Ενέργεια: Το Νέο Status στην Κύπρο

Η εύρεση φυσικού αερίου και ενδεχομένως πετρελαίου στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου αλλάζει άρδην το ενεργειακό σκηνικό της χώρας μας, η οποία μπορεί, πλέον, να ευελπιστεί στην παραγωγή ενέργειας από δικούς της πόρους, αλλά και στο να καταστεί σταδιακά εμπορικός «παίκτης» σε ένα χρυσοφόρο τομέα.

Το ΙΝ Business, θέλοντας να ρίξει φως στο κυπριακό ενεργειακό τοπίο, καταγράφει τα σημερινά του δεδομένα, ποιες αλλαγές και οφέλη θα επιφέρει η εξόρυξη του φυσικού αερίου από το Οικόπεδο 12. Απαντά, επίσης, σε καίρια ερωτήματα που αφορούν στη σωστή εκμετάλλευση και την αξιοποίηση του φυσικού πλούτου του νησιού.

Τρέφει, συντηρεί, μετακινεί, ζεσταίνει, δροσίζει, σώζει ζωές. Η ενέργεια αποτελεί καθοριστικό παράγοντα για την επιβίωση και τη διαμόρφωση των συνθηκών της ζωής του ανθρώπου. Τίποτα δεν κινείται δίχως αυτή. Στην ενέργεια στηρίζεται κάθε νοικοκυριό για τη λειτουργία του, από αυτήν εξαρτώνται το παγκόσμιο εμπόριο, η βιομηχανία, η γεωργία, οι υπηρεσίες και οι μετακινήσεις μας σε στεριά, θάλασσα και αέρα. Στην ενέργεια βασίζεται εν ολίγοις η οικονομία και η ίδια η ζωή.

Με το πετρέλαιο να αποτελεί τη σπουδαιότερη πηγή ενέργειας παγκοσμίως και τα αποθέματα να περιορίζονται απειλητικά, η εκτόξευση του κόστους της ενέργειας επήλθε με μαθηματική ακρίβεια. Μόνος τρόπος για αντιμετώπιση της κατάστασης παραμένει η εξεύρεση άλλων πηγών ενέργειας, ανανεώσιμων και μη, όπως είναι το φυσικό αέριο για το οποίο τόσο ντόρος γίνεται στην Κύπρο τους τελευταίους μήνες.

Η ανεύρεση κοιτάσματος φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της χώρας και η προοπτική απεξάρτησης από την εισαγωγή καυσίμων ανοίγει νέους ορίζοντες για την ενεργειακή πορεία της χώρας, την οικονομία και την ανάπτυξή της.

ΚΥΠΡΟΣ
Eτήσια εισαγωγή ενέργειας €1.3 δις
Η Κύπρος σήμερα βασίζεται εξολοκλήρου στην εισαγωγή πετρελαίου για την παραγωγή ενέργειας. Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία, το κόστος εισαγωγής πρωτογενούς ενέργειας το 2010 ανήλθε στο 1.3 δις ευρώ, αποτελώντας, περίπου, 19,7% του κόστους των συνολικών εισαγωγών της χώρας ή ποσό που ισοδυναμεί με το 7,3% του ΑΕΠ της Κύπρου. Το κόστος αυξήθηκε αρκετά από τα 970 εκ ευρώ που ήταν το 2009, όμως υπενθυμίζεται ότι το ποσό αυξομειώνεται ανάλογα με τις τιμές που επικρατούν στη διεθνή αγορά.
Ταυτόχρονα, σημαντικός είναι και ο ρυθμός αύξησης της ενεργειακής ζήτησης. Η μέση ετήσια αύξηση της τελικής ενεργειακής κατανάλωσης κατά τη δεκαετία 2000 - 2010 ήταν 1,7%, ενώ μόνο από το 2009 έως το 2010 σημειώθηκε ετήσια μείωση -0.6%. Η μέση ετήσια αύξηση της τελικής ηλεκτρικής κατανάλωσης κατά τη χρονική περίοδο 2000 - 2010 ήταν 6,1%.

Στην πρωτογενή κατανάλωση, το 2010 ποσοστό της τάξης του 95,6% προερχόταν από προϊόντα πετρελαίου, το 3,7% από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και το 0,7% από στερεά καύσιμα. Στην τελική κατανάλωση τα προϊόντα πετρελαιοειδών αποτελούσαν το 72,1%, οι ΑΠΕ το 5,4%, τα βιοκαύσιμα το 0,8%, τα στερεά καύσιμα το 1% και ο ηλεκτρισμός το 21,5%.

Ο κλάδος των μεταφορών παραμένει ο σημαντικότερος τομέας ζήτησης ενέργειας. Στοιχεία του 2009 αναφέρουν ότι ο κλάδος αντιπροσώπευε το 53,3% της τελικής κατανάλωσης πετρελαιοειδών, ο οικιακός τομέας και οι υπηρεσίες το 32,2% και η βιομηχανία το 14,5%.

Τρεις σταθμοί των 1118 MW

Μιας και δεν υπάρχουν πρωτογενείς πηγές ενέργειας, η Αρχή Ηλεκτρισμού Κύπρου (ΑΗΚ) βασίζεται αποκλειστικά σε εισαγόμενα καύσιμα, κυρίως μαζούτ. Σήμερα διαθέτει τρεις ηλεκτροπαραγωγούς σταθμούς με συνολική εγκατεστημένη ισχύ 1118 MW ως εξής:
- Σταθμός Βασιλικού (3 x 130 MW ατμοηλεκτρικές μονάδες) - 390 MW
- Σταθμός Βασιλικού (1 x 38 MW αεριοστρόβιλος) - 38 MW
- Σταθμός Δεκέλειας (6 x 60 MW ατμοηλεκτρικές μονάδες) - 360 MW
- Σταθμός Μονής (6 x 30 MW ατμοηλεκτρικές μονάδες) - 180 MW
- Σταθμός Μονής (4 x 37,5 MW αεριοστρόβιλοι) - 150 MW
Μετά την έκρηξη στο Μαρί ο ηλεκτροπαραγωγός σταθμός Βασιλικού υπέστη τεράστιες ζημιές, που είχαν ως αποτέλεσμα την αναστολή της λειτουργίας του. Όντας το μεγαλύτερο έργο υποδομής της χώρας, που παρήγαγε το 50% της ενέργειας του νησιού, η καταστροφή του οδήγησε στην εκτόξευση του κόστους της. Στόχος είναι σήμερα η επαναφορά του σταθμού σε πλήρη λειτουργία το συντομότερο δυνατό.
ΚΟΣΜΟΣ

