Τον Ιούλιο, εκτός απρόοπτου, η Shell θα ξεκινήσει
ερευνητικές γεωτρήσεις στα νερά, βόρεια της Αλάσκας. Η έναρξη των γεωτρήσεων
στον Αρκτικό Κύκλο θα είναι μια επαναστατική εξέλιξη στον αγώνα δρόμου για την
εκμετάλλευση των νέων πετρελαιοπαραγωγικών πηγών, καθώς η αδειοδότηση της Shell
θα πυροδοτήσει νέα εντατικοποίηση του ρυθμού εξερεύνησης και εκμετάλλευσης του
πλούτου που βρίσκεται κάτω από τα παγωμένα νερά της Αρκτικής. Επιπλέον, όχι
μόνο θα ανοίξει ένα νέο μεγάλο μέτωπο εκμετάλλευσης πόρων για τις αμερικανικές
επιχειρήσεις, αλλά θα είναι κι ένα μεγάλο βήμα προς την επίτευξη του «αιωνίου»
στόχου των αμερικανικών κυβερνήσεων, την απεξάρτηση, δηλαδή, της χώρας από
ξένους πετρελαιοπαραγωγούς. Σύμφωνα με στελέχη της εταιρείας, με την
εκμετάλλευση του Αρκτικού Κύκλου, η Shell θα μπορεί να παράγει 1 εκατομμύριο
βαρέλια ακατέργαστου πετρελαίου την ημέρα, δηλαδή κάτι παραπάνω από το 10% της
σημερινής παραγωγής πετρελαίου της χώρας.
Ο μεγαλύτερος κίνδυνος στα σχέδια της Shell, η οποία
προσπαθεί να αδειοδοτηθεί για πάνω από επτά χρόνια και με κόστος πάνω από 4
δισ. δολάρια, ήταν η διαρροή πετρελαίου στον Κόλπο του Μεξικού τον Απρίλιο του
2010. Η διαρροή καθυστέρησε τα σχέδια της Shell, αλλά δεν μείωσε την ασφυκτική
πίεση την οποία ασκούσε στην κυβέρνηση. Παρά την εμφάνιση άλλων εμποδίων, όπως
η αναίρεση αδειών από την Υπηρεσία Περιβαλλοντικής Προστασίας, με τη βοήθεια
του πρόεδρου Ομπάμα, η Shell κατάφερε να πετύχει τον στόχο της.
Η κίνηση της αδειοδότησης της Shell αποτελεί το τελευταίο
κεφάλαιο στην προσπάθεια του προέδρου Ομπάμα να κρατήσει τις ισορροπίες ανάμεσα
στην προστασία του περιβάλλοντος και τα οικονομικά συμφέροντα. Ο Αμερικανός
πρόεδρος είχε χαροποιήσει τις περιβαλλοντικές οργανώσεις όταν καθυστέρησε την
κατασκευή ενός αγωγού πετρελαίου από τον Καναδά και επέβαλε αυστηρότερα μέτρα
στα εργοστάσια για τη μείωση των αέριων ρύπων. Παρ' όλα αυτά, έχει απορρίψει
άλλα περιβαλλοντικά μέτρα, όπως για τη ρύθμιση του όζοντος, το οποίο κρίθηκε
πολύ ακριβό. Η τωρινή απόφασή του, προς όφελος των πετρελαιοπαραγωγών, έχει
προκαλέσει μια αναμενόμενη θύελλα αντιδράσεων τόσο από κατοίκους της περιοχής
όσο και από περιβαλλοντικές οργανώσεις.
Οι οργανώσεις προειδοποιούν ότι οι γεωτρήσεις είναι πολύ
επικίνδυνες για το περιβάλλον. Αναφέρουν χαρακτηριστικά ως συνέπειες την
καταστροφή των ακτών της Αλάσκας και τη διαιώνιση της αμερικανικής εξάρτησης
από τα ορυκτά καύσιμα. Ενα στέλεχος περιβαλλοντικής οργάνωσης λέει πως «δεν
πιστεύαμε ποτέ ότι η αδειοδότηση για εξόρυξη πετρελαίου στον Αρκτικό Ωκεανό θα
γινόταν από πρόεδρο του Δημοκρατικού Κόμματος. Πόσω μάλλον από έναν που θέλει
να είναι επαναστατικός».
Την πιο δύσκολη δουλειά την έχουν στελέχη και υπάλληλοι των
κυβερνητικών περιβαλλοντικών υπηρεσιών. Εγκλωβισμένοι ανάμεσα στο καθήκον τους
για την προστασία του περιβάλλοντος και στην επιθυμία της προεδρίας για
εντατικοποίηση των εξορύξεων, με χαρακτηριστικό τον ταχύ ρυθμό αδειοδοτήσεων,
έχουν βρεθεί χωρίς τη δυνατότητα να περάσουν όλα τα μέτρα που χρειάζονται.
