευρωπαϊκή εγγύηση των καταθέσεων.
β) Ενιαίος
δημοσιονομικός χώρος. Ο προϋπολογισμός κάθε κράτους θα διαμορφώνεται με
ευθύνη και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Κατ’ ουσία, θα συνδιαμορφώνεται και
θα ελέγχεται σε ευρωπαϊκό επίπεδο όχι εκτάκτως (σε περίπτωση υπέρβασης
του ελλείμματος 3%...) αλλά σταθερά, για το 100% των εσόδων και των
δαπανών του. Αυτό, άλλωστε, συνιστά προϋπόθεση για την έκδοση
ευρωομολόγου χρέους.
γ) Ενιαίος χώρος μακροοικονομικής
πολιτικής. Θα υπάρχει ενιαίος, κεντρικός σχεδιασμός των διαρθρωτικών
αλλαγών σε κάθε εθνική οικονομία, ενιαίος σχεδιασμός μεταρρυθμίσεων στις
επιμέρους εθνικές αγορές εργασίας, υπηρεσιών, εμπορευμάτων.
δ)
Πολιτική ενοποίηση. Διαδικασία δημοκρατικής νομιμοποίησης όλων των
προηγουμένων, αναζήτηση διαδικασιών διαβούλευσης και απόφασης, δηλαδή,
ώστε όσα αποφασίζονται σε ευρωπαϊκό επίπεδο για τραπεζικό, δημοσιονομικό
και μακροοικονομικό χώρο, να επικυρώνονται από τα εθνικά κοινοβούλια.
Η
σύνοδος φαίνεται ότι κατέληξε βασικά στα εξής:
Πρώτον,
ότι υπάρχει η βούληση οι ευρωπαϊκοί μηχανισμοί διάσωσης (EFSF και ESM)
με απλούστερες διαδικασίες να αγοράζουν ομόλογα κρατών–μελών στην
πρωτογενή και στη δευτερογενή αγορά, ώστε να σταθεροποιούν τις αγορές
κρατικών ομολόγων, χωρίς να έχουν προτεραιότητα αποπληρωμής τους έναντι
των ιδιωτών δανειστών. Η απόφαση αναμένεται στις 9 Ιουλίου. Τι αλλάζει
από τη σημερινή πρακτική διάσωσης; Τα κράτη που έχουν πρόβλημα θα
υφίστανται ένα δημοσιονομικό «σκανάρισμα» από την Επιτροπή, θα συμφωνούν
σε ένα Μνημόνιο με μέτρα και σαφές χρονοδιάγραμμα και, στη συνέχεια, θα
ελέγχονται ώστε να διασφαλίζεται η τήρηση του Μνημονίου, αλλά η διάσωση
δεν θα γίνεται την εσχάτη ώρα. Η διάγνωση και η παρέμβαση θα γίνονται
νωρίτερα, τα μέτρα λιτότητας δεν θα επιβάλλονται εκτάκτως την τελευταία
στιγμή αλλά έγκαιρα και, έτσι, με ηπιότερο τρόπο.
Δεύτερον,
ότι υπάρχει η βούληση ο μόνιμος μηχανισμός διάσωσης, ESM, να δανείζει
τις τράπεζες που έχουν ανάγκη επανακεφαλαιοποίησης απευθείας, δηλαδή
χωρίς αυτά τα κεφάλαια να χρεώνονται στα κράτη και να επιβαρύνουν το
χρέος τους. Απόφαση αναμένεται τον Οκτώβριο. Το θέμα είναι εξαιρετικά
σύνθετο (ποιο ρόλο θα αναλάβει η ΕΚΤ, πόσες άραγε θα είναι οι
κεφαλαιακές ανάγκες εξαιτίας και της ύφεσης έως τότε, με πόσα κεφάλαια
και πώς θα χρηματοδοτηθεί ο ESM;..) και κρύβει συγκρούσεις μεγάλων
συμφερόντων (το Σίτι του Λονδίνου, ως γνωστόν, απεχθάνεται την ενίσχυση
της τραπεζικής εποπτείας).
Τρίτον, ότι υπάρχει η βούληση
να διαμορφωθεί ένα αναπτυξιακό πακέτο ύψους 120 δισ. ευρώ, μέσω της
κεφαλαιακής ενίσχυσης της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων κατά 10 δισ.,
που, με μόχλευση, θα χρηματοδοτήσουν έργα έως 60 δισ. στα οποία θα
προστεθούν 60 δισ. ευρώ από τα αδιάθετα κεφάλαια, που τώρα λιμνάζουν στα
διαρθρωτικά ταμεία.
Η Ελλάδα (λόγω της κατάστασής
της…) δεν έχει ουσιαστικό λόγο στα μεγάλα θέματα της ευρωπαϊκής
ενοποίησης. Αλλωστε, αυτό αποτυπώνεται και στον εσωτερικό δημόσιο
διάλογο: Μιλάμε σχεδόν αποκλειστικά για το αναπτυξιακό πακέτο και,
βεβαίως, καλλιεργούνται (ως συνήθως…) μεγάλες προσδοκίες. Αξίζει να
έχουμε υπόψη τα εξής: Κρίσιμο θέμα είναι η υλοποίηση της συμφωνημένης
πολιτικής, του Μνημονίου. Γιατί, αν δεν σεβαστούμε τις συμφωνίες, απλώς
δεν θα πάρουμε ούτε ευρώ. Αν τις σεβαστούμε, δύο είναι οι δυσκολίες προς
αντιμετώπιση:
α) Η Ελλάδα έχει περίπου 12 δισ. ευρώ
κοινοτικά κονδύλια που δεν έχει καταφέρει να απορροφήσει. Αυτά δεν είναι
δεδομένα, «δικά μας», στα οποία θα προστεθούν λίγα ακόμη. Αν θα τα
διατηρήσουμε και αυξήσουμε ή θα τα δούμε να περικόπτονται, θα εξαρτηθεί
κυρίως από τον βαθμό που θα έχουν προχωρήσει οι διαδικασίες απορρόφησής
τους μέχρι τον Οκτώβριο – οπότε θα ληφθεί η απόφαση. Αν τρέξουμε,
κερδίζουμε. Αν αμελήσουμε, χάνουμε.
β) Εχει αρχίσει η
πανευρωπαϊκή διαπραγμάτευση για το Ε΄ κοινοτικό πακέτο στήριξης,
2014–2020. Η τελική κατανομή θα γίνει το 2013. Με τα σημερινά κριτήρια, η
Ελλάδα θα λάβει από 4 έως 9 δισ. λιγότερα από όσα είχε λάβει με το Δ΄
ΚΠΣ. Ητοι, μόνον 11 δισ. ευρώ στην κακή περίπτωση και 15–16 δισ. ευρώ
στην καλή περίπτωση. Δεδομένου και του ανταγωνισμού που έχουμε από τις
νέες, φτωχότερες χώρες της Ενωσης, αν θέλουμε να πάρουμε 15–16 δισ. και
να μην αποκλειστούν όλες οι περιφέρειες της Ελλάδας πλην τριών,
απαιτούνται συνέπεια, συνοχή, σκληρή δουλειά και πολλή τύχη…
Η
τύχη δεν εξαρτάται από τη βούλησή μας. Εξαρτώνται τα υπόλοιπα.
(από την εφημερίδα "ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ", 01/07/2012)