Από την πρώτη γεώτρηση στην εξάρτηση

Το πετρέλαιο, μαζί με το φυσικό αέριο, τους γαιάνθρακες, το λιγνίτη και το ουράνιο αποτελούν ορυκτά καύσιμα και μη ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Ο μαύρος χρυσός ή Τσάι του Τέξας, όπως ονομάζεται το πετρέλαιο, αποτελεί σήμερα τη σπουδαιότερη φυσική πηγή ενεργείας και την κινητήριο δύναμη του πλανήτη μας.
Η πρώτη γεώτρηση για την αναζήτηση πετρελαίου έγινε στη Δυτική Πενσυλβάνια το 1859. Με τη Βιομηχανική Επανάσταση τον 20ο αιώνα και την εμφάνιση του αυτοκινήτου, η χρήση του πετρελαίου προχώρησε τόσο ώστε η πετρελαϊκή βιομηχανία να γίνει η πρώτη πηγή ενέργειας στον κόσμο.
Έτσι, ενώ το 1870 η παγκόσμια παραγωγή πετρελαίου ήταν μικρότερη από 1.000.000 τόνους το χρόνο, σύντομα ξεπέρασε τους 3.000.000.000. Σήμερα το πετρέλαιο αποτελεί σημαντική πρώτη ύλη στη βιομηχανία των πετροχημικών, αλλά τη μεγαλύτερη εφαρμογή βρίσκει στην παραγωγή ενέργειας, από την οποία εξαρτάται το παρόν και το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας.
Το πετρέλαιο χρησιμοποιείται, συνήθως, για την παραγωγή καυσίμων για μηχανές εσωτερικής καύσης, ενώ αποτελεί και πρώτη ύλη για πολλά χημικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των διαλυτών, των λιπασμάτων και των φυτοφαρμάκων. Χρησιμοποιείται, επίσης, στα συνθετικά προϊόντα, όπως στα πλαστικά, στα απορρυπαντικά και σε ορισμένες εκρηκτικές ύλης.

ΑΝΑΝΕΩΣΙΜΕΣ ΠΗΓΕΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (ΑΠΕ)

Ποιες είναι, πού και πώς αξιοποιούνται

Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια, η γεωθερμία και η βιομάζα αποτελούν ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, οι οποίες από τη φύση τους ανανεώνονται και είναι διαρκώς διαθέσιμες. Είναι φιλικές προς το περιβάλλον, καθώς δεν αποδεσμεύουν υδρογονάνθρακες, διοξείδιο του άνθρακα ή τοξικά και ραδιενεργά απόβλητα, όπως οι υπόλοιπες πηγές που χρησιμοποιούνται σε μεγάλη κλίμακα.
Ωστόσο, η σχετικά υψηλή τιμή των νέων ενεργειακών εφαρμογών, ορισμένα τεχνικά προβλήματα εφαρμογής, πολιτικές και οικονομικές σκοπιμότητες - που έχουν να κάνουν με τη διατήρηση του παρόντος «στάτους κβο» στον ενεργειακό τομέα - εμπόδισαν παγκοσμίως την εκμετάλλευση έστω και μέρους αυτού του δυναμικού.

Ηλιακή ενέργεια: Φωτοβολταϊκά και ηλιακά θερμικά συστήματα
Ηλιακή ενέργεια είναι το σύνολο των διαφόρων μορφών ενέργειας που προέρχονται από τον ήλιο, η ακτινοβολία του οποίου τροφοδοτεί με ενέργεια.

Με τη χρήση του ηλιακού θερμοσίφωνα η Κύπρος πρωτοπορεί στην ΕΕ στον τομέα της ηλιακής ενέργειας, με σχεδόν 1 τ.μ. εγκατεστημένη ισχύ ηλιακού συλλέκτη ανά κάτοικο.

Η ηλιακή ενέργεια αξιοποιείται: Mε τη χρήση θερμικών ηλιακών συστημάτων που συλλέγουν την ηλιακή ακτινοβολία και τη μετατρέπουν σε θερμότητα. Mε παθητικά ηλιακά συστήματα και δομικά στοιχεία σε οικοδομές για την άμεση ή έμμεση εκμετάλλευσή της. Mε την άμεση μετατροπή της ηλιακής ενέργειας σε ηλεκτρική με τη χρήση των φωτοβολταϊκών συστημάτων που τροφοδοτούν ηλεκτρικές συσκευές και φορτίζουν ηλεκτρικούς συσσωρευτές.

Τα θετικά της ηλιακής ενέργειας είναι η μηδενική ρύπανση, η αθόρυβη λειτουργία, η αξιοπιστία και η μεγάλη διάρκεια ζωής. Ακόμα, η απεξάρτηση από την τροφοδοσία καυσίμων, το μηδενικό κόστος παραγωγής ενέργειας και η ελάχιστη συντήρηση. Ωστόσο, τα συστήματά της έχουν υψηλό κόστος κατασκευής και παρουσιάζουν προβλήματα στην αποθήκευση της ενέργειας.
Αιολική ενέργεια – ανεμογεννήτριες

Πρόκειται για την ενέργεια που παράγεται από την εκμετάλλευση του ανέμου, αποφέροντας εξοικονόμηση σημαντικών ποσοτήτων συμβατικών καυσίμων και πολλά άλλα οφέλη. Υπολογίζεται ότι η παραγωγή ηλεκτρισμού μιας μόνο ανεμογεννήτριας ισχύος 550 kW σε ένα χρόνο υποκαθιστά την ενέργεια που παράγεται από την καύση 2.700 βαρελιών πετρελαίου. Αποτρέπει, επίσης, την εκπομπή 735, περίπου, τόνων CO2 ετησίως, καθώς και δυο τόνων άλλων ρύπων, ενώ ταυτόχρονα συμβάλλει στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας.
Υπολογίζεται ότι στην Κύπρο έως το τέλος του καλοκαιριού θα έχουν εγκατασταθεί ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 135.9 MW.