Συνοψίζοντας αυτήν την κατάσταση, ένας υπάλληλος που φοβάται τις γεωτρήσεις
στον Αρκτικό Κύκλο, δηλώνει πως «δεν μπορούμε να το σταματήσουμε. Το μόνο που
μπορούμε να κάνουμε είναι να το κάνουμε λιγότερο βλαβερό».
Oι κάτοικοι ανησυχούν για τη θαλάσσια ζωή
Οι εξελίξεις στην αδειοδότηση της Shell για γεωτρήσεις στα
νερά βόρεια της Αλάσκας έχουν προκαλέσει έντονες αντιδράσεις και συζητήσεις
στους Ινουπιάτ, την κοινότητα των ιθαγενών που ζει κοντύτερα στις μελλοντικές
γεωτρήσεις. Παρ' ότι η κοινότητα βασίζεται στην παραγωγή πετρελαίου όχι μόνο
για δουλειές, αλλά και για την είσπραξη κοινοτικών εισφορών, η θάλασσα αποτελεί
την κυρία πηγή των τροφίμων της, αλλά και ένα μέσο διαιώνισης του πολιτισμού
της.
Ο φυσικός κόσμος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής των
5.000 Εσκιμώων που ζουν στη βόρεια ακτή της Αλάσκας. Ο πρόεδρος ενός χωριού
ανέφερε χαρακτηριστικά: «Ανησυχώ γιατί βασιζόμαστε στη θάλασσα για να ζήσουμε.
Βασιζόμαστε στις φάλαινες, στους θαλάσσιους ίππους και στις φώκιες».
Πανάρχαια παράδοση
Το κυνήγι φαλαινών αποτελεί αρχαία παράδοση στις κοινότητες.
Το κρέας των άτυχων φαλαινών μοιράζεται στην κοινότητα μαζί με παραδοσιακές
ιστορίες και παραμύθια. Τα κυνηγετικά τρόπαια στολίζουν κτίρια και γραφεία.
Ομως, οι Εσκιμώοι έμαθαν να βασίζονται και στη βιομηχανία
πετρελαίου. Πριν από την εμφάνιση των εταιρειών πετρελαίου στην Αλάσκα, τα
περισσότερα χωριά δεν είχαν ηλεκτρικό, τρεχούμενο νερό και σχολεία. Οταν
κατασκευάστηκε ένας μεγάλος πετρελαιαγωγός, στα τέλη της δεκαετίας του 1970, η
βόρεια Αλάσκα άρχισε να παράγει μέχρι και το 20% του αμερικανικού πετρελαίου.
Αυτό επιτρέπει στην τοπική αυτοδιοίκηση να έχει μέχρι και 350 εκατομμύρια
δολάρια προϋπολογισμό.
Οι κάτοικοι της περιοχής όχι μόνο δεν πληρώνουν φόρους, αλλά
εισπράττουν και εισφορές από τον προϋπολογισμό. Μια τετραμελής οικογένεια
εισέπραξε πέρυσι περίπου πέντε χιλιάδες δολάρια.
Παρ' όλα αυτά, η κοινή γνώμη στην Αλάσκα είναι αντίθετη με
τα νέα μέτρα. Δύο μεγάλες περιβαλλοντικές καταστροφές έχουν στρέψει τις τοπικές
κοινότητες εναντίον της πετρελαιοβιομηχανίας. Η διαρροή στον Κόλπο του Μεξικού,
αλλά κυρίως όταν το 1989 το τάνκερ ΕΞΟΝ ΒΑΛΝΤΕΖ εξώκειλε προκαλώντας μεγάλη
οικολογική καταστροφή, έχουν αυξήσει τις περιβαλλοντικές ανησυχίες των τοπικών
κατοίκων. Φοβούνται πως οι γεωτρήσεις θα ταράξουν τις μεταναστευτικές πορείες
των φαλαινών και ότι μια πιθανή διαρροή θα δηλητηριάσει τις φάλαινες.
Κενά στα σχέδια δράσης
Επίσης, πολλοί κυβερνητικοί αξιωματούχοι διαμαρτύρονται ότι
παρά τα νέα σκληρά μέτρα που μελετώνται για την αντιμετώπιση πιθανών διαρροών,
τα οποία μάλιστα επαναπροσδιορίσθηκαν μετά την καταστροφική διαρροή στον Κόλπο
του Μεξικού, υπάρχουν ακόμα πολλά κενά στα σχέδια άμεσης δράσης.