Βιομάζα
Η δημιουργία μονάδων παραγωγής βιοαερίου, κυρίως από απόβλητα χοιροστασίων, θεωρείται ιδιαίτερα σημαντική για την Κύπρο, εφόσον η λειτουργία των μονάδων αυτών - πλησίον χώρων εκτροφής - θα επιλύσει ταυτόχρονα και δυνητικά περιβαλλοντικά προβλήματα που σχετίζονται με τη συσσώρευση ζωικών αποβλήτων, τη ρύπανση και τη δυσοσμία. Παράλληλα μπορεί να αποδώσει επιπλέον εισοδήματα στους αγρότες.

Γεωθερμία
Η εφαρμογή γεωεναλλάκτης θερμότητας παρουσιάζει σημαντική αύξηση τον τελευταίο χρόνο. Η τεχνολογία έχει ήδη εφαρμοστεί σε νοσοκομεία, ξενοδοχεία, κτίρια εταιρειών και ιδιωτικές κατοικίες στην Κύπρο.
Η τεχνολογία είναι δυνατό να προσφέρει εξοικονόμηση της τάξης του 55% με 75% στην ενέργεια που απαιτείται για θέρμανση και ψύξη με συμβατικά καύσιμα, ανάλογα με το μέγεθος του κτιρίου. Το Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, σε συνεργασία με το ΤΕΠΑΚ, διεξάγουν σήμερα γεωτεχνική χαρτογράφηση της χώρας, με στόχο τη διερεύνηση της δομής του εδάφους και τον καθορισμό των γεωθερμικών παραμέτρων των στρωμάτων. Αυτό θα συμβάλει στον αποδοτικότερο σχεδιασμό των γεωθερμικών συστημάτων και στον καλύτερο δυνατό κλιματισμό των κτιρίων.

ΑΠΕ: Κυπριακό σχέδιο δράσης

Το σχέδιο δράσης για την ανάπτυξη των ΑΠΕ στην Κύπρο ετοιμάστηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις της Οδηγίας 2009/28/ΕΚ και προβλέπει αύξηση του ποσοστού τους στην τελική εγχώρια κατανάλωση ενέργειας ως εξής: 2011 - 2012: 4,12%
2013 - 2014: 5,97%
2015 - 2016: 7,45%
2017 - 2018: 9,47%
2019 - 2020: 13%
Μέχρι το 2020 αναμένεται να εγκατασταθούν στην Κύπρο συστήματα ηλεκτροπαραγωγής από ΑΠΕ συνολικής δυναμικότητας 584 MW, τα οποία θα περιλαμβάνουν: Αιολικά πάρκα 300 MW, εμπορικά φωτοβολταϊκά 192 MW, μονάδες βιομάζας - βιοαερίου 17 MW και ηλιοθερμικό σταθμό 75 MW.

Κύπρος: Εταιρείες πετρελαιοειδών

Τα κομμάτια του πάζλ της ενέργειας στην Κύπρο συνθέτουν οι εταιρείες Petrolina (Holdings) Ltd, ExxonMobil Cyprus Ltd, ΕΚΟ Ελληνικά Πετρέλαια Κύπρου, Lukoil Cyprus Ltd, Staroil, Total Plus και VTT Vasiliko Ltd. Οι εταιρείες Synergaz και Intergaz ασχολούνται με την εισαγωγή, αποθήκευση και διανομή υγραερίου (LPG), ενώ η BP Eastern Mediterranean Ltd και η PPT Aviation Services Ltd με τη διάθεση και εμπορία καυσίμων στις αερομεταφορές και πλοία. Η διανομή τελικών προϊόντων πετρελαιοειδών πραγματοποιείται από 260 πρατήρια λιανικής πώλησης.

ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ

Τι είναι, πού και πώς αξιοποιείται

Το φυσικό αέριο αποτελείται από υδρογονάνθρακες σε αέρια μορφή, εκ των οποίων κυρίως μεθάνιο σε ποσοστό άνω του 90%. Είναι ελαφρύτερο από τον αέρα και δεν είναι τοξικό.
Μπορεί να χρησιμοποιηθεί τόσο στη βιομηχανία, από τους επαγγελματίες και τα εργοστάσια παραγωγής ηλεκτρισμού, όσο και στο σπίτι. Η οικιακή χρήση αφορά κυρίως στην κεντρική ή την ατομική θέρμανση, στο ζεστό νερό, το μαγείρεμα και τον κλιματισμό.
Εξάγεται από υπόγειες κοιλότητες, στις οποίες βρίσκεται υπό υψηλή πίεση. Σε αυτές τις κοιλότητες το φυσικό αέριο σχηματίστηκε με τρόπο παρόμοιο με εκείνο του σχηματισμού του πετρελαίου. Ακολούθως μεταφέρεται προς τους τόπους όπου πρόκειται να χρησιμοποιηθεί όπως είναι - χωρίς την ανάγκη περαιτέρω επεξεργασίας - και η μεταφορά του εξαρτάται από την κατάστασή του.
Σε αέρια κατάσταση μεταφέρεται με αγωγούς υπό υψηλή πίεση, ενώ σε υγρή με πλοία. Οι μεγάλοι αγωγοί υψηλής πίεσης καθιστούν δυνατή τη μεταφορά του αερίου σε απόσταση χιλιάδων χιλιομέτρων.
Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ), το φυσικό αέριο θα καλύπτει το 2030 το 1/4 των παγκόσμιων ενεργειακών αναγκών.
Ισχυρά πλεονεκτήματα
1. Με το φυσικό αέριο ο κάθε ιδιοκτήτης οικίας μπορεί να έχει το δικό του λέβητα, τον οποίο επιλέγει πότε θα ενεργοποιήσει και πληρώνει μόνο για όσο αέριο καταναλώσει.
2. Είναι οικονομικότερο σε σύγκριση με άλλες πηγές ενέργειας. Υπολογίζεται ότι ο καταναλωτής μπορεί να εξοικονομήσει έως και 20% στο κόστος κατανάλωσης σε σχέση με το πετρέλαιο θέρμανσης. Ακόμα μεγαλύτερη είναι η εξοικονόμηση σε σχέση με το ηλεκτρικό ρεύμα, καθώς η αντίστοιχη χρήση του φυσικού αερίου στο μαγείρεμα ή την παραγωγή ζεστού νερού αποφέρει έως και 60% κέρδος στο χρήστη.
3. Εξοικονομείται χώρος στην κατοικία, καθώς δεν απαιτείται η δέσμευση χώρου για δεξαμενή πετρελαίου.
4. Οι ανάγκες συντήρησης είναι περιορισμένες. Χάρη στα χαρακτηριστικά καύσης του, μια σωστή τακτική συντήρηση αρκεί για την εξασφάλιση της τέλειας λειτουργίας των εγκαταστάσεων και σε μεγαλύτερης διάρκειας ζωή των συσκευών χρήσης.
5. Είναι εύχρηστο. Η παροχή του στα σπίτια και τις βιομηχανίες είναι άμεση και διαρκής από το δίκτυο, χωρίς να χρειάζεται να γίνει παραγγελία και παραλαβή - όπως με το πετρέλαιο - ανά τακτά χρονικά διαστήματα.
6. Είναι ασφαλές, καθώς η αξιοπιστία των σύγχρονων συσκευών χρήσης και ο επαγγελματισμός των τεχνικών εγκατάστασης εγγυώνται τα υψηλά επίπεδα ασφαλείας.
7. Έχει ευεργετικά αποτελέσματα και στο περιβάλλον. Η καύση του δημιουργεί τη μικρότερη ρύπανση σε σχέση με άλλα συμβατικά καύσιμα, παράγει λιγότερες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα σε σχέση με το πετρέλαιο και δεν προκαλεί όξινη βροχή, καθώς δεν περιέχει καθόλου θείο. Ουσιαστικά, από την καύση του εκπέμπονται μόνο υδρατμοί και σημαντικά λιγότερο διοξείδιο του άνθρακα από τα ορυκτά καύσιμα.

Παγκόσμια αποθέματα φυσικού αερίου

Η Κύπρος μετά το φυσικό αέριο

Στην περίπτωση της ενέργειας, το γεγονός πως η Κύπρος είναι νησί αποτελεί σημαντικό μειονέκτημα, καθώς αυξάνει το κόστος μεταφοράς πρώτων υλών για παραγωγή ενέργειας, μέχρι σήμερα μαζούτ και αργού πετρελαίου.

Εξοικονόμηση
Η επιβεβαίωση ύπαρξης φυσικού αερίου στην κυπριακή ΑΟΖ μπορεί να απαλλάξει, σε πρώτο στάδιο, την κυπριακή οικονομία και την ΑΗΚ από ένα μεγάλο οικονομικό βραχνά και κατ’ επέκταση και τους πολίτες. Ήδη δύο γεννήτριες της ΑΗΚ, μετά από σημαντικές επενδύσεις, μπορούν να καίνε φυσικό αέριο, παράγοντας 220 MW. Άλλες τρεις θα τροποποιηθούν για παραγωγή 130 MW μέσω φυσικού αερίου.
Η εγχώρια κατανάλωση αποτελεί το πρώτο βήμα για εκμετάλλευση του φυσικού αερίου από το Οικόπεδο 12 και ενδεχομένως και από άλλα. Είναι χαρακτηριστικό, άλλωστε, πως όλοι οι εμπειρογνώμονες τονίζουν ότι το πρώτο και σημαντικότερο είναι να διασφαλιστούν οι εγχώριες ανάγκες για, τουλάχιστον, 30 χρόνια.

Εκμετάλλευση
Επόμενο βήμα είναι η εμπορική εκμετάλλευση των κοιτασμάτων, ώστε να αποφέρουν επιπρόσθετα έσοδα για το κράτος.
Με τα σημερινά δεδομένα η λύση που ευνοείται σχεδόν από όλους είναι η υγροποίηση του φυσικού αερίου σε τερματικό LNG (liquefied natural gas) που έχει οριοθετηθεί στην περιοχή Βασιλικού και από εκεί και πέρα η μεταφορά του στις αγορές μέσω ειδικών δεξαμενόπλοιων.
Το αέριο θα μεταφέρεται στο νησί από το κοίτασμα μέσω υποθαλάσσιων αγωγών. Έργο ιδιαίτερα δύσκολο, λόγω του μεγάλου βάθους και του σεισμογενούς χαρακτήρα της περιοχής, αλλά όχι ακατόρθωτο.

Η Κυβέρνηση προσανατολίζεται σήμερα σε συνεταιρισμό με την αμερικανική εταιρεία Noble Energy για δημιουργία τόσο των αγωγών όσο και του τερματικού, χωρίς, όμως, να αποκλείει στο μέλλον την είσοδο και άλλων παικτών. Ενδεχομένως κάποιων από τις εταιρείες που θα εξασφαλίσουν τα δικαιώματα για άλλα οικόπεδα.

Βέβαια, Κύπρος και Noble δεν θα προχωρήσουν μόνες τους σε μία ανάπτυξη αξίας $10 δις. Θα πρέπει να εξεύρουν έμπειρους συνεργάτες σε θέματα τερματικών φυσικού αερίου, οι οποίοι όχι μόνο θα προσφέρουν την τεχνογνωσία τους, αλλά θα αποτελέσουν και το όργανο που θα πείσει για τη δανειοδότηση ενός τόσου κολοσσιαίου έργου. Κάτι τέτοιο γίνεται, συνήθως, από πολλές τράπεζες ταυτόχρονα.

Μέθοδοι
Υπάρχουν και άλλες μέθοδοι για εμπορική εκμετάλλευση του φυσικού αερίου, όμως, στο παρόν στάδιο από τεχνικής άποψης κρίνονται επικίνδυνες ή τουλάχιστον μη ασφαλείς σε ποσοστό 100%. Μία από αυτές είναι η χρήση ειδικών πλοίων που υγροποιούν το αέριο στην πηγή και το μεταφέρουν απευθείας στον προορισμό. Λύση, όμως, που ακόμα δεν έχει χρησιμοποιηθεί πουθενά ανά το παγκόσμιο, αν και ξεκίνησαν παραγγελίες των συγκεκριμένων πλοίων.

Άλλη λύση είναι η δημιουργία τεράστιων αγωγών που θα συνδέουν το Οικόπεδο 12 ή και άλλα με την Κρήτη ή με κάποιο άλλο σημείο της Ελλάδας και από εκεί και πέρα να διοχετεύεται στην ευρωπαϊκή αγορά. Η λύση αυτή είναι αρκετά δαπανηρή, επικίνδυνη και περιορισμένων επιλογών, αφού δεν σημαίνει κατ’ ανάγκην πως η Ευρώπη θα είναι η μοναδική αγορά όπου θα εξάγεται το κυπριακό φυσικό αέριο. Ήδη στην Ευρώπη παρατηρείται το τελευταίο διάστημα υπερπροσφορά φυσικού αερίου, με την τάση να δείχνει πως κυριότερος αγοραστής τα επόμενα χρόνια θα είναι η Άπω Ανατολή. Υπενθυμίζουμε, στο σημείο αυτό, πως ενδιαφέρον για τεμάχιο στην κυπριακή ΑΟΖ υπέβαλε η κορεατική Kogas σε κοινοπραξία με την ιταλική ΕΝΙ.

Ένας άλλος τρόπος που εμφανίστηκε το τελευταίο διάστημα και φαίνεται να κερδίζει έδαφος είναι αυτός της απευθείας πώλησης ηλεκτρικού ρεύματος μέσω υποθαλάσσιων καλωδίων. Η παραγωγή, δηλαδή, της ενέργειας θα γίνεται στην Κύπρο και με υποθαλάσσιους αγωγούς θα φτάνει σε όλη την Ευρώπη στην τελική της μορφή.

Noble Energy: Προκρίνει τερματικό

«Εργαζόμαστε με την Κυβέρνηση για εμπορική αξιοποίηση του Οικοπέδου 12, μέσω της δημιουργίας τερματικού υγροποίησης φυσικού αερίου», δήλωσε ο John Τomich, country manager της Noble Energy στην Κύπρο.
Το τερματικό, όπως ανέφερε στο συνέδριο Cyprus Natural Gas Conference που διοργάνωσε η ΙΜΗ με χορηγούς τους Ernst & Young Κύπρου και ILCD Energy Ισραήλ, φαίνεται να είναι η καλύτερη επιλογή αυτή τη στιγμή, παρά η δημιουργία αγωγών.
Αναλύοντας λίγο περισσότερο το θέμα του τερματικού είπε πως θα μπορούσε να ξεκινήσει με παραγωγή πέντε εκατομμυρίων τόνων το χρόνο και αν βρεθούν κι άλλα κοιτάσματα μπορεί να επεκταθεί. Σημείωσε, επίσης, πως στο παρόν στάδιο η ανάγκη ικανοποίησης των εγχώριων αναγκών είναι το σημαντικότερο θέμα τόσο για την Κυβέρνηση όσο και για την εταιρεία.
Για τη δεύτερη γεώτρηση επιβεβαίωσε πρόσφατο δημοσίευμα του InBNews, σύμφωνα με το οποίο θα διεξαχθεί είτε τέλος του χρόνου είτε αρχές του επόμενου, ανάλογα και με τη διάθεση πλατφόρμων ανάλογων της Hommer Ferrington.

Πότε και πώς θα δούμε οφέλη

Πολλές φορές μιλάμε για το νορβηγικό μοντέλο σε σχέση με το φυσικό αέριο και το πετρέλαιο.
Η νορβηγική «αυτοκρατορία», όμως, δεν κτίστηκε σε μία μέρα. Ξεκίνησε από τη δεκαετία του 1960 και χρειάστηκε πολλά χρόνια για να αποδώσει καρπούς. Η Κύπρος είναι ακόμα σε πολύ πρώιμο στάδιο, ειδικά σε σχέση με το ενδεχόμενο εμπορικής εκμετάλλευσης του φυσικού αερίου.

Από τη λήψη πολιτικής απόφασης για δημιουργία τερματικού υγροποίησης, μέχρι την πρόσκληση ενδιαφέροντος, το σχεδιασμό του κέντρου, την εξεύρεση χρηματοδότησης και την υλοποίησή του χρειάζονται πολλά χρόνια. Έσοδα από εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου αυτού πλούτου σίγουρα δεν πρέπει να αναμένονται πριν το 2020.
Αυτή την περίοδο η διαδικασία που τρέχει αφορά στην αξιολόγηση των αιτήσεων για τα δικαιώματα στα υπόλοιπα οικόπεδα της κυπριακής ΑΟΖ. Η σχετική αξιολόγηση ξεκίνησε περί τα μέσα Μαΐου και η εισηγητική πρόταση θα υποβληθεί στο Υπουργικό Συμβούλιο μετά από περίοδο, περίπου, έξι μηνών.

Το Υπουργικό έχει τη δυνατότητα να μην κάνει αποδεκτές κάποιες από τις εισηγήσεις, αν κρίνει πως δεν εξυπηρετούνται θέματα ασφάλειας.

Με την ολοκλήρωση των αξιολογήσεων ξεκινά μία άλλη διαδικασία εξίσου σημαντική. Η Noble Energy θα τρυπήσει για δεύτερη φορά εντός της Αφροδίτης, με στόχο να επιβεβαιώσει την ένδειξη του Δεκεμβρίου του 2011 για ύπαρξη, κατά μέσο όρο, επτά τρις τετραγωνικών ποδιών φυσικού αερίου.

Ο διευθυντής της Υπηρεσίας Ενέργειας, Σόλων Κασίνης, δηλώνει, πάντως, πεπεισμένος πως η επόμενη ένδειξη της Noble, σε σχέση με το κοίτασμα, θα είναι ακόμη καλύτερη. Κι αυτό γιατί πάντοτε ξεκινά πολύ συντηρητικά τις προβλέψεις της, λόγω και του γεγονότος ότι είναι δημόσια εταιρεία. Μέχρι στιγμής, θα πρέπει να αναφερθεί, ότι αναβάθμισε τις αρχικές της προβλέψεις για όλα τα ευρήματά της στα χωρικά ύδατα του Ισραήλ.

Κρατική Εταιρεία Υδρογονανθράκων

Παράλληλα με όλες τις εξελίξεις στον κλάδο έχει τροχοδρομηθεί και η σύσταση κυπριακής Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων, η οποία θα χειρίζεται εκ μέρους της πολιτείας όλα τα θέματα που έχουν σχέση με το φυσικό αέριο.
Το θέμα βρίσκεται αυτή την περίοδο στη Νομική Υπηρεσία για ετοιμασία του καταστατικού λειτουργίας, στο πλαίσιο δημόσιας εταιρείας ιδιωτικού δικαίου.

Εκτός απροόπτου η εταιρεία θα αποτελείται από πενταμελές έως επταμελές συμβούλιο. Σε κατοπινό στάδιο γίνονται πλάνα και για δημιουργία ταμείου διαχείρισης των εσόδων από τους υδρογονάνθρακες.

H Τουρκία… βρυχάται

Η συμμετοχή στο δεύτερο γύρο αδειοδοτήσεων εξέπληξε όλους ευχάριστα. Πολλές μεγάλες εταιρείες απουσίασαν, ωστόσο, λόγω των απειλών και των παρασκηνιακών πιέσεων της Τουρκίας. Ακόμα και κατά τη διάρκεια των ερευνών της Noble οι τουρκικές παρενοχλήσεις ήταν συνεχείς, αν και σε καμία περίπτωση δεν προκλήθηκε θερμό επεισόδιο.
Κανείς, βεβαίως, δεν μπορεί να είναι σίγουρος για την τουρκική αντίδραση σε περίπτωση εμπορικής εκμετάλλευσης των κοιτασμάτων.

Πάντως, η διατήρηση και η βελτίωση των σχέσεων με το Ισραήλ, αλλά και η προέλευση των κολοσσών στους οποίους θα ανατεθούν τα υπόλοιπα τεμάχια της ΑΟΖ, είναι παράγοντες σημαντικοί για τη δημιουργία ασπίδας προστασίας της Κύπρου.

Οι πρωταγωνιστές της εγχώριας ενέργειας

Εν αναμονή της σύστασης της Κρατικής Εταιρείας Υδρογονανθράκων αρκετά πρόσωπα, οργανισμοί και θεσμοί έχουν το δικό τους ρόλο σ’ αυτό που ονομάζεται ενεργειακή προοπτική.

Υπουργικό Συμβούλιο

Όπως κι αν εξελιχθούν τα πράγματα θα έχει τον πρώτο και τον τελευταίο ρόλο στην όποια σημαντική απόφαση είτε αυτή σχετίζεται με νέες αδειοδοτήσεις είτε με την επενδυτική πολιτική.

Υπουργός Εμπορίου

Από τη στιγμή που ο τομέας της ενέργειας εμπίπτει στο Υπουργείο Εμπορίου, Βιομηχανίας και Τουρισμού, ο εκάστοτε υπουργός διαδραματίζει καίριο ρόλο. Σήμερα, για παράδειγμα, ο Νεοκλής Συλικιώτης χειρίζεται μεγάλο αριθμό σημαντικών θεμάτων, όπως τις συνομιλίες με το Ισραήλ για συνεργασία σε θέματα ενέργειας. Ελέγχει, επίσης, τη διαδικασία για σύσταση εταιρείας υδρογονανθράκων. Από το γραφείο του περνά και η απόφαση για δημιουργία τερματικού.

Σόλων Κασίνης

Ο «τρελός» που… τελικά τα έχει τετρακόσια και ξέρει πολύ καλά τι του γίνεται είναι ο άνθρωπος που οδήγησε στις τόσο σημαντικές εξελίξεις σε σχέση με τους υδρογονάνθρακες. Ο διευθυντής της Υπηρεσίας Ενέργειας γνωρίζει όσο κανείς άλλος το θέμα και δηλώνει απερίφραστα πως τα όσα είδαμε στην Αφροδίτη είναι μόνο η αρχή.

ΑΗΚ

Ο πρώτος και μεγαλύτερος χρήστης του φυσικού αερίου αδημονεί. Η ανάγκη για καύση αερίου έφερε την Αρχή ένα βήμα μακριά από την υπογραφή συμβολαίου ύψους $10 δις με τη Shell.

ΔΕΦΑ

Η Δημόσια Εταιρεία Φυσικού Αερίου θα έχει τον έλεγχο των εσωτερικών δικτύων διανομής φυσικού αερίου.

ΡΑΕΚ

Βαρύνουσας σημασίας ο ρόλος και ο λόγος της, αφού εκτός του ότι ελέγχει κάθε κίνηση της ΑΗΚ, οι εισηγήσεις της για τον τρόπο χειρισμού του φυσικού αερίου έγιναν σε μεγάλο βαθμό αποδεκτές από τους αρμόδιους.

Επιτροπή Σοφών

Πάνος Παπαναστασίου, Μάικλ Χατζηττοφή, Τέο Κοντού, Μάρτιν Χάσετ και Τούλα Ονουφρίου. Πρόκειται για τα πέντε άτομα που αποτελούν τη λεγόμενη Επιτροπή Σοφών για θέματα φυσικού αερίου. Η ομάδα ενεργεί ως συμβουλευτικό σώμα προς την Κυβέρνηση και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, στον οποίο και λογοδοτεί άμεσα.
Ασχολείται με το μακροπρόθεσμο στρατηγικό σχεδιασμό για θέματα εξόρυξης και διαχείρισης υδρογονανθράκων, καθώς και με ζητήματα άμεσης διαχείρισης των πιθανών θαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου από το τεμάχιο 12. Συντονιστής της συμβουλευτικής ομάδας ορίστηκε ο Υφυπουργός παρά τω Προέδρω, Τίτος Χριστοφίδης.

Noble Energy

Ο… τυχοδιώκτης από τις ΗΠΑ όπου τρυπά πετυχαίνει διάνα στην Ανατολική Μεσόγειο. Εκεί που άλλες εταιρείες αρχικά δεν έδειξαν κανένα ενδιαφέρον, η Noble ρίσκαρε και κέρδισε. Μεγάλο στοίχημα πλέον η συμμετοχή της στο τερματικό, κάτι που φαίνεται και πάλι να πετυχαίνει.

ΝΟΡΒΗΓΙΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ
Οι 10 εντολές
Πολύ συχνά γίνονται αναφορές στο νορβηγικό μοντέλο ως υπόδειγμα για την πολιτική που πρέπει να ακολουθηθεί στην Κύπρο σε σχέση με το φυσικό αέριο. Το νορβηγικό μοντέλο στηρίζεται σε «δέκα εντολές», τις οποίες συνέταξε αρμόδια επιτροπή και κατατέθηκαν στη Βουλή της χώρας στις 14 Ιουνίου του 1971.
Οι δέκα εντολές, όπως τις παρουσίασε ο Fredrik Lindblom - συνέταιρος στην DLA Piper Νορβηγίας - στο συνέδριο Cyprus Natural Gas Conference είναι:
1η: Διασφάλιση κρατικού ελέγχου και επίβλεψης σε ολόκληρη την υφαλοκρηπίδα της χώρας.
Στόχος είναι τα πετρελαϊκά αποθέματα να συμβάλουν στην αύξηση του βιοτικού επιπέδου της κοινωνίας. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί μέσω κεντρικοποιημένου ελέγχου και επίβλεψης, η οποία θα προέλθει από τη νομοθεσία αδειοδότησης και από το φορολογικό καθεστώς. Απώτερος στόχος η ευημερία της κοινωνίας.
2η: Οι όποιες ανακαλύψεις θα πρέπει να τύχουν τέτοιας εκμετάλλευσης, ώστε να εξασφαλίζεται η ανεξαρτησία της χώρας σε θέματα ενέργειας και να μην εξαρτάται από άλλους για παροχή αργού πετρελαίου.
3η: Νέα επιχειρηματική δραστηριότητα πρέπει να αναπτυχθεί με βάση το πετρέλαιο.
Σύμφωνα με την εντολή αυτή δημιουργήθηκε η Statoil και το επονομαζόμενο Oil Directorate. Δόθηκε έμφαση στη δημιουργία πολλών συναφών κλάδων. Δημιουργήθηκαν εταιρείες διαχείρισης λιμένων, άλλες ιδιοκτήτριες πλοίων, επιχειρήσεις που διεξάγουν έρευνες σεισμικές και μηχανολογικές, καθώς και μελέτες έρευνας και ανάπτυξης.
Ο συγκεκριμένος τομέας είναι σήμερα ο μεγαλύτερος της χώρας από απόψεως δημιουργίας αξίας. Εργοδοτεί άμεσα 43.000 πρόσωπα, ενώ άλλες 200 χιλιάδες θέσεις μπορούν να συνδεθούν με αυτόν.
4η: Η ανάπτυξη του τομέα του πετρελαίου πρέπει να γίνεται λαμβάνοντας υπόψη κι άλλες εμπορικές δραστηριότητες, καθώς και τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις.
Για το συγκεκριμένο σκοπό δημιουργήθηκε από την αρχή ένα σχέδιο πολιτικής, με το οποίο προστατεύονται τα συμφέροντα άλλων βιομηχανιών και το εξωτερικό περιβάλλον σε όλα τα στάδια ανάπτυξης.
Αυτό το σχέδιο πολιτικής το εφαρμόζουν τρία διαφορετικά υπουργεία, το καθένα ανάλογα με την ειδίκευσή του. Το Υπουργείο Εργασίας ελέγχει τον τομέα υγείας, εργασιακού περιβάλλοντος και ασφάλειας. Το Υπουργείο Αλιείας και Παράκτιων Σχέσεων ελέγχει θέματα μόλυνσης κι έχει το συγχρονισμό ιδιωτικών, δημοτικών και κρατικών παραγόντων κάτω από ένα εθνικό σύστημα. Το Υπουργείο Περιβάλλοντος ελέγχει τους ρύπους που απελευθερώνονται και τα απόβλητα στη θάλασσα μέσω σχετικών αδειών που εκδίδει.
5η: Καύση εκμεταλλεύσιμου αερίου στην υφαλοκρηπίδα επιτρέπεται μόνο σε περιορισμένες περιόδους δοκιμών.
Σήμερα η καύση (flaring) επιτρέπεται μόνο για λόγους ασφάλειας, ενώ ο κλάδος του πετρελαίου υπόκειται σε αυστηρούς ελέγχους σε σχέση με τις εκπομπές αερίων. Αν και πρόκειται για μία καθαρά βιομηχανική περιοχή, η νορβηγική υφαλοκρηπίδα έχει από τις καλύτερες μετρήσεις εκπομπής αερίων ανά μονάδα παραγωγής.
6η: Το πετρέλαιο από τη νορβηγική υφαλοκρηπίδα πρέπει, κατά κανόνα, να φτάνει σε νορβηγικό έδαφος, με εξαίρεση ειδικές περιπτώσεις κοινωνικοπολιτικών παραμέτρων που δικαιολογούν διαφορετική λύση.
Η αγορά αερίου διεθνώς είναι εστραμμένη στη Νορβηγία, η οποία καλύπτει, σχεδόν, το 20% της ευρωπαϊκής κατανάλωσης. Αγωγοί φτάνουν μέχρι τη Γερμανία, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο και τη Γαλλία. Παράλληλα, εργοστάσιο LNG παράγει αέριο το οποίο μεταφέρεται σε Βραζιλία, ΗΠΑ, Νότια Κορέα, Τουρκία και αλλού.
7η: Η πολιτεία εμπλέκεται σε όλα τα λογικά επίπεδα και συνεισφέρει στο συντονισμό, ώστε τα νορβηγικά συμφέροντα να διασφαλίζονται στην πετρελαϊκή βιομηχανία. Παράλληλα αναπτύσσει μία ολοκληρωμένη νορβηγική κοινότητα με εθνικούς και διεθνείς στόχους.
8η: Σύσταση κρατικής εταιρείας πετρελαίου για να διασφαλίζει τα εμπορικά συμφέροντα του κράτους και να επιδιώκει τη συνεργασία μεταξύ τοπικών και διεθνών ενδιαφερόμενων μελών στην αγορά πετρελαίου.
Για το σκοπό αυτό το 1985 δημιουργήθηκε το σύστημα State’s Direct Financial Interest. Βάσει αυτού το κράτος κατέχει μερίδιο σε πολλά κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου. Την 1η Ιανουαρίου 2011 το SDFI κατείχε συμφέρον σε 146 άδειες παραγωγής και σε 14 κοινοπραξίες αγωγών και άλλων δραστηριοτήτων στην ξηρά. Το SDFI χειρίζεται η κρατική Petoro AS.
Παράλληλα δημιουργήθηκε η Gassco AS, κρατική εταιρεία και πάλι, η οποία είναι υπεύθυνη για τη μεταφορά του αερίου από τη νορβηγική υφαλοκρηπίδα, με τρόπο, όμως, ανεξάρτητο, που δεν επηρεάζει τα συμφέροντα των ιδιωτών. Δημιουργήθηκε, επίσης, η Statoil ASA, με συμμετοχή 67% του κράτους, που έχει σήμερα δραστηριότητες σε 41 χώρες.
9η: Υιοθέτηση σχεδίου για την περιοχή βορείως του 62ου Παράλληλου, το οποίο θα ικανοποιεί τους κοινωνικοπολιτικούς παράγοντες της συγκεκριμένης πολιτικής. Σχέδιο για να μην επηρεαστεί ο σημαντικός τομέας της αλιείας, αλλά και για να διασφαλιστούν οι πολιτικές σχέσεις με τη Ρωσία, όπου και γίνεται διαμοιρασμός των αποθεμάτων.
10η: Οι νορβηγικές ανακαλύψεις πετρελαίου να δημιουργήσουν νέα δεδομένα στην εξωτερική πολιτική της χώρας.
Πράγματι, δημιουργήθηκε πολιτική σταθερότητα, εξασφαλίστηκαν τα διεθνή περιβαλλοντικά κριτήρια και τα πρότυπα ασφάλειας, έγιναν διμερείς και πολυμερείς συμφωνίες πώλησης αερίου μέσω αγωγών και δημιουργήθηκαν νέες προκλήσεις και συνέργειες, μέσω της διεθνούς επενδυτικής πολιτικής της Statoil.

Πετρέλαιο: Οι χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα

Με τις τιμές των πετρελαιοειδών να βρίσκονται σε ιστορικά υψηλά επίπεδα και τη ζήτηση να αυξάνεται διαρκώς, οι χώρες με υψηλά αποθέματα μαύρου χρυσού δεν θα μπορούσαν παρά να τρίβουν τα χέρια τους από ευχαρίστηση.
Τα παγκόσμια αποθέματα υπολογίζονται στα 1.35 τρις βαρέλια. Σύμφωνα με το Energy Information Administration, οι 15 χώρες με τα μεγαλύτερα αποθέματα πετρελαίου είναι οι ακόλουθες:
1. Σαουδική Αραβία
Αποθέματα: 262.6 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 17,85%
Ημερήσια παραγωγή: 10.52 εκ βαρέλια
2. Βενεζουέλα
Αποθέματα: 211.2 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 14,35%
Ημερήσια παραγωγή: 2.38 εκ βαρέλια
3. Καναδάς
Αποθέματα: 175.2 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 11,91%
Ημερήσια παραγωγή: 3.48 εκ βαρέλια
4. Ιράν
Αποθέματα: 137 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 9,31%
Ημερήσια παραγωγή: 4.25 εκ βαρέλια
5. Ιράκ
Αποθέματα: 115 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 7,82%
Ημερήσια παραγωγή: 2.64 εκ βαρέλια
6. Κουβέιτ
Αποθέματα: 104 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 7,07%
Ημερήσια παραγωγή: 2.45 εκ βαρέλια
7. Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα
Αποθέματα: 97.8 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 6,65%
Ημερήσια παραγωγή: 2.81 εκ βαρέλια
8. Ρωσία
Αποθέματα: 60 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 4,08%
Ημερήσια παραγωγή: 10.27 εκ βαρέλια
9. Λιβύη
Αποθέματα: 44.3 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 3,15%
Ημερήσια παραγωγή: 1.79 εκ βαρέλια
10. Νιγηρία
Αποθέματα: 37.2 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 2,53%
Ημερήσια παραγωγή: 2.46 εκ βαρέλια
11. Καζακστάν
Αποθέματα: 30 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 2,04%
Ημερήσια παραγωγή: 1.61 εκ βαρέλια
12. Κατάρ
Αποθέματα: 25.38 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 1,72%
Ημερήσια παραγωγή: 1.44 εκ βαρέλια
13. ΗΠΑ
Αποθέματα πετρελαίου: 20.68 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 1,41%
Ημερήσια παραγωγή: 9.68 εκ βαρέλια
14. Κίνα
Αποθέματα: 14.8 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 1,01%
Ημερήσια παραγωγή: 4.07 εκ βαρέλια
15. Βραζιλία
Αποθέματα: 12.86 δις βαρέλια
Παγκόσμια αναλογία: 0,87%
Ημερήσια παραγωγή: 2.75 εκ βαρέλια

(από το www.sigmalive.com)